Szołomiak Aleksander (Alex ) Stefan (Stephan ) (1920–1986), malarz, rzeźbiarz, działacz społeczny.
Ur. 25 XII w Samborze, był najmłodszym synem Maksymiliana (zm. 1922 lub 1923), buchaltera, i Karoliny z Papierkowskich. Miał dziewięcioro rodzeństwa, siostry: Marię, Kazimierę, Stanisławę i Annę oraz braci: Antoniego, Józefa, Jana, Romana i Leona.
W Samborze uczył się S. w I Państw. Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie w r. 1939 zdał maturę. W czasie okupacji sowieckiej próbował na początku r. 1940 przedostać się na Węgry, ale został ujęty i zesłany do łagru w Komi. Zwolniony w r. 1941, wstąpił do 20. pp 8. DP Armii Polskiej w ZSRR i wiosną 1942 ewakuował się z nią do Iranu. Od jesieni t.r. służył w Szkocji jako kapral w 8. baonie strzelców 1. Dyw. Pancernej gen. Stanisława Maczka. Przerzucony w lipcu 1944 z Dywizją do Normandii, wziął udział (2–22 VIII t.r.) w bitwie pod Falaise, w której został siedmiokrotnie ranny; we wrześniu odznaczono go Krzyżem Walecznych, a 8 II 1945 Odznaką Honorową «Za rany». Po zakończeniu wojny służył od czerwca 1947 w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. W r. 1948 został zdemobilizowany w stopniu plutonowego.
W sierpniu 1948, w grupie trzystu pięćdziesięciu byłych polskich żołnierzy, przybył S. do Fremantle w Australii. Został następnie zatrudniony jako robotnik przy układaniu rur wodnych w Hydro Electric Commission Hilltop-Waddamana na Tasmanii. W wolnych chwilach rzeźbił w glinie. W l. 1949–50 namalował Portret księżniczki Elżbiety oraz Portret króla Jerzego VI (pastele, oba w Waddamana Power Station Museum). Dn. 3 VIII 1950 w „Australian Post” ukazał się artykuł B. Jamesona „Tasmanian Bush in Polish Artist’s Studio”, który otworzył S-owi drogę do lokalnej kariery. W r. 1951 kilka jego prac, m.in. pastelowy portret żony, zostało pokazanych w Hobart na wystawie „New Australians’ Art Exibition”. S. został członkiem Launceston Art Society i na jego corocznej wystawie w kwietniu 1952 pokazał Portret królowej Elżbiety II, który następnie podarował Radzie Miejskiej Launceston. Związał się z m. Launceston i w r. 1952 przyjął tam posadę nauczyciela w George V Brooks Community School (później Brooks High School). W l. 1952–3 zaprojektował i wykonał dekoracje do operetek „The Mikado” oraz „Iolanthe” W. S. Gilberta i A. Sullivana, wystawionych przez Tasmanian Musical Festival Society, a także do różnych sztuk granych przez Launceston Players. Namalował Portret Terry’ego Philipsa (olej na płótnie) jako część dekoracji w sztuce „Berkeley Square” J. Balderstona, której premiera odbyła się 6 VIII 1953 w National Theatre w Launceston.
S. uprawiał malarstwo portretowe, religijne, pejzażowe i rodzajowe, najczęściej w technice olejnej i pastelowej. Wykonał kilka replik wizerunków Elżbiety II; dwa z nich z l. 1952 i 1953 znajdują się w ratuszu w Launceston, a trzeci z r. 1955 w zbiorach Legana Memorial Hall. W r. 1956 namalował powtórnie Portret żony (olej na płótnie). Z tego okresu pochodzi też pastelowy Portret Aleksandry Toepfer (teściowej S-a), znajdujący się w posiadaniu rodziny. T.r. został S. prezesem Związku Polaków w Launceston; funkcję tę sprawował przez trzynaście miesięcy. Z okazji otwarcia tamtejszego St. Patrick’s College namalował w r. 1958 wizerunek Świętego Patryka na tle zabudowań szkolnych. W r. 1959 otrzymał świadectwo ukończenia studiów malarskich w Launceston Technical College, a w r. 1962 dyplom artysty plastyka; w r. 1963 zdobył kwalifikacje nauczycielskie. Prace z tego okresu znajdują się w Hobart: w St. Virgil’s College obraz Święty Wergiliusz (1960) i w katedrze Portret arcybiskupa Hobart (Sir Gilforda Clyde’a Younga). W Launceston w St. Patrick’s High School jest przechowywane jedno z kilku olejnych przedstawień błogosławionego Edmunda Ignatiusa Rice’a, założyciela Kongregacji Braci w Chrystusie (1962). Do kościoła katolickiego p. wezw. Apostołów w Launceston namalował S. obraz Matka Boska Częstochowska.
