Solari (Solary) Antoni (1700–1763), architekt. Ur. w Warszawie, był synem Rocca (zob.) i Margarity Brilli (Małgorzaty z Bryłów).

S. przed r. 1720 został wysłany przez ojca do Włoch, gdzie zapewne odbył studia architektoniczne. Był tam 6 V 1721, kiedy to ojciec zapisał mu w testamencie rodzinny majątek w Cureglii (pod Lugano). Nie wiadomo dokładnie, kiedy powrócił do Warszawy, w początku 1725 odbył się jego ślub w stołecznej kolegiacie św. Jana. W wyniku przejęcia warszawskiej ojcowizny (pierwotnie dziedziczonej przez przyrodnie rodzeństwo), S. stał się współwłaścicielem rozległych gruntów parysowskich, dzielonych z architektem Józefem Fontaną. Od r. 1733 dzierżawił plac przy ul. Franciszkańskiej, gdzie rok później wystawił dworek. Kolejny plac franciszkański objął w dzierżawę w r. 1741 po zmarłym wówczas J. Fontanie. Obu architektów łączyły sprawy majątkowe i dobre stosunki towarzyskie (w r. 1729 S. był świadkiem na ślubie córki Fontany, Marii Magdaleny, z rzeźbiarzem Janem Jerzym Plerschem), a także wspólne inwestycje. Dn. 29 V 1726 obaj architekci, ustępując z części własnych gruntów, podjęli się wystawić dla bonifratrów za 70 tys. złp. kościół p. wezw. św. Jana Bożego wraz z klasztorem i szpitalem. Do czasu ukończenia prac (w maju 1728) zakonnicy zamieszkali w rodzinnym dworze S-ego (przy ul. Bonifraterskiej, nr hipoteczny 2171). Wprawdzie autorstwo projektu całego kompleksu przypisano S-emu, jednakże nie należy lekceważyć roli Fontany (o 30 lat starszego i bardziej doświadczonego). Architektura tego zespołu (zrekonstruowanego w l. 1949–58) nawiązywała do budowli warszawskich (m.in. do kościołów: Jezuitów przy ul. Senatorskiej i Kapucynów przy ul. Miodowej). Dn. 3 VI 1728 zawarł S. kontrakt z woj. lubelskim Janem Tarłą na ukończenie w Radomiu klasztoru benedyktynek (projektu Tylmana z Gameren, 1691; obecnie więzienie). Przyjmując na siebie wynagrodzenie rzemieślników, miał on za sumę 6 tys. złp. przesklepić budowlę i wyposażyć ją w piece oraz meble.

W l. trzydziestych szczególnie ożywione kontakty artystyczne łączyły S-ego z pijarami. W r. 1733 po naradzie z architektem Pawłem Antonim Fontaną nakreślił nowy projekt nieudolnie rozpoczętego kościoła p. wezw. Przemienienia Pańskiego przy kolegium pijarów w Łukowie i kierował tą budową do r. 1752, kiedy to przejął ją Jan Krzysztof Kluk. Dwuwieżowa fasada bazyliki, ujęta gmachami szkoły i klasztoru, nawiązywała do warszawskiej świątyni zakonu. Po r. 1737 rektor pijarów Antoni Konarski zamówił u S-ego projekt kościoła i kolegium w Radomiu; monumentalny kompleks budowli w południowej pierzei rynku wyróżniać miała wklęsła i poprzedzona tarasem dwuwieżowa fasada bazyliki; zrealizowano (przed r. 1756) jedynie prezbiterium kościoła oraz zachodnie skrzydło klasztoru. W listopadzie 1739 wykonał S. dla pijarów w Wieluniu projekt kolegium i kościoła p. wezw. św. Józefa, fundacji chorążyny wieluńskiej Krystyny z Długopolskich Karśnickiej. Budowę dwuwieżowej bazyliki (ukończoną po r. 1755) prowadził miejscowy majster Jan Felczer, w lipcu 1740 wysłano go po S-ego do Warszawy. S. działał przede wszystkim w