Rydlówna Anna Antonina (1884–1969), pielęgniarka, współzałożycielka i dyrektorka Krakowskiej Szkoły Pielęgniarek. Ur. 30 X w Krakowie, była córką Lucjana Rydla, profesora okulistyki (zob.), i Heleny z Kremerów, córki Józefa Kremera (zob.), siostrą Lucjana, poety (zob.), Adama, neurologa (zob.).
R. otrzymała wszechstronne wykształcenie domowe ze znajomością języków obcych włącznie. Uczestniczyła w piątkowych «jour-fixach» Rydlów, które gromadziły elitę artystyczną i intelektualną Krakowa. W l. 1901–2 uczęszczała na Wyższe Kursy dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego. Ukończyła (1903–4) założoną przez Jadwigę Zamoyską Szkołę Gospodarstwa Domowego w Kuźnicach koło Zakopanego. W r. 1909 została członkiem dobroczynnego Stowarzyszenia PP. Ekonomek św. Wincentego à Paulo. Objęła też kierownictwo sekcji opieki nad chorymi z własnym zarządem i kasą. W t. r., przy jej czynnym udziale, powstało kompletnie wyposażone ambulatorium chirurgiczne przy ul. Warszawskiej 6, a następnie sala operacyjna i szpitalik przy ul. Warszawskiej 6a. Dalsza działalność charytatywna R-y i jej przyjaciółek, a zwłaszcza organizowane przez nie, cieszące się dużym powodzeniem kwesty oraz datki i darowizny społeczeństwa krakowskiego, a zwłaszcza hojna dotacja warszawskiego przemysłowca i bankiera Mieczysława Epsteina (ojca Marii, przewodniczącej Stowarzyszenia, inicjatorki zorganizowania szkoły pielęgniarek) doprowadziły do otwarcia w dn. 5 XI 1911 Szkoły Pielęgniarek Zawodowych Stowarzyszenia PP. Ekonomek, mieszczącej się przy ul. Św. Filipa 15. Była to pierwsza tego rodzaju szkoła w Polsce, posiadająca wiele cech nowoczesnej szkoły pielęgniarskiej: obowiązywał internat, określony był czas szkolenia, cenzus wieku i wykształcenia, program teoretyczny i praktyczny. Dyrektorem Szkoły został lekarz Wacław Damski, ale faktycznie od początku kierowały nią, będąc równocześnie uczennicami, M. Epsteinówna i R. W r. 1913 ukończyła R. pierwszy kurs Szkoły i uzyskała dyplom pielęgniarki, po czym objęła funkcję instruktorki klasowej i szpitalnej oraz kierowniczki internatu.
W czasie pierwszej wojny światowej podjęła R. pracę na kursach szkoleniowych w zakresie ochotniczego sanitariatu wojskowego oraz pełniła funkcję przełożonej jednego ze szpitali wojskowych, a następnie stacji opatrunkowo-wypoczynkowej dla żołnierzy na dworcu kolejowym. R. brała udział w organizowaniu szpitali epidemicznych z ramienia Książęco-Biskupiego Komitetu powołanego do walki z epidemiami pod kierownictwem dra Emila Godlewskiego (jun.). W r. 1921 doszło do zamknięcia Szkoły Pielęgniarek z braku funduszów na jej prowadzenie i R. w l. 1921–4 utrzymywała się z wykonywania prywatnych zabiegów pielęgniarskich. R. i M. Epsteinówna nie zaniechały jednak starań o reaktywowanie Szkoły w lepszych i nowocześniejszych warunkach. Pomoc w ponownym zorganizowaniu Szkoły obiecał amerykański Czerwony Krzyż (z którym nawiązano kontakt już w r. 1918). Zawarto umowę między rządem polskim, przedstawicielami UJ i Fundacją Rockefellera, na mocy której Szkoła uzyskała pomoc finansową pod warunkiem, że będzie funkcjonować w ramach struktury organizacyjnej UJ, wg wzorów szkół pielęgniarskich istniejących w innych krajach. W r. 1924 R. uzyskała stypendium z Fundacji Rockefellera i r. szk. 1924/5 przebywała kolejno w Londynie, Filadelfii, Nowym Jorku i Toronto, obserwując tamtejsze metody szkolenia pielęgniarek. Dn. 10 XII 1925 odbyło się uroczyste otwarcie w budynku przy ul. Kopernika 25 – nowej, Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Opiekunek Zdrowia w ramach Wydz. Lekarskiego UJ; R. pracowała tu początkowo jako nauczycielka i zastępczyni dyrektorki M. Epsteinówny, a od r. 1931 jako dyrektorka. W r. 1934 otrzymała ponowne stypendium Fundacji Rockefellera i zwiedziła ośrodki szkolenia w zakresie pielęgniarstwa psychiatrycznego i dietetyki w Budapeszcie, Wiedniu, Lyonie, Brukseli, Oslo i Helsinkach. Doświadczenie zdobyte w czasie tych wyjazdów wyraźnie wpłynęło na rozwój Szkoły zarówno pod względem metod szkolenia, jak i programu nauczania. Szkoła kierowana przez R-ą, mimo że funkcjonowała w trudnych warunkach materialnych, zaliczała się do czołówki szkół pielęgniarskich w kraju i była wysoko ceniona za granicą. Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej działalność Szkoły została przerwana. R. zabezpieczyła mienie szkolne, natomiast budynek Szkoły zajęli w r. 1942 Niemcy usuwając z niego wszystkie mieszkanki oraz R-ą, która do końca wojny mieszkała u rodziny. Była żołnierzem Armii Krajowej (zaprzysiężona przez Zygmunta Karłowskiego), współorganizowała służbę sanitarną.
