Szadkowski Antoni, pseud.: Bolesław, Kuszyna, Leszek (1905–1944), redaktor, działacz polityczny, porucznik Armii Krajowej.

Ur. 7 III w Łodzi, był synem Antoniego, robotnika, członka Narodowego Związku Robotniczego, następnie Narodowej Partii Robotniczej (NPR), zesłanego na Syberię za udział w rewolucji 1905 r., oraz Franciszki Mrugalskiej.

Od r. 1913 uczęszczał S. w Zgierzu (pow. łódzki) do męskiej szkoły handlowej, przekształconej w r. 1917 w gimnazjum matematyczno-przyrodnicze, a w r. 1918 w Państw. Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze im. Stanisława Staszica. Po zdaniu matury podjął w r. 1926 studia na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn. T.r. wstąpił do NPR i m.in. z Zygmuntem Felczakiem i Andrzejem Wachowiakiem współredagował jej organ, poznański dziennik „Prawda”. Następnie współpracował z ukazującym się od r. 1927, związanym z NPR, czasopismem toruńskim „Obrona Ludu”. Prawdopodobnie t.r. wszedł do zarządu NPR-Lewicy, popierającej obóz sanacji. W r. 1931 otrzymał na Uniw. Pozn. dyplom magistra prawa; od października t.r. odbywał służbę wojskową w Baonie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 2 w Biedrusku (pow. poznański). Po jej zakończeniu w czerwcu 1932 zamieszkał w Warszawie i krótko pracował w Dyrekcji Lasów Państw., a następnie jako radca w Min. Pracy i Opieki Społecznej. Nadal działał w NPR-Lewicy, ale wkrótce z niej wystąpił i 20 VI 1933 utworzył, m.in. z Kazimierzem Dagnanem, Fryderykiem Fiałkiewiczem i Mieczysławem Tomczakiem, efemeryczną Partię Narodowych Socjalistów. W r. 1937 opuścił także tę partię i wszedł do Obozu Zjednoczenia Narodowego. Współpracował w tym czasie z kierowaną przez Jana Stachniuka faszyzującą i neopogańską grupą, skupioną wokół warszawskiego miesięcznika „Zadruga”. Współtworzył z Dagnanem Tow. Oświaty i Kultury Robotniczej «Pochodnia» i w r. 1938 został jego przewodniczącym.

W kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził S. plutonem 36. pp Legii Akademickiej w obronie twierdzy Modlin; po jej kapitulacji 29 IX t.r. uniknął niewoli i wrócił do Warszawy. Włączył się w działalność konspiracyjną; w listopadzie założył Polski Związek Wolności (PZW), zajmujący się m.in. sabotażem na terenach przyłączonych do III Rzeszy i jako główny komendant kierował nim pod pseud. Bolesław. Współredagował wydawane przez PZW w Warszawie konspiracyjne tygodniki: „Za wolność” (1939) i „Głos Prawdy” (1939–43). Po zdekonspirowaniu 8 VII 1940 lokalu Komendy Głównej PZW przy ul. Marszałkowskiej 34 ukrywał się na Podlasiu; pod koniec t.r. wrócił do Warszawy. Od grudnia pod pseud. Leszek był zastępcą por. Tadeusza Żenczykowskiego, szefa Podwydziału «N» Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ. Kierował tam organizacyjnym działem pierwszym i był jednym z kierowników działu piątego, zajmującego się kolportażem (bezpośrednim przełożonym por. Zdzisława Jeziorańskiego, pseud. Jan Nowak, Janek). Współredagował następne czasopisma konspiracyjne PZW: „Głos Pracy” (1940–4), wydawany nieregularnie dwutygodnik „Radło” (1941–4) oraz miesięczniki „Biuletyn Społeczno-Gospodarczy” (1942–4), „Kilof Śląski” (1943–4), adresowany do Ślązaków, i „Polska idzie” (w 1. poł. r. 1944) – dla Mazurów. Współpracował z wydawanym w grudniu 1942 przez Polski Ruch Zjednoczenia Słowian czasopismem „Młoda Myśl” oraz ukazującym się od maja t.r. miesięcznikiem „Wojna Cywilna”. Po wejściu 12 X PZW do Społecznej Organizacji Samoobrony współpracował z wydawaną w styczniu i lutym 1943 nieregularną „Samoobroną” (kontynuacją „Wojny Cywilnej”). Dn. 11 XI 1942 został w AK awansowany do stopnia porucznika. Był przeciwny powołaniu we wrześniu 1943 w Biurze Informacji i Propagandy Podwydziału «Antyk», prowadzącego antykomunistyczną akcję propagandową. W dniu wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. uczestniczył w transporcie aparatury radiostacji «Błyskawica» z ul. Huculskiej na Mokotowie na ul. Mazowiecką 10 w Śródmieściu, gdzie potem walczył. Dążył do porozumienia z Centralizacją Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych, uznającą zwierzchnictwo Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Po zdobyciu 14 IX t.r. Pragi przez oddziały polskie i sowieckie próbował nawiązać kontakt z 1. DP im. Tadeusza Kościuszki. Zaginął 16 IX 1944, prawdopodobnie między ul. Kruczą a Marszałkowską; ciała nie odnaleziono. Jan Nowak-Jeziorański sugerował, że śmierć S-ego była morderstwem politycznym. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Grunwaldu III kl. (1945).

S. był żonaty z Ireną Raczyńską; małżeństwo było bezdzietne. Siostra żony S-ego, Jadwiga, zamężna Zając, była działaczką PZW, od listopada 1942 łączniczką Podwydziału «N» Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK.

Enc. powstania warsz., VI; Kunert, Słown. konspiracji warsz., II (bibliogr.); – Bonusiak W., Polska podczas II wojny światowej, Rzeszów 2003; Borodziej W. i in., Polska Podziemna 1939–1945, W. 1991 s. 375; Bujak W., Historia Stronnictwa Pracy 1937–1946–1950, W. 1988; Duraczyński E., Kontrowersje i konflikty 1939–1941, W. 1977; Grott O., Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kr. 2007; Kunert A. K., Rzeczpospolita walcząca, wrzesień–grudzień 1939, kalendarium, W. 1993; tenże, Rzeczpospolita walcząca. Powstanie warszawskie 1944, kalendarium, W. 1994; tenże, Styczeń–grudzień 1940, kalendarium, W. 1997; Laska A., Narodowa Partia Robotnicza 1920–1937, Rzeszów 2004; Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945, W. 1987 (fot.); Przybylski H., Chrześcijańska Demokracja i Narodowa Partia Robotnicza w latach 1926–1937, W. 1980; Stachiewicz P., „Parasol”, W. 1991; Ślaski J., Polska walcząca, W. 1990; T erej J. J., Na rozstajach dróg, Wr. 1978; – Akcja N. Wspomnienia 1941–1944, Red. H. Auderska, Z. Ziółek, W. 1972; Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za r. szk. 1929/30 i 1930/1, P. 1932 s. 191; Nowak-Jeziorański J., Kurier z Warszawy, Kr. 1997; Ziółek Z., Od okopów do barykad. Wspomnienia 1939–1944, W. 1976; Źródła do dziejów rewolucji 1905–1907 w okręgu łódzkim, Oprac. P. Korzec, W. 1964 III (dot. ojca, Antoniego); – Mater. Red. PSB: Biogram S-ego autorstwa Czesława Czekalskiego.

Red.