stolicy. W maju 1735 określony w aktach jako «nobilis» wraz z cieślą Johannem Georgiem Meyssem taksował dwór płk. Jakuba Bonafusa przy ul. Franciszkańskiej. Na polecenie bpa sufragana łuckiego Adama Rostkowskiego budował (lipiec – listopad t.r.) na północno-zachodnich peryferiach Warszawy Dom Poprawy (Domus Correctionis, zburzony ostatecznie w r. 1855). Wzorował się na projektach «Cuchthauzu» we Wrocławiu, wykorzystując przy tym mury starszej kaplicy, którą – podobnie jak u bonifratrów – wkomponował na osi gmachu. W tym czasie S. gromadził w Solcu nad Wisłą transport piaskowca (11 II 1736 architekt Franciszek Meyer zabiegał o jego odstąpienie do Puław). W listopadzie 1737 otrzymał 100 złp. na poczet nieokreślonych prac dla Lubomirskich. Pracował też wiele dla Radziwiłłów przy ich stołecznych inwestycjach, które już od r. 1728 zaopatrywał w cegłę. Na początku 1734 pisał do Anny z Sanguszków Radziwiłłowej w sprawie murowanych budynków obok pałacu przy Krakowskim Przedmieściu, a cztery lata później przesyłał projekty i kosztorysy na budowę drewnianych, a następnie murowanych oficyn (stanowczo odradzając budowę «bulwarków» ze względu na wylewy Wisły). Latem 1739 korespondował z hetmanem w. lit. Michałem Kazimierzem Radziwiłłem «Rybeńką» na temat gruntownej «remodernacji» kolejnego pałacu wg projektów Jana Zygmunta Deybla. S. przesyłał do Nieświeża opinie oraz własne projekty (dachu, posadzek, gipsowych sufitów, sosnowych «lambrysów», ozdób kordegard, bramy i tympanonu oraz murowanych wozowni). Chodziło o budowlę należącą wcześniej do biskupów (prawdopodobnie o Pałac «Pod Czterema Wiatrami» przy ul. Długiej), niesłusznie więc bywa ona identyfikowana z wspomnianym wcześniej pałacem przy Krakowskim Przedmieściu. W poł. r. 1740 «będąc wiele angażowany inszemi robotami», ostatecznie wycofał się z planowanej inwestycji.

Jako architekt króla Augusta III i Rzpltej S. objął w marcu 1739 nadzór nad rozbudową zamku królewskiego w Warszawie; otrzymywał roczną pensję w wysokości 3 800 złp. Kierował budową późnobarokowego skrzydła wschodniego, opierając się na zmodyfikowanym projekcie Gaetana Chiaveriego oraz nową aranżacją wnętrz (Izby Senatorskiej, Izby Poselskiej, sypialni królewskiej oraz gabinetów), m.in. na podstawie projektu Zachariasza Longuelune’a. Nadzorował prace licznego zespołu rzemieślników i artystów (na czele z rzeźbiarzem J.J. Plerschem). Niekompletne źródła potwierdzają jego udział w tej inwestycji do grudnia 1742, lecz budową skrzydła od strony Wisły kierował zapewne od jej rozpoczęcia w r. 1741 aż do zakończenia w r. 1746. Rola S-ego w przebudowie zamku nie ograniczała się do nadzoru. Należał niewątpliwie do architektów modyfikujących projekt Chiaveriego. Przypuszcza się, iż jego autorstwa są przechowywane w Dreźnie cztery rysunki elewacji oraz rzutów poziomych wyróżniające się opisaną po polsku skalą w «łokciach saskich» i wykazujące bliskie podobieństwo do ostatecznie zrealizowanej budowli. J. Lileyko wysunął hipotezę, iż dziełem S-ego były także lizenowe dekoracje elewacji południowej i zachodniej oraz dziedzińcowej elewacji skrzydła północnego.

