Dąbrowski Antoni h. Dąbrowa (1769–1826), pijar, profesor matematyki. Urodził się w październiku we wsi Piszczów (na Ukrainie) jako syn Błażeja i Anny z Krzyżanowskich. Ojciec jego pochodził z rodziny osiadłej na Podlasiu, a na Wołyniu był administratorem dóbr łowczego koronnego Czaplica. W r. 1781 D. został oddany do szkół pijarskich w Międzyrzeczu Koreckim, a w r. 1785, kierowany żądzą wiedzy, wstąpił do zgromadzenia pijarów, widząc w tym jedyną dla siebie możliwość dalszych studiów. Ukończywszy seminarium w r. 1790, pracował jako nauczyciel w Piotrkowie i Radomiu. Przez pewien czas przebywał w domu Karola Lelewela i uczył młodego Joachima. Następnie w Warszawie wykładał naukę religii, moralności i geografii w konwikcie pijarów oraz przyrodę w innych szkołach publicznych. W r. 1800 został profesorem w warszawskim kolegium pijarskim, gdzie objął naukę fizyki i historii naturalnej. Od r. 1804 poświęcił się wyłącznie nauczaniu matematyki. Wątły, drobny, przemawiający zawsze cichym głosem, posiadał D. duże zdolności pedagogiczne i cieszył się wielkim posłuchem i poważaniem wśród swoich uczniów. Wychował cały szereg wybitnych nauczycieli i profesorów matematyki. W r. 1809 objął i przez lat 10 pełnił obowiązki profesora matematyki w Liceum Warszawskim. W tym również czasie miał pomagać Fryderykowi Augustowi, księciu warszawskiemu, w czytaniu po polsku oraz uczyć jego synowców języka polskiego. Z powodu jednak zmian politycznych funkcji tych nie objął. W l. 1811 i 1812, powołany przez ks. J. Poniatowskiego, egzaminował kandydatów do szkoły aplikacyjnej artylerii. Od listopada 1805 był członkiem Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, a od 1811 r. członkiem Towarzystwa Rolniczego i Gospodarczego. W r. 1810, z chwilą utworzenia Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, D. powołany został na jego członka i obowiązki te pełnił aż do reorganizacji Towarzystwa w r. 1823. Żywy udział brał w przygotowaniu podręczników szkolnych, opracowując arytmetykę (W. 1818) oraz geometrię (część I i II, W. 1813 i 1826) i algebrę elementarną (W. 1818) podług Lacroix. Podręczniki te, przeznaczone dla szkół wojewódzkich, doczekały się wielu wydań. Interesowały go również kwestie metodyczne, którym poświęcił rozprawę pt. Uwagi nad sposobem dawania matematyki w szkołach publicznych (W. 1816). W r. 1817 D. powołany został przez Komisję Rządową Wyznań Relig. i Oświec. Publicznego na zastępcę profesora matematyki wyższej w Uniwersytecie Warszawskim oraz tymczasowego dziekana wydziału filozoficznego. Na tym ostatnim stanowisku pozostawał do lutego 1818 r., biorąc udział w pracach nad organizacją uniwersytetu. Zostawszy w r. 1818 profesorem zwyczajnym i radnym, oddał się D. z zapałem pracy naukowej, rozszerzając ciągle zakres swych wiadomości matematycznych. W lipcu 1819 r. promowany był na doktora filozofii i magistra sztuk wyzwolonych. W tymże roku otrzymał order św. Stanisława kl IV, odznaczenie tylko w wyjątkowych wypadkach przyznawane członkom zgromadzenia pijarskiego. D. przejawiał dużą wszechstronność zainteresowań, a zwłaszcza z zamiłowaniem oddawał się studiom nad autorami klasycznymi. Ogłosił też w czasopismach warszawskich wiele tłumaczeń i artykułów. Należał do masonerii, w której doszedł do wysokich stopni.
Bieliński, Uniw. Warsz. III; Kraushar Al., Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk, Kr. 1900–6; Małachowski-Łempicki St., Wykaz polskich lóż wolnomularskich, Kr. 1930; Wójcicki, Cmentarz; W. Enc. Il.; Vitae e Congregatione… scholarum piarum…professorum, W. 1812; Garbiński K., Obraz życia ks. A. Dąbrowskiego czytany na pos. publ. Królewskiego Uniwers. 15 VII 1826, W.; Ks. Szaniawski, Krótki rys życia ks. A. Dąbrowskiego, »Roczniki Tow. Warsz. Przyjaciół Nauk« XXI, W. 1831; Arch. Oświec. Publ, w W.: Akta O. N. W. S. J. 115 lit. B i Akta Królewskiego Uniw. Warsz. 100 A.
Maria Manteufflowa