Sobkowiak Andrzej (1945–1987), fizyk, elektronik, działacz społeczny i związkowy. Ur. 23 VIII w Grudziądzu, był synem Stanisława, zawodowego podoficera WP, po wojnie kierownika Państwowego Przedsiębiorstwa «Targowisko» w Grudziądzu, oraz Heleny z domu Odya, ekonomistki.
Po ukończeniu II Liceum Ogólnokształcącego w Grudziądzu S. od r. 1963 studiował fizykę na Uniw. M. Kopernika w Toruniu (UMK). Podczas studiów uprawiał wioślarstwo w Akademickim Związku Sportowym (AZS). W r. 1967 obronił pracę magisterską Rezonans magnetyczny w promieniach atomowych, napisaną pod kierunkiem Stanisława Łęgowskiego. T.r. rozpoczął pracę w Toruńskim Oddziale Przemysłowego Inst. Elektroniki (później kolejno Inst. Technologii Elektronowej w Toruniu i Zakładu Elektronicznego Unitra CEMI), od r. 1972 jako członek zespołu opracowującego technologię nowych typów diod półprzewodnikowych. Od r. 1978 do końca życia pracował w Inst. Maszyn Matematycznych, przekształconym w kwietniu 1979 w Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elektronicznych Układów Specjalizowanych «Mera»-OBREUS, gdzie zajmował się opracowywaniem serii prototypów niskonapięciowych struktur i diod Zenera w technologii MESA w Pracowni Studiów i Badań Technologii Monolitycznych. Od sierpnia 1981 kierował Pracownią Procesów Monolitycznych, z wyjątkiem l. 1982–4, gdy po okresie internowania był specjalistą w Laboratorium Struktur Monolitycznych (następnie Pracowni Technologii Struktur Monolitycznych DC 1) Inst. Badawczego Elektroniki «Mera»-OBREUS. W lipcu 1984 ponownie został kierownikiem Pracowni Struktur Monolitycznych. Dn. 17 XII 1985 obronił na Wydz. Elektroniki Politechn. Gdańskiej rozprawę doktorską, która była wynikiem jego badań nad strukturami półprzewodnikowymi, pt. Asymetryczna struktura krzemowa npn jako wysoko stabilne źródło napięcia odniesienia, napisaną pod kierunkiem Bogdana Wilamowskiego i w kwietniu 1986 otrzymał stanowisko adiunkta.
S. był uznanym w Polsce specjalistą w zakresie technologii półprzewodnikowych oraz inicjatorem uruchomienia laboratorium struktur monolitycznych i prac nad krzemowymi strukturami monolitycznymi w ośrodku toruńskim (1981). Z jego inicjatywy podjęto też badania nad wysoko stabilnymi diodami referencyjnymi BZY 566-584, które w r. 1984 zostały nagrodzone Złotym Medalem na VIII Międzynarodowych Targach Innowacji i Wynalazków INVEX-84 w Brnie. Ponadto uzyskał Nagrodę Ministra Przemysłu Maszynowego i honorowe wyróżnienie Rady Woj. Naczelnej Organizacji Technicznej za «Miniaturowy czujnik ciśnienia» oraz wspólnie z Mirosławem Korzeniowskim i Januszem Paradowskim Złoty Medal na Międzynarodowych Targach Technicznych w Lipsku za opracowanie technologii uzyskiwania niskoprądowych diod referencyjnych (1987). Uczestniczył w krajowych (do r. 1987 odmawiano mu paszportu) sympozjach i konferencjach naukowych, m.in. w V, VI, VII i X Konferencjach Naukowo-Technicznych International Society for Hybrid Microelectronics (ISHM) – Poland Chapter (1984–6) i IX Konferencji Automatyki (Łódź 1985). W l. 1978–87 opublikował samodzielnie i zespołowo kilkanaście artykułów naukowych i komunikatów w kraju i za granicą, głównie w publikacjach z Konferencji ISHM oraz czasopiśmie „Journal of ISHM, Poland Chapter” (1985), był także autorem kilkudziesięciu patentów i wniosków racjonalizatorskich, m.in. dotyczących wytwarzania struktur referencyjnych.