Po wyzwoleniu Krakowa R. już 15 III 1945 przygotowała Szkołę do rozpoczęcia regularnej nauki z grupą 47 pierwszych powojennych kandydatek do zawodu. Dzięki jej talentowi organizacyjnemu stopniowo rozszerzano zakres szkolenia praktycznego, organizowano nowe placówki, uzupełniano przygotowanie pedagogiczne nauczycieli zawodu, a także korzystano ze stypendiów zagranicznych. R. na stanowisku dyrektorki pozostała do 31 XII 1949. Po przejęciu Szkoły przez Min. Zdrowia usunięto R-ą i jej zastępczynię Teresę Kulczyńską z powodu ich przekonań religijnych i postawy politycznej. Przeniesiona na rentę R., nadal pełna energii, już 1 III 1950 przystąpiła do pracy w tworzącej się właśnie Wojewódzkiej Przychodni Skórno-Wenerologicznej, początkowo w kartotece centralnej, później w pracowni bakteriologicznej i wreszcie jako przełożona pielęgniarek. Dn. 1 XII 1961 przestała ostatecznie pracować i przeszła na emeryturę. W r. 1949 otrzymała najwyższe międzynarodowe odznaczenie pielęgniarek, tj. medal im. Florence Nightingale przyznawany przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Min. Zdrowia zażądało wówczas od R-y, aby odmówiła jego przyjęcia, ponieważ równocześnie zostało ono przyznane austriackiej pielęgniarce, która ratowała z płonącego szpitala chorych żołnierzy niemieckich. R. nie wyraziła na to zgody; medal ten mógł być jej wręczony dopiero w r. 1957. Opuściwszy służbowe mieszkanie w Szkole R. mieszkała u «Skrytek» (Zgromadzenie Sług Jezusa) do czasu ich wyeksmitowania. Potem zamieszkała u dawnej uczennicy Anny Wykowej, a ostatni rok życia spędziła u swej przyjaciółki i współpracownicy T. Kulczyńskiej. Zmarła 6 III 1969 w Krakowie i pochowana została na cmentarzu Rakowickim. Była także odznaczona Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1957) i odznaką «Za wzorową pracę w służbie zdrowia» (1961). W r. 1982 Krakowska Szkoła Pielęgniarek otrzymała jej imię. W r. 1990 imię R-y otrzymał Zespół Szkół Medycznych w Jeleniej Górze.
R. była wzorem postaci Haneczki w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, a jej portret w wieku ok. 5 lat to „Dziewczynka za oknem” tegoż artysty wykorzystany na afiszu do przedstawienia „Wnętrza” M. Maeterlincka w Teatrze Miejskim w Krakowie (1899).
Portret R-y jako dziewczynki wykonany przez Wyspiańskiego – inny niż wyżej wspomniany (rysunek ołówkiem) w posiadaniu Katarzyny Rydel-Johnston z Kr.; Fot. R-y oraz reprod. jej portretu (z afisza) w Krakowskiej Szkole Pielęgniarek im. Anny Rydlówny; – Enc. Pielęgniarstwa, Pod red. J. Bogusz, W. 1976 s. 642–5; – Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”, Kr. 1990; Kaniewska-Iżycka J., Rozwój pielęgniarstwa w Polsce do roku 1950, W. 1987–9 cz. I–II; Krakowska Szkoła pielęgniarek im. Anny Rydlówny, Kr. 1986 (tu przede wszystkim: K. Zahradniczek, Patronka Szkoły – Anna Rydlówna s. 76–85, fot.); – Boy o Wyspiańskim, Oprac. S. W. Balicki, Kr. 1973; Wyspiański S., Listy zebrane [T.] 2: Listy do Lucjana Rydla, Oprac. L. Płoszewski, M. Rydlowa, Kr. 1979 cz. I–II (reprod. portretu, ilustr. 111); – „Dzien. Pol.” 1969 nr 58, 59; „Życie Warszawy” 1969 nr 59; – Capińska K., Dorazil M., Kosińska Z., Urbańczyk J., Od filantropii do społecznej służby zdrowia – oprac. nagrodzone, II nagroda w konkursie literackim zorganizowanym przez Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia w 1966 r., w posiadaniu Krakowskiej Szkoły Pielęgniarek; – Informacje T. Kulczyńskiej i Anny Rydlówny, ciotecznej wnuczki R-y i kustosza Muz. Młodej Polski «Rydlówki», oraz Marii Rydlowej z Kr.
Kazimiera Zahradniczek