INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej Seidler (Seidler-Wiślański)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Seidler (Seidler-Wiślański) Andrzej (1812–1895), burmistrz miasta Krakowa, poseł na sejm galicyjski, starosta w Przemyślu. Ur. 4 VIII w Lipniku (pow. bialski), był synem Jana i Zuzanny z domu Homa.
S. uczył się (wg Nikodema Bętkowskiego) w gimnazjum w Bochni, w spisach uczniów tego gimnazjum jednak nie występuje, zapewne więc – w gimnazjum w Cieszynie. Karierę urzędniczą rozpoczął w r. 1840 jako praktykant konceptowy w Urzędzie Obwodowym w Rzeszowie. W r. 1847 awansował na komisarza i pracował na tym stanowisku do r. 1855. Przeniesiony do Krakowa, został sekretarzem Komisji Namiestnictwa.
W sierpniu 1856, gdy burmistrz Krakowa Fryderyk Tobiaszek podał się do dymisji, S. został mianowany przez rząd austriacki tymczasowym burmistrzem, do czasu nadania samorządu gminie krakowskiej. Nominacja ta spotkała się z dużym uznaniem mieszkańców Krakowa, gdyż miał on opinię dobrego i pracowitego urzędnika. S. sprawował rządy w l. 1856–66, w okresie bardzo trudnym dla miasta, przy nasilających się tendencjach germanizacyjnych i ograniczonym zakresie działalności władz miejskich. Zajął się energicznie uporządkowaniem gospodarki komunalnej, naprawianiem dróg i chodników, podniesieniem fatalnego stanu sanitarnego miasta i – w miarę możliwości – powiększeniem dochodów gminy. Od r. 1857 był członkiem komisji powołanej do spraw rozdzielenia majątku miejskiego od krajowego. Zdając sobie sprawę z trudnej sytuacji ekonomicznej Galicji, S. podnosił konieczność gospodarczego uniezależnienia się od Austrii i stworzenia własnego przemysłu. Popierał zakładanie nowych szkół, a w r. 1857 wydał odezwę w sprawie utworzenia szkoły realnej. W r. 1863 wystąpił z projektem założenia wodociągów w Krakowie (zrealizowanym dopiero w r. 1900).
Dn. 1 I 1859 otrzymał S. honorowe obywatelstwo miasta Krakowa. W r. 1861 wraz z Pawłem Popielem i Stanisławem Strzeleckim wystąpił z prośbą do cesarza Franciszka Józefa w sprawie zwrócenia sum wydanych przez zarząd miasta Krakowa na utrzymanie wojsk austriackich w czasie pobytu Austriaków w Krakowie w l. 1796–1809. Podczas epidemii cholery w r. 1865 został przewodniczącym komisji zdrowia, organizował wówczas opiekę szpitalną i pomoc dla chorych. Dążył do zrównoważenia budżetu miejskiego, uzyskał darowanie części długów przez rząd austriacki, wielokrotnie domagał się uchwalenia statutu dla Krakowa. Odznaczał się przy tym sumiennością i bezstronnością. Kończąc swą kadencję, pozostawił miasto w stosunkowo dobrej sytuacji finansowej.
Gdy w r. 1866 Kraków otrzymał samorząd, S. jako burmistrz nie mógł się zdecydować na rozpisanie nowych wyborów bez wyraźnego polecenia władz austriackich, za co był mocno atakowany przez „Czas”. Ostatecznie wybory odbyły się w sierpniu 1866, a formalne przekazanie władzy przez S-a nastąpiło 10 XI t.r. Nowo wybrana Rada Miejska uznała jego zasługi dla miasta i uchwaliła dla S-a nagrodę w wysokości 3 tys. zł austriackich.
W czasie sprawowania urzędu burmistrzowskiego został S. w r. 1861 wybrany na posła do sejmu galicyjskiego z okręgu Biała, otrzymując 166 głosów na 177 wyborców. W sejmie występował rzadko, ale zawsze w sprawach istotnych dla kraju. W r. 1861 złożył wraz z Leszkiem Borkowskim i N. Bętkowskim wniosek w sprawie nietykalności poselskiej. W wystąpieniu 24 IV 1861 twierdził, że poseł może być pociągnięty do odpowiedzialności, ale nie sądzony, a w wypadku przestępstwa musi o tym zadecydować sejm. Określił także obowiązki posła: powinien on być lojalny wobec rządu, nie brać udziału w działalności rewolucyjnej, a zawsze mieć na celu dobro kraju. Ustawę tę uchwalono w r. 1868. W r. 1865 został S. wybrany do komisji administracyjnej, w r.n. do komisji dla statutów gmin miejskich. Pilnował w sejmie spraw krakowskich, opowiedział się (w r. 1866) za przyznaniem prawa propinacji dla miasta, domagał się sprawiedliwego rozłożenia ciężarów na gminy przy zakwaterowywaniu wojska, a w kwietniu 1866, w czasie dyskusji nad reformą administracji, wnioskował o utrzymanie Komisji Namiestnictwa w Krakowie, a przeciw przeniesieniu urzędów do Lwowa, uważając, że spowoduje to upadek miasta. Podpisał interpelację w sprawie równouprawnienia Żydów (3 III 1866), a w czasie dyskusji (21 IV t.r.) nad ustalaniem powiatów, upomniał się o Białą, uzasadniając, że posiada ona wszelkie warunki, aby zostać siedzibą powiatu. W r. 1867 został S. ponownie wybrany na posła z okręgu Biała i sprawował tę funkcję do r. 1869.
W l. 1866–9 był S. radcą Komisji Namiestnictwa w Białej, w r. 1870 mianowany został starostą w Przemyślu. Pełnił tam również funkcję przewodniczącego Komisji Szacunkowej, od r. 1877 był przewodniczącym Rady Szkolnej Okręgowej oraz członkiem zarządu Kasy Oszczędności. Jako star. przemyski usilnie starał się o rozwój miasta. W r. 1879 po przejściu na emeryturę przeniósł się do Krakowa. Dla podkreślenia swojej polskości przyjął wówczas przydomek Wiślański. W Krakowie został członkiem Tow. Dobroczynności i członkiem honorowym Tow. Strzeleckiego. Miał też honorowe obywatelstwo miasta Rzeszowa. S. zmarł 30 III 1895 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Odznaczony był Orderem Korony Żelaznej III kl., Orderem Franciszka Józefa I z koroną.
Ożeniony (19 I 1842 w Rzeszowie) z Matyldą (wg spisów ludności, Olimpią – wg mater. z Muz. w Rzeszowie) z Schaitterów (ur. 1824), siostrą Ignacego, kupca (zob.), miał S. syna Wilhelma (ur. 19 V 1848), doktora medycyny, dyrektora sanatorium w Bystrej na Śląsku Cieszyńskim, działacza politycznego i społecznego, oraz córki: Emilię (ur. 1 III 1844 – zm. 1 V 1898), żonę Zygmunta Brochwicz Rogoyskiego (1841–1900), i Matyldę (ur. 23 VIII 1855).

Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939), Kr. 1987; – Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, Kat. 1971 (dotyczy Wilhelma Seidlera); Bieniarzówna J., Małecki J. M., Dzieje Krakowa, Kr. 1979; Chmiel A., Ustrój miasta Krakowa w XIX wieku (w zarysie), Kr. 1931 s. 51; Demel J., Stosunki gospodarcze i społeczne Krakowa w latach 1853–1866, Wr. 1958; Gordziałkowski J., Obywatelstwo honorowe miasta Krakowa i jego obywatele honorowi, Kr. 1990 s. 6; Grodziski S., Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914, W. 1983 I–II; Homola-Skąpska I., Józef Dietl i jego Kraków, Kr. 1993; Horn E., Kwestia żydowska w obradach Galicyjskiego Sejmu Krajowego pierwszej kadencji (1861–1866), w: Żydzi w Małopolsce, Przemyśl 1991 s. 173; Persowski F., Przemyśl pod rządami austriackimi 1772–1918, Przemyśl 1961 s. 115; Zdrada J., Wybory do galicyjskiego sejmu krajowego w 1867 roku, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 9: 1963 s. 88, 91; – Bętkowski N., Gawęda o dwóch pedagogach w gimnazjum bocheńskim, w: Galicyjskie wspomnienia szkolne, Kr. 1955; Koziebrodzki W., Repertorium czynności galicyjskiego sejmu krajowego od roku 1861 po rok 1883, Lw. 1885; Oettinger J., Cholera nagminna w Krakowie r. 1866, Kr. 1867 s. 27; Spraw. stenogr. Sejmu Krajowego z l. 1861–9; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1840–79; – „Czas” 1857 nr 118, 1863 nr 238, 240, 1866 nr 185, 187, 190, 1895 nr 76, 77; „Czas. Dodatek miesięczny” T. 8: 1857 s. 238; Kalendarz J. Czecha za r. 1896 s. 87; „Krakauer Zeitung” 1865 nr 228, 1866 nr 187; „Kur. Przemyski” 1895 nr 35; „Nowa Reforma” 1895 nr 76; „San” (Przemyśl) 1879 nr 22; – AP w Kr.: Spisy ludności 1857 Dz. II nr 125, 1890 Dz. IV nr 86 a; B. Jag.: rkp. 9675 IV; B. PAN w Kr.: rkp. 2290; Muz. Okręgowe w Rzeszowie: Mater. biograficzno-genealogiczne I–3 BMO Rzeszów.
Irena Homola-Skąpska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Józef Wierusz-Kowalski

1866-03-16 - 1927-11-30
fizyk
 

Irena Kosmowska

1879-12-20 - 1945-08-21
działaczka społeczna
 

Teodor Ziomek

1874 - 1937
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Karpowicz

1864-02-24 - 1921-06-16
pedagog
 

Antoni Stolpe młodszy

1851-05-23 lub 05-26 - 1872-09-07
kompozytor
 

Antoni Syroczyński

1831 - 1888-02-12
ziemianin
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.