Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika Karolina Kunegunda (1729–1771), hetmanowa w. lit., wojewodzina wileńska. Ur. 22 X, była córką Macieja Mycielskiego, kaszt. poznańskiego (zob.), i Weroniki z Konarzewskich.
Dn. 16 II 1744 R. wyszła za mąż za Leona Michała Radziwiłła (ur. 1722), strażnika polnego lit., generała-majora wojsk lit., człowieka chorowitego, który zmarł podczas pobytu w Nieświeżu dn. 7 III 1751. R. z czworgiem dzieci znalazła się pod opieką krewnych męża, Michała Kazimierza Radziwiłła «Rybeńko», hetmana w. lit., i jego brata Hieronima Floriana oraz swej ciotki, a żony «Rybeńki» – Franciszki Urszuli z Wiśniowieckich (zob.). R-ej pozostały po mężu obciążone długami dobra szydłowieckie; z pretensjami do Szydłowca wystąpił w r. 1751 woj. brzesko-kujawski Antoni Dąmbski, który w sierpniu t. r. otrzymał w Trybunale dekret nakazujący R-ej ustąpienie z tych majętności i groził jej zajazdem. Ustąpił, gdy R. spłaciła mu 100 tys. złp., co stanowiło część długu. Proces o Szydłowiec ciągnął się jeszcze w r. 1752, R. utrzymała jednak te dobra w swym posiadaniu.
Dn. 12 I 1754, w kilka miesięcy po owdowieniu Michała Kazimierza Radziwiłła, R. została jego żoną. Ślub odbył się w kościele Dominikanek we Lwowie. Na mocy intercyzy ślubnej, podpisanej 4 XII 1753 otrzymała od męża sumę 200 tys. złp. na majętnościach dziedzicznych, z czego 100 tys. złp. na Szumsku i Załużu w pow. krzemienieckim (woj. wołyńskie), oraz 100 tys. złp. na dobrach Ręczaje, Strachówka i Secymin w woj. mazowieckim. Ponadto uzyskała dożywocie na Kopysi, Romanowie i Baraniu w pow. orszańskim (woj. witebskie) oraz na kluczu Korelicze (woj. nowogródzkie). Dn. 6 XI 1754 M. K. Radziwiłł uzyskał od króla dla żony ius communicativum na bogate star. nowotarskie (w woj. krakowskim), a 28 XII 1758 – na star. człuchowskie ze wsią Polenicą (w woj. pomorskim). R. zajmowała się zarządem swych posiadłości. W r. 1760 powołała komisarzy i rewizora do dóbr szydłowieckich, zalecając im, by sporządzili nowy inwentarz dóbr. W r. 1761 wydała uniwersał dotyczący majętności Turzec, Połoneczka, Kroszyn i innych dóbr w W. Ks. Lit. Dn. 1 II 1762 mąż przyznał jej prawo dożywocia na Zabłudowie (w pow. grodzieńskim).
R. przebywając w Nieświeżu, uczestniczyła w przedstawieniach istniejącego tam teatru. Wraz z dziećmi książęcymi występowała nieraz jako aktorka w wystawianych sztukach. M. in. 19 III 1756 wystąpiła w dramacie autorstwa brata, Stanisława Mycielskiego (zob.), pt. „Józef Patriarcha”, osnutym na motywach biblijnych. R. pisywała wiersze w języku polskim, które Marcin Matuszewicz określał jako «dość dobre», komponowała też pieśni i melodie do nich, śpiewane przez jej fraucymer. Twórczość jej jednak nie wyszła poza amatorstwo. Dn. 14 IX 1757 R. została mianowana damą Orderu Krzyża Gwiaździstego. Wg Ludwika Finkla w związku z tym został dokonany przekład: „Order dam Krzyża Gwiaździstego, to jest historia postanowienia tego orderu dla używania Anny z Mycielskich Radziwiłłowej przetłumaczony” (Nieśwież 1760).
