Sokal Aleksandra, pseud.: m.in. Malwina, Malwa, Władka (1912–1943), nauczycielka, żołnierz Armii Krajowej. Ur. 23 X we Lwowie, była córką Klemensa (zob.) i Marii z Pulikowskich.
S. ukończyła gimnazjum matematyczno-przyrodnicze w Lublinie, a następnie Centralny Inst. Wychowania Fizycznego w Warszawie (1934). Pracę nauczycielską podjęła w prywatnym Gimnazjum Jadwigi Michalskiej w Warszawie, po czym od września 1935 do końca r. szk. 1938/9 była nauczycielką wychowania fizycznego w Gimnazjum i Liceum im. Aleksandry Piłsudskiej na Żoliborzu. Przeszła przeszkolenie w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet (PWK) i została jego instruktorką.
W kampanii wrześniowej 1939 S. wzięła udział w obronie Warszawy na odcinku zachodnim jako sanitariuszka III baonu 360. rezerwowego pp. W jesieni 1939 podjęła działalność konspiracyjną w łączności Komendy Głównej (KG) Służby Zwycięstwu Polsce, następnie w łączności Oddziału III KG Związku Walki Zbrojnej. Stamtąd przeszła do łączności Oddziału Dyspozycyjnego Związku Odwetu (ZO) KG Armii Krajowej (AK), o krypt. Dysk (Dywersja i Sabotaż Kobiet), pod pseud. Malwa, gdzie wg niektórych wersji była szefem łączności. Później została szefem łączności «Osy» (Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych – organu walki bieżącej, utworzonego w maju 1942 niezależnego od ZO), wcielonej w lutym 1943 do Kedywu (Kierownictwa Dywersji) KG AK jako oddział dyspozycyjny o krypt. KOSA-30. Zapewniała łączność między oddziałem krakowskim i warszawskim «Osy-Kosy»; m.in. w związku z przygotowaniami do zamachu na SS-Obergruppenführera F. W. Krügera, wyższego dowódcę SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie. Już w grudniu 1942 dostarczyła do Krakowa informacje o nim i jego fotografie, zaś 1 IV 1943 wraz z «Bogną» (Ireną Klimeszową) przywiozła do Krakowa granaty («filipinki») i Visy. Zamach dokonany 20 IV 1943 nie udał się. Brała także udział w nieudanej próbie spalenia kartoteki Arbeitsamtu (Urzędu Pracy) mieszczącej się w gmachu byłego Tow. Kredytowego Ziemskiego w Warszawie (23 I 1943).
Dn. 5 VI 1943 S. została aresztowana podczas ślubu żołnierza «Kosy» por. Mieczysława Uniejewskiego z siostrą jednego z żołnierzy oddziału, Teofilą Suchankówną, w kościele św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie; wbrew podstawowym zasadom konspiracji na uroczystość tę przybyli członkowie «Kosy». W chwili aresztowania miała przy sobie dokumenty na nazwisko Evi Keller (Vd), pracowniczki administracyjnej Sicherheitspolizei. Przyjmuje się, iż aresztowanie spowodował agent niemieckiej policji bezpieczeństwa zakonspirowany w Oddziale Dyspozycyjnym «KOSA-30». Aresztowano wtedy łącznie 89 osób, z których zatrzymano 56 i w większości szybko rozstrzelano, najprawdopodobniej 17 IX 1943. Wg większości źródeł, S. świadoma wagi wiadomości, jakie posiadała o strukturze i obsadzie oddziału, popełniła samobójstwo w więzieniu Sicherheitspolizei przy al. Szucha w Warszawie (20 VI 1943). Wg niektórych autorów (L. Wanat, A. Czuperska-Śliwicka) została rozstrzelana w ruinach getta we wrześniu 1943. Pośmiertnie została odznaczona 11 XI 1943 przez dowódcę AK Krzyżem Virtuti Militari V kl. oraz po wojnie Krzyżem AK.
S. rodziny nie założyła. Miała siostrę Stefanię, więźniarkę Pawiaka, wywiezioną do obozu koncentracyjnego Auschwitz 24 VIII 1943.
Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski, W. 1988; – Bartoszewski W., 1859 dni Warszawy, Kr. 1984; tenże, Warszawski pierścień śmierci, Wyd. 2, W. 1970 (fot.); Dąbrowa-Kostka S., W okupowanym Krakowie, W. 1972; Domańska R., Kaźń i heroizm, W. 1988; taż, Kobiety na Pawiaku w okresie okupacji hitlerowskiej, 1939–1944, w: By nie odeszły w mrok zapomnienia, W. 1971; taż, Pawiak. Więzienie Gestapo. Kronika 1939–1944, W. 1978; Drzyzga B. („Kazimierz 30”), Zagra-Lin, Odwet – Sabotaż – Dywersja, Sussex 1986; Gajowniczek A., Strzembosz T., Zarys historii Oddziału „Dysk”, „Roczn. Warsz.” T. 15: 1979; Gąsiorowski T., Krakowskie uderzenie organizacji specjalnych Akcji Bojowych KOSA 30, „Krzysztofory” 1985 nr 2 s. 95; Gimnazjum i Liceum im. A. Piłsudskiej, W. 1995 (fot.); Łączność, sabotaż, dywersja. Kobiety w Armii Krajowej, Londyn [b. r. w.]; Strzembosz T., Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944, Wyd. 2, W. 1983; – Czuperska-Śliwicka A., Cztery lata ostrego dyżuru. Wspomnienia z Pawiaka 1940–1944, W. 1989 s. 306; Kunicki A., Cichy front, W. 1969; Smarzyński S., Akcja „Góral”, L. 1979 s. 48, 182; Wanat L., Za murami Pawiaka, Wyd. 6, W. 1985 s. 470; – „Stolica” 1965 nr 29, 47, 48 (Z otwartych szkatuł); – Mater. Kom. Hist. Kobiet Uczestniczek Walki o Niepodległość w W.: Relacja siostry, Stefanii Sokal (II–S–162 F), wypisy z dokumentacji odznaczeń i stopni ze zbiorów SPP w Londynie (III–1).
Marek Getter