W r. 1739 lub na początku 1740 przesłał S. kaszt. wileńskiej Izabeli Czartoryskiej projekt kościoła paraf. p. wezw. św. Stanisława w Siedlcach – bazyliki o bezwieżowej fasadzie (przebudowanej w stylu klasycystycznym w r. 1791). Zgodnie z umową otrzymał zapłatę w wysokości 22 tys. złp., co może świadczyć, iż finansował całość prac murarskich, prowadzonych do r. 1749 przez doświadczonego majstra Heinricha Schultza. Architekt ograniczał swój udział do korespondencyjnych wskazówek, nadzorując osobiście, zapewne jak w pobliskim Łukowie, jedynie etapy trudniejsze technicznie. Prawdopodobnie podczas jednej z wizyt w Siedlcach (może z okazji zasklepienia świątyni) zaprojektował murowany browar (1748–9), ogrodzenie kościelne (nie zachowane) oraz zasklepił kryptę kościoła nieprzewidzianą w pierwotnym kontrakcie. Jesienią 1740 zwrócili się do S-ego paulini z Krakowa, niezadowoleni z efektów pracy architekta Antoniego Gerharda Müntzera z Brzegu, prowadzącego od ośmiu lat budowę kościoła na Skałce; stały już surowe mury, a kościół był sklepiony. Krytykując charakterystyczne dla śląskiego baroku ornamentalne «figle Mincerowskie» S. przesyłał do Krakowa zarówno skorygowane, jak i własne projekty (m.in. fasady, elewacji bocznych, marmurowych portali oraz ołtarzy, za które otrzymywał zapłatę do r. 1748), a także szczegółowe instrukcje dla prowadzącego budowę krakowskiego majstra Mikołaja Pucka. Nadał świątyni cechy włoskiego baroku; wprowadził odmienny architektoniczny i dekoracyjny detal (częściowo już w stylu rokoko). Jego ręki są przynajmniej dwa z siedmiu rysunków zachowanych w archiwum klasztoru, przedstawiające fragment elewacji bocznej oraz przekrój podłużny kościoła. W lutym 1742 zgłaszał gotowość wzięcia udziału w planowanym konkursie na nową kaplicę Matki Boskiej na Jasnej Górze. W czerwcu t.r. zawarł kontrakt na budowę klasztoru dla sakramentek przy Rynku Nowego Miasta w Warszawie. Inwestycję, finansowaną przez hetmana w. lit. M. K. Radziwiłła, kontynuowano z przerwami do r. 1748; w jej trakcie, 9 VII 1746, zakonnice zawarły z S-m dodatkową umowę o ukończenie górnej kondygnacji nad furtą. W Warszawie realizował również zlecenia odbiorców mieszczańskich. W r. 1743 wystawił dwuosiową kamienicę kupca Gudzwellera przy Krakowskim Przedmieściu nr 31.

W l. czterdziestych S. pracował dla franciszkanów. W l. 1746–8 przy północnej ścianie prezbiterium kościoła przy ul. Zakroczymskiej w Warszawie zbudował podziemne kopułowe martyrium św. Witalisa (zniszczone w r. 1944), stosując scenograficzny efekt ukrytego oświetlenia; w r. 1754, w związku z introdukcją relikwii, przygotował zapewne wystrój pomieszczenia wraz z trumną męczennika. Wiadomo, że jeszcze w r. 1762 przechowywał u siebie projekt kościoła, miał więc być może udział w powstaniu fasady i kaplic przebudowywanych z naw bocznych (powstały po r. 1743 i są przypisywane J. Fontanie). Wiosną 1747 były prowincjał franciszkanów Paulin Sękowski zamówił u S-ego projekt rozbudowy kościoła p. wezw. Matki Boskiej Szkaplerznej oraz klasztoru w Warce. Prace, finansowane przez kaszt. ciechanowskiego Władysława Grzegorzewskiego (jednego z dobrodziejów konwentu w Warszawie), trwały do r. 1756, a kierował nimi warszawski majster Stefan Nieckowski. Objęły one budowę ścienno-filarowej nawy, dwuwieżowej fasady oraz skrzydeł klasztornych (południowego i zachodniego). Dn. 29 III 1751 podpisał S. w Pogorzeli kontrakt z Antoniną z Nowosielskich i jej mężem woj. mazowieckim Kazimierzem Rudzińskim, na wzniesienie kosztem 40 tys. tynfów kościoła i klasztoru dla reformatów w Siennicy koło Mińska Maz. (ukończonych w r. 1760). Zachwalany w kronice zakonnej jako «mąż w swej sztuce dobry, praktyczny i najdoświadczeńszy, spokojny dostatecznie, zamożny posiadłością w Warszawie» został zatrudniony w miejsce architekta Symeona Gaygera, który rok wcześniej nie poradził sobie z położeniem fundamentów. W skromnej ścienno-filarowej nawie zastosował S. charakterystyczny motyw wnęk o wklęsłych narożnikach.

