Rombowski (pierwotnie Rosenberg) Aleksander (1899–1965), historyk kultury. Ur. 21 II w Mielcu, był synem Eugeniusza Rosenberga, nauczyciela, i Magdaleny z domu Zemel (Żemeł, Semel).
R. uczył się w l. 1909–17 w Gimnazjum I w Tarnowie. W l. 1917–18 odbywał służbę wojskową w 32 p. strzelców austriackich. Egzamin dojrzałości złożył 5 V 1921 w I Gimnazjum w Rzeszowie. Następnie był słuchaczem UJ (1921/2, 1923–5) oraz Uniw. Lwow. (1922/3); studiował historię, literaturę i język polski oraz pedagogikę. W kwietniu 1930 zdał w Krakowie egzamin dla nauczycieli szkół średnich z historii jako przedmiotu głównego i języka polskiego wraz z historią literatury jako przedmiotu dodatkowego. W l. 1925–37 pracował w różnych gimnazjach, kolejno w Łomży (Gimnazjum dr. Goldlusta), Częstochowie, Łodzi (Gimnazjum Żeńskie Eugenii Jaszuńskiej-Zeligmanowej), Kielcach (Gimnazjum Męskie Gminy Izraelickiej) i prawdopodobnie gdzie indziej, w tym także w szkołach powszechnych; przejściowo był bez pracy. Od października 1937 do marca 1938 pracował w Miejskim Muzeum Sztuki im. J. i K. Bartoszewiczów w Łodzi w charakterze inwentaryzatora zbiorów – archiwisty, a następnie – co nie jest pewne – był kierownikiem nasłuchu radiowego w redakcji „Głosu Porannego” w Łodzi.
W czasie drugiej wojny światowej R. znalazł się na terenie ZSRR. Informacje o nim z tego okresu również nie są pewne. Miał więc początkowo pracować w r. 1940 jako magazynier artelu w miejscowości Samarsk w obwodzie rostowskim nad Donem, następnie w l. 1940–3 w szkolnictwie w tymże obwodzie (7 VI 1941 zdał na uniwersytecie w Rostowie nad Donem część egzaminów dla uzyskania stopnia kandydata nauk w zakresie historii literatury polskiej), potem w okolicach Tbilisi. W l. 1944–5 pracował w Tbilisi jako wartownik (pracownik straży ogniowej) (fabryka trykotaży). W l. 1945–6 pełnił funkcję sekretarza Związku Patriotów Polskich w tym mieście.
W r. 1946 R. repatriował się do Polski i zamieszkał w Łodzi. Od maja 1946 do sierpnia 1947 pracował jako archiwista Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej w Łodzi, a następnie przejściowo jako nauczyciel historii w Miejskim Gimnazjum dla Dorosłych w Łodzi. W październiku 1946 uzyskał zmianę nazwiska Rosenberg na Rombowski. Od lutego do sierpnia 1948 był asystentem w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Od września 1948 do września 1962 pracował w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, z przerwą w okresie maj–lipiec 1949, gdy zatrudniony był jako kustosz w Muzeum Historycznym Miasta Wrocławia. Po uznaniu w r. 1947 przez Radę Wydziału Humanistycznego UJ dyplomu nauczycielskiego jako równoznacznego z dyplomem magistra historii R. uzyskał w r. 1950 na Uniw. Wrocł. doktorat za pracę Ze studiów nad polskością okolic Wrocławia (promotorem był Henryk Barycz). W styczniu 1956 otrzymał tytuł docenta, a z dn. 1 II t.r. powołany został na stanowisko samodzielnego pracownika nauki Biblioteki Głównej Uniw. Wrocł. Prowadził także zajęcia dydaktyczne w Katedrze Bibliotekoznawstwa Uniw. Wrocł. Z dn. 1 X 1962 uzyskał przeniesienie na stanowisko docenta etatowego przy Katedrze Historii Polski na Wydz. Filologiczno-Historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. W r. 1964 wybrany został na przewodniczącego Wydziału I Opolskiego Tow. Przyjaciół Nauk. W lipcu 1964 uzyskał tytuł profesora nadzwycz.