S. tworzył również rzeźby, często monumentalne, sięgając niekiedy po niekonwencjonalne tworzywo; wykonana w brązie dwumetrowa rzeźba matki z dzieckiem, przeznaczona na konkurs w r. 1964, zdobi obecnie front budynku oddziału położniczego szpitala w Launceston, a ponad trzymetrowy posąg Matki Boskiej Zwycięskiej z włókna szklanego wieńczy dach katolickiego kościoła w Lutana na przedmieściu Hobart. Dla George V Brooks Community School wyrzeźbił S. m.in. postać Aborygena osłaniającego „swoją kobietę” z dzieckiem przed niebezpieczeństwem. W r. 1967 uzyskał dyplom Tasmanian School of Art. W miejscowości Binnalong Bay, gdzie miał domek letniskowy, wykonał w r. 1971 żelbetonową postać dziewczyny, przypominającą warszawską Syrenę. Do mniejszych rzeźb S-a należą brązowa Głowa artysty, wypalona w glinie Głowa Murzyna oraz wyrzeźbiona w sośnie maska Fryderyka Chopina (wszystkie w Launceston, w posiadaniu żony).
Dn. 3 V 1975 w Klubie Polskim w Hobart minister edukacji Tasmanii Neil Batt otworzył retrospektywną wystawę S-a z okazji 25-lecia jego twórczości; pokazano na niej ok. 50 akwarel, obrazów olejnych i rzeźb w brązie. W r. 1977 został S. udekorowany Srebrnym Medalem Jubileuszowym Królowej Elżbiety II. Od t.r. współpracował z miesięcznikiem katolickiej archidiec. hobartskiej „The New Standard”; często projektował okładki tego pisma, a okazjonalnie okładki „Kombatanta w Australii”, biuletynu Stow. Polskich Kombatantów tamże. W r. 1980 został odznaczony Srebrną Odznaką Honorową tego Stowarzyszenia.
Na początku l. osiemdziesiątych ponownie wykonał S. wizerunek Rice’a, tym razem płaskorzeźbiony, objaśniającego uczniom wersety Nowego Testamentu (obecnie w kaplicy St. Virgil’s College w Austins Ferry w Hobart). Namalował w tym okresie obraz przedstawiający papieża Jana Pawła II z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej oraz najważniejszymi wydarzeniami z historii Polski, przeznaczony do kościoła w Rokeby w południowej Tasmanii. W r. 1984 przeszedł na emeryturę i całkowicie poświęcił się malarstwu. Tworzył odtąd głównie akwarelowe pejzaże z Tasmanii. Zmarł na skutek wylewu 20 V 1986, został pochowany na cmentarzu Carre Villa w Launceston.
W zawartym 29 X 1949 w Hobart małżeństwie z Ireną Szpadowską miał S. córki Krystynę, zamężną Amstrong (ur. 1950), nauczycielkę, i Beatę, zamężną Bird (ur. 1952), również nauczycielkę, oraz syna Antoniego (ur. 1961), przedsiębiorcę.
Liczne prace S-a posiadają instytucje i osoby prywatne w całej Tasmanii. W arch. archidiecezjalnym w Hobart przechowywany jest Portret arcybiskupa Younga oraz dwa Portrety Jana Pawła II, a kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej znajduje się w kościele katolickim p. wezw. św. Teresy w Moonah.
Fot. w: Launceston City Council oraz w posiadaniu Bernadette Rogers z Waddamana Power Station Museum i Kendalla Rixona z West Tamar Council, Tasmania; – Higgins J., Who was Alex Szolomiak?, „Heart-beat” [Taringa, Qeensland] Vol. 2: 2009 nr 7 (fot.); Kempa T., Beautiful Portrait of Queen at the Town Hall, „The Examiner” 2003 nr z 2 VI (fot.); tenże, Polacy w Tasmanii 1947–1972, Hobart 1974; tenże, Tasmański artysta, „Wiad. Pol.” [Sydney] 1975 nr 22; – Maczek S., Od podwody do czołgu, Londyn 1984; I Państwowe Gimnazjum Typu Dawnego Klasycznego im. Adama Mickiewicza w Samborze. Sprawozdanie Dyrekcji za rok szkolny 1932/33, Sambor 1933; – „Evening Mercury” 1964 nr z 12 XII; „The Examiner” 1952 nr z 25 IV, 1953 nr z 31 V, 3 VII, 2003 nr z 2 VI; „The Standard” 1958 nr z 5 XII (fot.); – Mater. w posiadaniu autorki: Kopie dok., wycinki prasowe, fot. prac S-a, m.in. w domu artysty z r. 2011; – Informacje Bernadette Rogers, Elizabeth Clark z Launceston City Council, Kendalla Rixona, Carmel Hall z Archives Archdiocese of Hobart, oraz żony Ireny z Launceston.
Bogumiła Żongołłowicz