Analiza stylistyczno-porównawcza skłania do wiązania z S-m także innych dzieł architektury późnobarokowej, m.in. wzniesionych dla reformatów kościołów w Grudziądzu (1750–1) i Brodnicy (1751–61, atrybucje J. Frycza), korpusu nawowego kościoła paraf. i plebani w Krasnem (koło Przasnysza, przed l. 1739–47, atrybucja I. Galickiej i H. Sygietyńskiej), «ślepej» fasady kościoła Cystersów w Jędrzejowie (1751–4), bez wątpienia zależnej od architektury krak. kościoła Paulinów (atrybucja M. Karpowicza) oraz kościołów parafialnego w Chmielniku i Reformatów w Płocku; był architektem kontynuującym od r. 1740 budowę i wystrój kościoła w Młodzawach. Możliwe też (przypuszczenie K. Guttmejera), iż S. zmodyfikował pierwotny (być może wykonany przez Giovanniego Spazzia) projekt kościoła Paulinów w Łęczeszycach koło Grójca. Charakterystyczne dla twórczości S-ego motywy zostały zastosowane w wielu świątyniach Mazowsza i Podlasia, m.in. w: kościele paraf. w Ciechanowcu (1737–9), kościele Dominikanów w Krześlinie (1736–43; do czasu przebudowy powtarzającym układ warszawskiego kościoła Bonifratrów), kościele paraf. w Rudce na Podlasiu (1753–9; wiernej kopii wnętrza kościoła w Siennicy), w cerkwi Bazylianów w Białej Podlaskiej (1747–57, łączona zwykle bywa z P.A. Fontaną), w kościele paraf. w Michałowicach koło Grójca (1752–4) oraz w kościele w Międzyrzecu Podlaskim (1752–6; budowanym przez współpracownika S-ego, majstra H. Schultza i architektonicznie pokrewnym świątyni w Siedlcach). Niewykluczony jest udział S-ego w późnobarokowej rozbudowie kościoła Kamedułów na Bielanach pod Warszawą (ok. 1733–58), która, o ile nie była dziełem S-ego, stanowiła jeden z punktów odniesienia jego twórczości. Związki architekta z paulinami mogły zaowocować projektem kościoła w Starej Wsi koło Brzozowa (współczesnym zatrudnieniu S-ego na Skałce). Kościół ten należy do grupy pokrewnych sobie, okazałych bazylik o dwuwieżowych wielkoporządkowych fasadach, które były wznoszone na trasach warszawskiej pielgrzymki na Jasną Górę, tj.: norbertanów w Witowie (ok. 1738–47), bernardynów w Paradyżu – Wielkiej Woli (1747–57) oraz kościołów paraf. w: Błotnicy (1759–81), Skrzyńsku (1760–8), Regnowie (przed r. 1764) i Głuchowie (przed r. 1783). Analiza porównawcza, a także argumenty wynikające z kontekstu fundatorskiego, skłaniają do przypisania S-emu projektów wymienionych świątyń (czasami niesłusznie wiązanych z P.A. Fontaną, bądź z kręgiem architektury śląskiej).

S. do końca życia mieszkał w Warszawie, udzielając się w pracach samorządu miejskiego, był autorem taks i uczestnikiem wizji: w r. 1752 Pałacu pod Gwiazdą – wówczas Szubalskich, w r. 1758 kamienicy Gidelskiego przy kościele Dominikanów oraz w r. 1759 wspomnianej kamienicy Gudzwellera, w towarzystwie architekta Tomasza Bellottiego. Łączyły go interesy z kupcem i kolekcjonerem Grzegorzem Łyszkiewiczem (1756 i 1758). Dn. 5 X 1759 zdeponował w magistracie Starej Warszawy sumę posagową (500 złp.), należną córce Marii Magdalenie.

