Bronikowski Antoni (1817–1884), pedagog-hellenista. Urodził się w Golejewku (Ks. Poznań.) 29 X z ojca Wiktora i matki Aleksandry z hr. Garczyńskich. Rodzice odumarli go wcześniej. Wychowywał się najpierw w domu rodzinnym, szkoły średnie ukończył w Lesznie, maturę z odznaczeniem złożył w r. 1837, poczem studjował w Uniw. Wrocławskim najpierw prawo, potem filozofję, i uzyskał stopień dra filozofji na podstawie rozprawy dotyczącej Sofoklesa: Animadversiones in Trachinias (Wrocław 1842). W czasie studjów pracował usilnie literacko, zasilając głównie »Przyjaciela Ludu«, redag. w Lesznie przez Jana Poplińskiego. Wydał: Kwiatek wielkopolski (Wrocław 1838), Marzenie moje (Leszno 1848 – a może 1840) i Mnemonion (fragment) (Ostrów 1852). Zamiłowania poetyckie poświęcił jednakże dla filologji klas., gdy skutkiem przewrotów polit. straciwszy rodzinny majątek, jął się pracy pedag. w gimnazjum św. M. Magdaleny w Poznaniu. Stąd został usunięty (1848) przez władze za odmówienie udziału w rewizjach mieszkań studentów Polaków; wraz z nim ustąpili za analog. przestępstwo nauczyciele: Hipolit Cegielski i Marceli Motty. Po 5-letniej przerwie, w czasie której gospodarował na roli w dzierżawionej przez siebie wsi Mościejowice, został powołany spowrotem do pracy pedagog, w gimnazjum w Ostrowie. Tu przeszedł wszystkie szczeble karjery nauczyc. Szykanowany jednakże systematycznie przez władze, podał się do dymisji 1 X 1883. Zmarł w Ostrowie po długiej chorobie 7 IV 1884. Był żonaty (ślub 29 XII 1839) z Albertyną ze Święcickich, córką Ignacego.
B. przetłumaczył z greki więcej dzieł, niż ktokolwiek przed nim i po nim, ale z tej bibljoteki przekładów tylko »Herodota dzieje« (2 t. P. 1861–2) utrafiają w ton oryginału i do dziś zachowały pełną wartość, gdy Tucydydes (Historja wojny pelop. I–VIII, Ostrów–Wrocław 1861–1870) jest w mechanicznej wierności prawie niezrozumiały. Platon (Dzieła, t. I: Phaidros, Symposion, Hippias Maior, Lysis, Charmides, Euthyphron, Jon, Menexenos, P. 1858; t. II; Prawo, zesz. I, P. 1871; Rzeczpospolita, Ostrów 1862–66) zatracił cały polot »Homera filozofów«; Ksenofont (Księga o gospod. P. 1857; Cynegetyk czyli Łowiectwo Kr. 1860; Hippika i Hipparch czyli Jazda konna i Naczelnik Jazdy P. 1860; Wspomnienia o Sokratesie, Ostrów–Wrocław 1867) całą słodycz »pszczółki attyckiej«. Wobec tęgiej znajomości greczyzny u tłumacza mogą one stanowić co najwyżej »pomoc szkolną« dla studentów, ale literatury przekładowej nie wzbogacają. Lepszy jest »Życiorys Peryklesa« z Plutarcha (Ostrów? 1877). Łatane martwemi słówkami polskie heksametry »Odysei« (2 t. Ostrów 1859, 1867) nie mają ani śladu poezji i delikatności oryginału. Cała ta bibljoteka przekładów, z których wiele podobno zostało w rkpsie, świadczy korzystnie raczej o poczuciu ich ważności u mecenasów B-go (jak Aug. ks. Czartoryski, Alf. hr. Taczanowski i i.) i księgarzy nakładców (jak J. K. Żupański) niż o powołaniu do tej pracy ciężkiego filologa.
Nekrologi B-go: Massonius M., »Tyg. Il.« 1884, nr 82, tu portret B-go; »Czas« 1884, nr 84; »Nowa Reforma« 1884, nr 87; »Kurjer Warsz.« 1884, nr 1006; W. Enc. Il. (A. Chmielowski); Sinko T., Literatura grecka 1931, t. I, cz. I, s. 160, 1932, cz. II, s. 209 passim; Korbut, III 273; Ćwikliński L., Homer i homerycy, Lw. 1881; – Informacje Piotra Dziembowskiego z P. na podstawie Arch. Archidiec. w P.: LB–Czempin sygn. PM 54/9 s. 69, LC–Golejewko sygn. PM 81/18 s. 25.
Red.
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.