Wg relacji Kornelego Boevena, sekretarza M. K. Radziwiłła, z 13 VI 1762, syn hetmana z pierwszego małżeństwa miecznik lit. Karol Stanisław czuł się pokrzywdzony w ostatnich latach życia ojca faworyzowaniem przez niego młodej żony. Jednak po śmierci «Rybeńki» stosunki między Karolem Stanisławem «Panie Kochanku» a jego macochą ułożyły się dobrze. Dn. 2 VIII 1762 pasierb potwierdził wszystkie majątkowe i finansowe zapisy ojca, dokonane na korzyść R-ej. Ustalono przy tym, że opieka i wychowanie dzieci z małżeństwa Anny z M. K. Radziwiłłem wg praw ordynackich przysługuje ich najstarszemu bratu Karolowi Stanisławowi. Gdy w wyniku wydarzeń 1764 r. K. S. Radziwiłł uszedł na emigrację, R. również opuściła kraj. Osiadła w Dreźnie, gdzie wtedy powstała polska kolonia. Utrzymywała też dwory w Gdańsku, Pradze i dłuższy czas przebywała w Wiedniu. Popierała wówczas starania K. S. Radziwiłła o pomoc na dworach europejskich i nieraz w jego sprawach podróżowała do kraju. Dn. 17 V 1770 w Pradze została zawarta konwencja między R-ą a K. S. Radziwiłłem. Uznał on sumę 400 tys. złp., wydatkowaną na utrzymanie jego rodzeństwa, za dłużną i zapisał ją hetmanowej w. lit. na dobrach Kopyl w pow. orszańskim. Oddał jej również pałac w dobrach zabłudowskich (pow. grodzieński) oraz zapisał sumę 273 450 złp. z tytułu kosztów, jakie ponosiła od 1765 r. w kraju i za granicą, czyniąc starania «o zjednanie przyjaciół ku obronie sławy mojej, substancji i honoru domu».
Dn. 16 VII 1770 R. sporządziła w Dreźnie testament, w którym wyraziła życzenie, aby zwłoki jej zostały pochowane w grobie rodzinnym w Nieświeżu i zapisała jezuitom kolegium nieświeskiego sumę 50 tys. złp. Dobra własne, jak Połonka i Husaki w woj. nowogródzkim, zostawiła sukcesorom z obu małżeństw. Między synów z pierwszego małżeństwa oraz dzieci z drugiego związku podzieliła wszystkie swoje ruchomości. Egzekutorem testamentu i opiekunem młodszego rodzeństwa mianowała K. S. Radziwiłła. R. zmarła w Dreźnie 19 III 1771. Ciało jej z polecenia K. S. Radziwiłła zostało przewiezione do kraju i złożone w kościele Filipinów w Gostyniu. Podział pozostawionego przez nią majątku ruchomego między spadkobierców trwał do r. 1774. K. S. Radziwiłł sprowadził ciało R-ej z Gostynia do Nieświeża, gdzie urządził w czerwcu 1787 wspaniały pogrzeb, chowając zwłoki R-ej i swego brata Hieronima w grobie rodzinnym w kościele parafialnym (pojezuickim).
Z małżeństwa z Leonem Radziwiłłem R. miała córkę Teofilę, żonę 1. v. Stanisława Brzostowskiego, woj. inflanckiego (zob.), 2 v. gen. rosyjskiego M. Fersena, oraz synów: Macieja, kaszt. wileńskiego (zob.), Mikołaja (zm. 1795) star. radoszkowskiego i dziedzica Szydłowca, w czasach Sejmu Wielkiego członka Komisji Wojskowej, oraz zmarłego w dzieciństwie Michała. Potomstwo z drugiego małżeństwa wymienione jest w życiorysie Michała Kazimierza Radziwiłła.
Estreicher; Finkel, I 9276; Kotłubaj E., Galeria Nieświeżska portretów Radziwiłłowskich..., Wil. 1857; Borkowski J. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodzin polskich, Lw. 1895; tenże, Panie polskie przy dworze rakuskim, Lw. 1891; Święcki T., Historyczne pamiątki znamienitych osób i rodzin dawnej Polski, W. 1858 II 393; Dworzaczek, tabl. 164; Niesiecki; Uruski; Żychliński, IV tabl. 2, XI; – Bartoszewicz K., Radziwiłłowie, W.-Kr. 1928 s. 201; Borucki M., Po radziwiłłowsku, W. 1980 s. 101, 162; Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1936 II; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr.-W. 1911 II; Mycielski J., Matka księcia „Panie Kochanku”, „Przegl. Pol.” R. 16: 1882 t. 63 z. 9 s. 355–98; Sajkowski A., Od Sierotki do Rybeńki, W kręgu radziwiłłowskiego mecenatu, P. 1965; tenże, Z dziejów teatru nieświeskiego (1746–1762), „Pam. Teatr.” 1961 z. 3/39; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wr.-W. 1977; – Matuszewicz M., Diariusz życia mego, W. 1986; – „Suplement do Gazety Warszawskiej” 1787 nr 45 i 53; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. IV teki 42–43, koperty 612–621 (560 listów R-ej z l. 1749–70), Dz. VI (diariusz M. K. Radziwiłła), 11–80, Dz. XI (akta familijne i majątkowe), Arch. Roskie, XVIII/21 (6 listów R-ej z l. 1759–70 do J. K. Branickiego); B. Czart.: rkp. 478, 684; B. Jag.: rkp. 119 (wiersze R-ej pisane po śmierci męża Leona Michała); B. Narod.: rkp. 3258, 3260 (wiersz R-ej do J. Hylzena, bpa smoleńskiego), 3263; B. Ossol.: rkp. 13566.
Hanna Dymnicka-Wołoszyńska