Jako projektant i organizator cieszył się S. dużym autorytetem. Patronował wielu oddalonym od siebie inwestycjom, których fundatorzy zadawalali się jedynie jego incydentalną kontrolą. Instrukcje, które dawał realizatorom, świadczą o głębokiej znajomości teorii akademickiej i o technicznym doświadczeniu. W dyspozycjach przestrzennych oraz w sposobie artykulacji konsekwentnie podtrzymywał klasycyzujący nurt architektury barokowej, z czasem wprowadzając motywy bliższe bardziej dynamicznemu stylowi Karola Baya i G. Chiaveriego; zaznaczyła się również inspiracja sztuką krajów habsburskich (zwłaszcza dziełami J. L. Hildebrandta). Projektowane przez niego ołtarze i kamienne portale miały na ogół źródła wzornikowe (A. Pozzo, F. Borromini). S należał do najwybitniejszych architektów za czasów panowania Augusta III. Zmarł w Warszawie 17 VIII 1763.

Żoną S-ego była (ślub 7 II 1725 w kolegiacie św. Jana) Katarzyna Hop (1706 – 20 VIII 1746). Miał z nią dziesięcioro dzieci, urodzonych w l. 1726–38 i chrzczonych w paraf. Najśw. Panny Marii na Nowym Mieście: Macieja Stefana, Ignacego Sebastiana, Marię Magdalenę (zamężną za kpt. wojsk kor. Michałem Barnetem), Mariannę Elżbietę, Mariannę Apolonię Magdalenę, Barbarę, Macieja Antoniego Bonawenturę, Bonawenturę (zob.), Józefę Katarzynę (prawdopodobnie tożsamą z Józefą 1.v. za Karolem Kurowskim, 2.v. za Augustem K. d’Asterem, mjr. wojsk kor.) i Tadeusza Karola.

Jedna z ulic Warszawy (na Ochocie) nosi imię S-ego.

Diccionario enciclopedico escolapio, Madrid 1990 I 876 (Wieluń); Enc. Warszawy; Łoza, Architekci; tenże, Słown. Architektów; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler, XXXI; Boniecki, II 312, XIII 250; Katalog zabytków sztuki w Pol., III z. 10 (woj. kieleckie, pow. radomski), IV cz. V/2 (Kraków: Kazimierz i Stradom. Kościoły i klasztory), X z. 1 (woj. warszawskie, Ciechanów i okolice), X z. 8 (woj. warszawskie, pow. miński); Varsaviana w zbiorach drezdeńskich. Katalog planów i widoków Warszawy oraz rysunków architektonicznych budowli warszawskich okresu saskiego, Oprac. J. Lileyko, W. 1965 s. 73 poz. 175; Bania Z., Jaroszewski T. S., Pałac Rady Ministrów, W. 1980 s. 35–41; Bartczakowa A., Jakub Fontana architekt warszawski XVIII wieku, W. 1970; taż, Kościół Franciszkanów w Warszawie, „Biul. Hist. Sztuki” T. 29: 1967 nr 3; Bartczakowa A., Sokołowska A., Klasztor Bonifratrów w Warszawie, tamże T. 29: 1967 nr 3; Bartoszewicz J., Kościoły warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, W. 1855 s. 207; Benko M., Mało znane dzieło Antoniego Solariego w Siennicy, w: Studia z historii budowy miast, „Prace Inst. Urbanistyki i Architektury” R. 5: 1955 z. 1/14 s. 216–18; Bohdziewicz P., Korespondencja artystyczna Elżbiety Sieniawskiej z lat 1700–1729 w zbiorach Czartoryskich w Krakowie, L. 1964 s. 140; Brykowski R., Architektura, w: Urbanistyka i Architektura Radomia, Red. W. Kalinowski, L. 1979 s. 102; Frycz J., Układ urbanistyczny i architektura Grudziądza, „Roczn. Grudziądzki” R. 1: 1960 s. 