R. już od r. 1929 publikował drobne przyczynki, początkowo z zakresu języka i literatury XIX i XX w., później historii kultury. Ogłaszał m. in. artykuły w czasopismach łódzkich: „Głosie Porannym”, „Ilustrowanej Rewii Tygodniowej”, „Literaturze Łodzi”, „Wymiarach”, a także w dodatku do krakowskiego „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” – „Kurierze Literacko-Naukowym”. Z tego okresu datują się zainteresowania R-ego dziejami Śląska: przygotowane wówczas do druku i złożone w Instytucie Śląskim w Katowicach „Listy Józefa Lompy do Juliana Bartoszewicza” nie zdążyły się ukazać, nie wyszła też zrekonstruowana po wojnie ich edycja złożona w tymże Instytucie, a po jego likwidacji przekazana podobno Instytutowi Zachodniemu w Poznaniu.
W latach powojennych skoncentrował się R. na badaniach przeszłości Śląska. Ogłosił m. in. prace: Nauka języka polskiego we Wrocławiu (koniec wieku XVI – połowa wieku XVIII) (Wr. 1960), Z historii szkolnictwa polskiego na Śląsku. Byczyna – Kluczbork – Wołczyn (od połowy wieku XVI do połowy wieku XVIII) (Kat. 1960) oraz wydał „Ludycje wiesne. Zabytek literatury ludowej z połowy XVI wieku” (Wr. 1953). Drukował w licznych wydawnictwach zbiorowych, w tym również w PSB, a ponadto m. in. w „Kuźnicy”, „Odrze”, „Odrodzeniu”, „Pamiętniku Literackim”, „Pamiętniku Teatralnym”, „Przeglądzie Zachodnim” (m. in. Polacy-ewangelicy we Wrocławiu i w okolicy. (Połowa w. XVIII, pierwsza połowa w. XIX, 1953 t. 1), „Roczniku Wrocławskim”, „Sobótce” (m. in. Dziennik Górnośląski 1848–49, >, 1948, Polacy podwrocławscy , tamże), „Zaraniu śląskim”, „Zeszytach Naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego”, „Zeszytach Naukowych WSP Opole”, „Życiu Literackim”. Był wielkim erudytą, znał ogromną ilość drobnych tekstów z zakresu interesujących go dziejów kultury i szkolnictwa na Śląsku od XVII do połowy XIX w. Zmarł w Opolu, 28 IV 1965, pochowany został na cmentarzu w Opolu-Półwsi.
Z małżeństwa z Barbarą z Cieleckich (ur. 1924), zawartego w r. 1950, miał R. córkę Krzysztofę (ur. 1951) i syna Henryka (ur. 1953).
Plutowa K., Bibliografia prac prof. dra Aleksandra Rombowskiego za lata 1929–1965, „Kwart. Opolski” 1965 nr 2 s. 140–6; Uczeni wrocławscy (1945–1979), Wr. 1980 s. 22–3; – Artykuły i wspomnienia pośmiertne: „Kwart. Hist.” 1966 nr 3 s. 791–2 (F. Mincer), „Kwart. Opolski” 1965 nr 2 s. 3–4 (fot., W. Dziewulski), Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. S. Historia Śląska, Opole 1966 z. 1 s. 109–10; – AAN: Zespół Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, sygn. 3597; AP w Kr., Oddz. w Tarnowie: Zespół Akt I Gimnazjum Ogólnokształcącego im. K. Brodzińskiego w Tarnowie, Informacje z kwerendy Zofii Marczyk w liście do autora biogramu z 16 VII 1987; AP w Ł.: Informacje z kwerendy w piśmie do autora biogramu z 24 II 1987; AP w Rzeszowie: Zespół 214 sygn. 472, Informacje z kwerendy Józefa Świebody w pismach do autora biogramu z 13 V i 2 VII 1987; AP we Wr.: Acta osobowe, teczka R-ego; Arch. Rostowskiego Uniwersytetu Państwowego, Rostów nad Donem: Informacje z kwerendy w liście do Adama Jarosza z 27 V 1987; Arch. UJ: Kom. Egz. Naucz., teczka Rosenberga, KM 2, Protokoły posiedzeń, Protokoły Posiedzeń Wydziału Humanistycznego UJ 1945/46–1950/51, k. 80, WF II 385, 391, 394; Arch. Uniw. Wrocł.: Kadry, teczka R-ego, Wydział Filozoficzno-Historyczny (doktoraty); Arch. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu: 872/65; ŻIH: Karty Rejestracyjne Uratowanych Żydów, nr 155 377 (informacje z tegoż Instytutu z 24 III 1987); – Kras B., Aleksander Rombowski 1899–1965. Życie i twórczość, Opole 1987 (mszp. pracy magisterskiej).
Andrzej Brożek