Neubauer Antoni (1842–1915), ksiądz, kanonik chełmiński, poseł polski na sejm pruski i do parlamentu Rzeszy. Ur. 12 VII we wsi Lignowy koło Pelplina, był synem Krystiana i Rozalii z Pomieczyńskich. Ojciec N-a był rządcą, a następnie dzierżawcą gospodarstwa rolnego. Nauki rozpoczął N. w szkole biskupiej Collegium Marianum w Pelplinie, następnie kontynuował w gimnazjum w Chełmnie, gdzie uzyskał maturę (1862). Z kolei uczęszczał przez dwa semestry do Seminarium Duchownego w Pelplinie. Immatrykulowany na wydziale teologicznym akademii w Münster, studiował sześć semestrów, korzystając ze stypendium pomorskiego Tow. Pomocy Naukowej. Na podstawie pracy pt. De modo ac ratione propagationis pecati originalis uzyskał tam stopień licencjata teologii (1867). Święcenia kapłańskie otrzymał w Pelplinie (14 IV 1867) i został wikariuszem w Grudziądzu, skąd przeniesiono go do Chełmna (1867). We wrześniu 1869 został powołany na profesora Seminarium Duchownego w Pelplinie, gdzie wykładał m. in. teologię moralną i język polski. W lutym 1871 został bibliotekarzem, a we wrześniu t.r. ojcem duchownym seminarium. Powołany na egzaminatora prosynodalnego (1872), sprawował tę funkcję do późnej starości. Pełnił też obowiązki rektora seminarium (1873–6) do zamknięcia szkoły przez władze pruskie. Mianowany przez bpa Jana Nepomucena Marwitza kanonikiem katedralnym chełmińskim (we wrześniu 1882), był radcą konsystorza i w biskupim wikariacie generalnym do r. 1884. Przed ponownym otwarciem seminarium w r. 1887 został na własną prośbę zwolniony z obowiązków profesora. Do schyłku życia był kaznodzieją tumskim i cenzorem wydawnictw religijnych.
N. przez paroletni okres istnienia Wydziału Teologicznego Tow. Naukowego w Toruniu był jego prezesem (od 21 II 1876). W l. 1876–87 opracował szczegółowy katalog kilkuset średniowiecznych rękopisów biblioteki seminaryjnej w Pelplinie. Uczestniczył aktywnie w polskim ruchu narodowym. Należał do dyrekcji pomorskiego Tow. Pomocy Naukowej (1877–93). Był polskim posłem na sejm pruski z okręgu kartusko-pucko-wejherowskiego (1885–1903) i do parlamentu Rzeszy z okręgu kościersko-tczewsko-starogardzkiego (1898–1903). W sejmie pruskim wielokrotnie występował w obronie języka polskiego w szkolnictwie ludowym. Zmarł 12 I 1915 i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Pelplinie.
Oracki, Słown. Warmii; Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy, „Roczniki Tow. Nauk. w Tor.” T. 34: 1927 s. 311–12; Verzeichniss der Behörden, Lehrer, Beamten und sämmtlicher Studenten auf der Kgl. Theologischen und Philosophischen Akademie zu Münster 1863/64–1866; – Frydrychowicz R., Collegium Marianum w Pelplinie, Pelplin 1928 s. 188–91; Hegel E., Geschichte der katholisch-theologischen Fakultät Münster 1773–1964, Münster 1971 II 158; Komierowski R., Koła polskie w Berlinie 1875–1900, P. 1905; Liedtke A., Tradycje naukowe Pelplina, „Studia Pelplińskie” T. 6: 1969 s. 29; Osmólska-Piskorska B., Pomorskie Towarzystwo Pomocy Naukowej 1848–1898, Tor. 1948 s. 179; Rzepecki K., Pobudka wyborcza, P. 1907 s. 134; [Tuszyński] J., Walka kulturalna w diecezji chełmińskiej w okresie od 1874–1880, „Mies. Diec. Chełmińskiej” 1930 s. 555–6; – Program Król. Gimnazjum Katolickiego w Chełmnie na r. szkol. 1861–1862, Chełmno 1862 s. 324; Schematismus des Bistums Culm, Pelplin 1904 s. 23, 28; – „Amtliches Kirchenblatt für die Diözese Culm” 1867 s. 31, 66, 1869 s. 85, 1871 s. 78, 1873 s. 4, 1915 s. 15; „Gaz. Tor.” 1898 nr 152, 254, 1903 nr 87, 208, 237, 262; „Roczniki Tow. Nauk. w Tor.” T. 1: 1878 s. 2–4, T. 2: 1880 s. 111; – Katholisch-theologische Fakultät der Universität Münster: Promotionen der Theologischen Fakultät; Książnica Miejska w Tor.: W. F. 82 k. 1–7, 10, 14–15, 19, 23, 26–29, 33, 35, 42, 45, W. F. 86 k. 436; Universität Münster: Album der Theologischen Fakultät 1833–1872, Matrikelbuch der Kgl. Akademie Münster; WAP w Bydgoszczy Oddz. Terenowy w Tor.: Tow. Pomocy Naukowej nr II 689.
Kazimierz Wajda