Lelowski Antoni (1783–1855), technik, komisarz fabryk w Król. Pol., współzałożyciel i redaktor pisma „Izys Polska”. Ur. w Stryju w Galicji; syn Jana Ignacego, dzierżawcy Kawczykąta (pow. Stryj) i Bazylissy z Deszertów. Po ukończeniu nauki w szkołach lwowskich L. rozpoczął pracę od r. 1807 w administracji państwowej Ks. Warsz., w Izbie Administracyjnej departamentu łomżyńskiego. Szybko awansował i już w r. 1810 został asesorem tejże Izby. Po utworzeniu Król. Pol. pracował nadal w służbie administracyjnej. W r. 1818 powołano go na asesora Delegacji Administracyjnej w Warszawie, a w r. 1824 na asesora Dyrekcji Przemysłu i Kunsztów. Był jednym z realizatorów szeroko zakrojonych planów uprzemysłowienia kraju opracowanych przez ówczesne władze Król. Pol., pełniąc od r. 1825 funkcję komisarza fabryk. W r. 1829 otrzymał godność referendarza stanu. Na stanowisku komisarza fabryk pozostawał L. do r. 1847, kiedy to przeszedł na emeryturę. Jako komisarz fabryk położył duże zasługi dla rozwoju przemysłu w Królestwie; zasłużył się szczególnie dla rozwoju cukrownictwa polskiego. Na tym polu ściśle współpracował z Henrykiem Łubieńskim. Listy L-ego dotyczące głównie tych zagadnień przechowywane były w Bibliotece Krasińskich. Współpracował także z Józefem Bełzą, profesorem Instytutu w Marymoncie, zajmującym się technologią rolną. Był także organizatorem wszystkich krajowych wystaw przemysłowych, odbywających się w Warszawie, oraz kierował wysyłką krajowych eksponatów na wystawy w Petersburgu i Moskwie. L., mając wykształcenie techniczne, interesował się przez całe życie szeroko pojętym postępem technicznym, popierał wynalazki i wszelkie ulepszenia gospodarcze.
Zainteresowania L-ego znalazły odbicie na łamach pierwszego technicznego pisma polskiego pt. „Izys Polska czyli Dziennik umiejętności, wynalazków, kunsztów i rękodzieł, poświęcony krajowemu przemysłowi, tudzież potrzebie wiejskiego i miejskiego gospodarstwa”. Pismo to założył L. w r. 1820 wraz ze swym szwagrem Gracjanem Korwinem. Po śmierci Korwina w r. 1821 L. był jedynym wydawcą i redaktorem „Izys Polskiej”, która ukazywała się jako miesięcznik przez sześć lat. W tym czasie pismo to, które poprzednio poświęcało wiele uwagi zagadnieniom ogólnogospodarczym, koncentrowało się głównie na problemach technologii przemysłowej i rolnej. L. ogłosił m. in. Fabryki sukna w Królestwie Polskim („Izys Pol.” T. 6: 1822), O machinach do przędzenia lnu (tamże T. 3: 1823/4).
Od r. 1827 powołano L-ego na członka przybranego do Tow. Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk, do sekcji technologicznej, a od r. 1846 został członkiem Tow. Cesarskiego Wolno-Ekonomicznego i Tow. Geograficzno-Statystycznego w Petersburgu. Utrzymywał kontakty z zagranicznymi towarzystwami naukowymi w Wiedniu, Berlinie, Brukseli. Znaczną część swoich książek, pism, narzędzi i wyposażenia laboratoryjnego ofiarował Instytutowi Agronomicznemu. Władze administracyjne powoływały L-ego jako biegłego przy ocenie nowych wynalazków technicznych. Sam L. opracował w r. 1827 technologię cukru z pszenicy, potem aparat do szybkiego koncentrowania syropu w niskiej temperaturze, interesował się też garbarstwem. Zmarł 26 VI 1855 r. w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Z małżeństwa z Joanną Korwinówną miał syna Amilkara młodo zmarłego i dwie córki.
Bibliografia historii Polski XIX wieku, Wr. 1958 I; Kucharzewski, Bibliografia; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; – Chałasiński J., Czasopisma naukowe warszawskie w latach Królestwa Kongresowego, „Przegl. Nauk. Hist. i Społ.” T. 4: 1955; K... Cz…, A. L., Wspomnienie pośmiertne, „Gaz. Warsz.” 1855 nr 242, 244; Kosiek Z., Nauki rolnicze w Towarzystwie Warszawskim Przyjaciół Nauk, Wr. 1967; Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk.; Kucharzewski F., O założycielach i redaktorach naszych dawnych czasopism technicznych, „Przegl. Techn.” T. 64: 1935; tenże, Piśmiennictwo techniczne polskie, W. 1921 II; Przyrembel Z., Historia cukrownictwa w Polsce, W. 1927 I; Szubert W., Ze studiów nad czasopiśmiennictwem Królestwa Kongresowego, „Izys Polska”, Zesz. Nauk. Uniw. Łódz. 1958 S. 1 z. 8 s. 167–204; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, II.
Wanda Zajączkowska