Działalność publiczną S. rozpoczął w marcu 1968 jako współautor rezolucji popierającej protest studentów w Warszawie oraz autor reportażu z toruńskiego wiecu, który nadało Studenckie Studio Radiowe «Centrum», co stało się przyczyną jego zamknięcia na wiele miesięcy. W sierpniu 1980 był inicjatorem i przewodniczącym Komitetu Założycielskiego wolnych związków zawodowych oraz przewodniczącym Komisji Zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego (NSZZ) «Solidarność» w «Mera»-OBREUS, a także członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ «Solidarność» w Toruniu. W październiku 1980 był współzałożycielem i następnie członkiem Rady Naukowo-Programowej toruńskiego Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego (MKZ) NSZZ «Solidarność»; w tym charakterze współorganizował Ogólnopolski Zjazd Wszechnic Związkowych «Solidarności» w Toruniu w marcu 1981. W początku t.r. wspólnie ze Stanisławem Śmiglem, Krystyną Kutą i Aleksandrą (Leną) Kuczyńską zainicjował tworzenie bibliotek przy zakładowych strukturach «Solidarności» oraz brał udział w pracach toruńskiej Spółdzielni Wydawniczej «TON», której nakładem ukazało się w r. 1981 m.in. pierwsze krajowe wydanie „Archipelagu GUŁ-ag” A. Sołżenicyna. Od sierpnia 1980 do czerwca 1981 był członkiem Zarządu Regionu NSZZ «Solidarność», wchodząc w skład Zespołu ds. Kontaktów z Władzami. Był też współorganizatorem powstania jednego z pierwszych w Polsce, Toruńskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. Z jego ramienia uczestniczył jako obserwator w procesach politycznych w regionie oraz redagował apele i listy. Nakładem Komitetu ukazała się książka „Widziane z ławy obrończej” Anieli Steinsbergowej ze wstępem i w opracowaniu S-a. W listopadzie 1981 był jednym z sygnatariuszy deklaracji ideowej Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej «Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość», których celem było krzewienie oświaty politycznej oraz tworzenie samorządów terytorialnych. Publikował pod własnym nazwiskiem lub inicjałami artykuły na tematy historyczne, literackie oraz związane z działalnością związku w czasopismach: „Wolne Słowo” (tzw. – duże, grudzień 1981), „Wolne Słowo – Serwis Informacyjny” (1981) i „Sprawy” (1981); był też członkiem redakcji biuletynu MKZ NSZZ «Solidarność» – „Słowo Solidarności” (sześć numerów w r. 1981).
Po ogłoszeniu stanu wojennego S. został aresztowany i przebywał w obozach internowania w Potulicach i w Strzebielinku (od 14 XII 1981 do 28 IV 1982). Po zwolnieniu włączył się w pracę podziemnej «Solidarności» w Toruniu, współpracując z jej prasą i wydawnictwami, m.in. „TIS-em” i „Przeglądem Pomorskim”; redagował też biuletyn „Solidarność”, wydawany w «Mera»-OBREUS oraz koordynował pracę związkowych grup samokształceniowych. W początkach r. 1983 był inicjatorem powstania Podziemnej Wszechnicy Związkowej, dla której przygotował m.in. skrypt poświęcony XX-leciu międzywojennemu. W marcu t.r. wziął udział w grudziądzkim procesie Anny Walentynowicz i pod naciskiem Służby Bezpieczeństwa (SB) został zwolniony z pracy. Wkrótce jednak przyjęto go do niej ponownie ze względu na osiągnięcia badawcze i patentowe. W listopadzie 1984 był współorganizatorem Społecznego Stow. Obrony Praw Człowieka, powołanego w reakcji na brutalne działania milicji i SB w regionie toruńskim. W marcu 1987 chory na leukemię wyjechał do Belgii i Francji na operację. Zmarł 7 XII 1987 w Toruniu, pochowany został na cmentarzu św. Jerzego przy ul. Gałczyńskiego.
W małżeństwie zawartym w r. 1971 z Dorotą Kubisa, miał S. troje dzieci: Bartłomieja (ur. i zm. 1973), Agnieszkę (ur. 1974) i Jana (ur. 1980).
Kuta K., Czekał całe życie […] – słowo o Andrzeju Sobkowiaku, „Nadwiślanin” (Tor.) 1988 nr 1; taż, O Andrzeju Sobkowiaku, w 10 rocznicę śmierci, „Nowości” 1997 nr z 16 XII; Ludzie tamtych dni, sierpień 80 – grudzień 81, tamże 1990 nr 169 s. 7; [Kozłowski R.] Szutnik N., „Solidarność” w regionie toruńskim 13 XII 1981 – 31 VII 1984, Tor. 1988; [Wyrowiński J.] Amicus, Andrzej, „Przegl. Pomor.” (Tor.) 1988 nr 10; – Kalendarz współczesny 1987, Tor. 1986 s. 15–16, 49–50, 70–1; Odezwa Toruńskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania: Do społeczeństwa Torunia, „Wolne Słowo” (Tor.) 1981 nr 8; Ogólnopolski Zjazd Wszechnic Związkowych „Solidarności”, Toruń, dnia 1 marca 1981 r., Tor. 1981 s. 8; Zmarł Andrzej Sobkowiak, „Tor. Informator Solidarności-TIS” 1987 nr 24 (199); – „Słowo Solidarności” (Tor.) 1981 nr 1–6; „Sprawy” (Tor.) 1981 nr 1–2; „Tyg. Powsz.” 1988 nr 8 (nekrolog); „Wolne Słowo – Serwis Informacyjny” (Tor.) 1981 nr 1–132; „Wolne Słowo” (tzw. duże, Tor.) 1980–1 nr 1–11; – Arch. Uniw. M. Kopernika w Tor.: Akta studenckie S-a, nr 14755; Arch. VIGATOR (dawniej: «Mera»-OBREUS) w Tor.: Akta osobowe S-a, nr 378; B. Uniw. M. Kopernika w Tor., Oddz. DŻS: Akta Tor. Wszechnicy Związkowej; – Zbiory rodziny Sobkowiaków, teczka dokumentacyjna.
Mirosław Adam Supruniuk