55; Gieysztor A., Dwa opisy klasztorów franciszkańskich prowincji polskiej z XVIII w., „Spraw. z posiedzeń Wydz. II Nauk Hist., Społ. i Filozof. Nauk. Tow. Warsz.” T. 40: 1947 [1949] s. 62 n; Gurlitt C., Warschauer Bauten aus der Zeit der sächsischen Könige, Berlin 1917; Guttmejer K., Łęczeszyce – kościół i klasztor paulinów. Próba określenia osiemnastowiecznej architektury, „Mazowsze” R. 6: 1998 nr 1–2 s. 41–3; Hempel E., Gaetano Chiaveri der Architekt der katholischen Hofkirche zu Dresden, Dresden 1955 s. 183, 185, 255 (poz. 36–9); Hentschel W., Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen, Berlin 1967 s. 104, 206, 216–18, 308, 358; Jabłoński T., Północny trakt Warszawy. O Żoliborzu, Marymoncie i Bielanach, W. 1959 s. 32–4; Kaczmarzyk J., Warszawski ośrodek rzeźbiarski czasów saskich, w: Warszawa XVIII wieku, W. 1975 z. 3 s. 136; Kalinowski W., Rozbudowa Radomia w latach 1815–1830, w: Studia z historii budowy miast, „Prace Inst. Urbanistyki i Architektury” R. 5: 1955 z. 1/14 s. 148. 175; Karpowicz M., Architekt króla i Rzeczypospolitej, w: Kultura staropolska – kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, W. 1997; Kosacka D., Północna Warszawa w XVIII wieku, W. 1970 s. 45, 67, 78, 87–8, 92, 107, 122; Kowalczyk J., Architektura sakralna między Wisłą a Bugiem w okresie późnego baroku, w: Dzieje Lubelszczyzny, T. 6: Między Wschodem i Zachodem, cz. 3. Kultura artystyczna, Red. T. Chrzanowski, L. 1992 s. 53; tenże, Między Krakowem i Warszawą. Uwagi o Bażance, Baju i Placidim, w: Sztuka baroku. Materiały sesji SHS, Kr. 1990 s. 80–1, 83; Krupiński F., Pijarzy w Łukowie, „Pam. Religijno-Moralny”, S. 2, T. 4: 1859 nr 11 s. 535–6; Kwiatkowski M., Architektura czasów saskich, w: Sztuka Warszawy, Red. M. Karpowicz, W. 1986 s. 148, 151–2, 158–9; tenże, Architektura mieszkaniowa Warszawy. Od potopu szwedzkiego do powstania listopadowego, W. 1989 s. 80, 117, 137; tenże, Architektura pałacowa i willowa w Warszawie XVIII w., w: Warszawa XVIII wieku, W. 1975 z. 3 s. 27; Kunkel R. M., Antoni Solari autorem rozbudowy kościoła Franciszkanów w Warce, „Biul. Hist. Sztuki” T. 52: 1990 nr 1–2; Lileyko J., Projekty Gaetano Chiaveriego dla Zamku Królewskiego w Warszawie. Problem datowania, tamże T. 29: 1967 nr 3; tenże, Projekty rozbudowy Zamku z czasów Augusta III. Problem autorstwa, tamże T. 32: 1970 nr 3–4; tenże, Zamek warszawski. Rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej 1569–1763, Wr. 1984 ilustr. 180–2, 189; Mączyński R., Ulice Nowego Miasta, W. 1998 s. 31, 228; tenże, Warszawa XVII i XVIII wieku jako centrum kultu relikwii świętych, w: Historyczne centrum Warszawy. Urbanistyka, architektura, problemy konserwatorskie. Materiały sesji naukowej, Warszawa 23–24 maja 1996, Red. B. Wierzbicka, W. 1998 s. 86, 90–1, 97, 99; Piasecki J., Opisanie klasztorów i kościołów franciszkanów prowincji polskiej. „Pam. Religijno-Moralny”, S. 1., T. 7: 1844 s. 445; Rudziński W., Umowa z Antonim Solarim, „Kwart. Architektury i Urbanistyki” T. 29: 1984 z. 3–4; Walicka I. M., Kościół i klasztor Sakramentek w Warszawie. Pomnik Zwycięstwa pod Wiedniem, W. 1988 s. 58–9, 62, 109, 122; Wejnert A., Starożytności warszawskie, W. 1857 V 46; Wiśniewski J., Dekanat radomski, Radom 1911 s. 271–3 i wkładka; – Lepiarczyk J., Wiadomości źródłowe do dziejów budowy i urządzenia barokowego kościoła na Skałce w Krakowie, „Roczn. Krak.” T. 35: 1961; Taurogiński B., Dane archiwalne o artystach na dworze książąt Radziwiłłów XVI–XIX w., „Prace Sekcji Hist. Sztuki TPN w Wil.” T. 3: 1938/9 s. 23; – „Gaz. Pol.” 1735 z 9 XI; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V sygn. 9733 (listy K. Mioduszewskiego), 12294 (listy K. Potockiej), 14811 (sześć listów S-ego), Dz. XVIII sygn. 386, Dz. XXI t. 35 sygn. 154 (list S-ego) t. 41 (brulion kontraktu), ASK, dz. III (rachunki nadw.) sygn. 9 s. 704v., 740–741v., 745v., Dz. IV (ks. rekognicji) sygn. 20 s. 299–300, 303, Metryka Kor., t. 253 k. 12– 12v. (testament R. Solariego z 6 V 1721), Nowa Warszawa, sygn. 161 k. 78, Stara Warszawa, sygn. 320 k. 82v., 145v.–146v., 160, sygn. 322 k. 61, sygn. 328 k. 70, Warszawa Ekonomiczne, sygn. 20 s. 23–24; Arch. Bonifratrów w W.: Actum in Civitate Novae Varsaviae […] die trigesima prima Mensis Maii Anno Domini 1726; Arch. Franciszkanów w W.: Makowski B., Brevis descriptio conventuu s. 149–164, tenże, Thesaurus Provinciae Poloniae Ordinis Mimorum S. Francisci Conventalium…, Ł.-Łagiewnikach s. 551, Akta klasztoru w Warce z l. 1635–1762, s. 63–64; Arch. Franciszkanów w Ł.–Łagiewnikach: sygn. VIII/13 (Acta Conventus Varsaviensis) s. 42; Arch. Ośrodka Dokumentacji Zabytków w W.: Teki E. Łopacińskiego, Akta miejskie II k. 188–189, Arch. Potockich I k. 108, Arch. Radziwiłłów, Dz. II s. 126, 128, 164, 230, AMW II s. 97, 103–104, 117, Materiały 73/III cz. 2 s. 70–75, Materiały 118/III s. 11–16, Metryka Kor., dod. s. 12–14, Wypisy E. Łopacińskiego z ks. metrykalnych kolegiaty św. Jana w W., s. 149 (wg XVI Lc 260: 7 II 1725); Arch. PAN: Wypisy Z. Batowskiego z Arch. Skarbowego Oddz. XXVII, zespół III–2; AP w Kr. Oddz. na Wawelu: Arch. Domowe Potockich, sygn. 87 (listy K. Potockiej); Arch. Paulinów na Skałce w Kr.: Fasc. 271 (akta luźne z l. 1662–1788) s. 99, 102, 133, 145–147, 157–159 (listy S-ego), rkp. 272 (ks. percepty i ekspensy z l. 1733–58) s. 270, 296, 297, 309, 348, 418, Fasc. 314 rys. nr 11–12; Arch. Prow. Mpol. Franciszkanów-Reformatów w Kr.: Erectiones omnium Almae Antonianae Provinciae Maioris Poloniae ab ea die 9 Augusti 1750…, s. 473 n.; Arch. Sakramentek w W.: Spis archiwum, 277 poz. 1–2 a–b; B. Czart.: sygn. Gosp. 473 (Regestr ekspensy na fabrykę kościoła siedleckiego […] od dnia 26 Nov. w roku 1739) s. 25–26, 31, 37, rkp. 5889 nr 25036 (list F. Mayera); B. Narod.: Koresp. Załuskich, rkp. 4964 III/323 k. 159–160; IS PAN: Zb. specjalne, sygn. 40 (Wypisy K. Kaczmarzyka) s. 107–108, sygn. 763 (Teki W. Kieszkowskiego) t. VII s. 121; Wypisy archiwalne Hanny Samsonowicz z ks. wydatków na budowę kolegium pijarów w Wieluniu.

Wojciech Boberski