Pawłowski Antoni Wincenty (1781–1859), generał brygady WP. Ur. 6 I w Tęgoborzu w pow. nowosądeckim, był synem Franciszka Ksawerego, właściciela wsi Jastrzębie koło Limanowej, i Tekli z Dydyńskich. Do służby wojskowej wstąpił 6 XII 1806 i otrzymał przydział w stopniu kaprala do 2 p. piechoty Ks. Warsz. Dn. 18 I 1807 został podporucznikiem, 20 II 1807 porucznikiem, a 4 IX 1807 kapitanem z przeznaczeniem na dowódcę 1 komp. grenadierów. W kampanii polskiej 1807 r. przeciw Prusom brał udział w bitwie pod Serockiem (10 V). W r. 1809 walczył przeciw Austrii pod Raszynem (19 IV), Zamościem (20 V), gdzie odznaczył się odwagą, pod Gorzycami (12 VI), Sandomierzem (15–16 VI). Dn. 28 VII 1809 awansował na szefa batalionu z przeniesieniem do pułku piechoty imienia Zamoyskich pod dowództwem płka Józefa Hornowskiego (późniejszego 17 p. piechoty Ks. Warsz.). Za waleczność został odznaczony 1 I 1810 Krzyżem Kawalerskim (nr 1561) Virtuti Militari. Z dowodzonym przez siebie batalionem wyruszył w składzie 17 p. piechoty na kampanię rosyjską 1812 r.; po bitwie pod Smoleńskiem odkomenderowany został do obserwacji blokowanego (4–16 IX) Bobrujska oraz osłony drogi do Mińska. Z oddziałów marszowych sformował drugi batalion, z którym doszedł do Mohylowa, gdzie otrzymał przydział (z dn. 13 VII), z nominacją na majora, do 19 p. piechoty, formowanego na Litwie. Na czele pułku przybył do Wilna i przekazał dowództwo nad nim płk. Konstantemu Tyzenhauzowi, sam zaś z zakładem i magazynami pułkowymi ruszył do X korpusu marsz. Macdonalda; otrzymał przydział do jego 19 p. piechoty. Pod Kownem oddział P-ego uległ rozbiciu przez wojska rosyjskie, on sam przez Toruń pospieszył do Warszawy, a stąd do Krakowa. W Krakowie uzyskał przeznaczenie do 1 p. piechoty. Po przybyciu do Saksonii został 1 VII 1813 umieszczony w 1 komp. Gwardii Honorowej. Dn. 27 VIII 1813 walczył pod Dreznem. W r. 1814 we Francji pozostał nadal w 1 komp. Gwardii Honorowej.
P. powrócił do kraju 11 VIII 1814, w składzie korpusu dowodzonego przez gen. Wincentego Krasińskiego. Dn. 29 VIII 1815 przydzielony został do 1 p. piechoty liniowej armii Król. Pol., 4 I 1816 przeniesiony do 5 p. piechoty liniowej z powierzeniem obowiązków dowódcy 2 batalionu. Dn. 18 II 1818 przejął od ppłka J. Obertyńskiego (urlopowanego bezterminowo) tymczasowe dowództwo nad 6 p. piechoty liniowej, 17 III 1818 został oficjalnie mianowany jego dowódcą, a 24 X 1819 otrzymał awans na stopień pułkownika. W dn. 18 X 1820 zostało ogłoszone nadanie P-emu Orderu Św. Anny 2 kl. z brylantami. W r. 1821 był członkiem loży masońskiej «Doskonałość». Stanowisko dowódcy pułku zajmował do awansu na stopień generała brygady i przejścia na stanowisko dowódcy 3 brygady 1 dyw. piechoty, tj. do 8 VI 1828. Dn. 24 V 1829 przeniesiony został na stanowisko dowódcy 2 brygady 1 dyw. piechoty, 25 VI 1829 otrzymał Order Św. Stanisława 2 kl., 24 V 1830 – Znak Honorowy za 20 lat nieskazitelnej służby wojskowej (z zaliczeniem jej od dn. 18 I 1807). Na wieść o wydarzeniach 29 XI 1830 w Warszawie 1 dyw. piechoty, wbrew rozkazowi dyktatora o wstrzymaniu marszu, podeszła pod stolicę. Z tej racji Józef Chłopicki zarzucał P-emu niedopilnowanie wykonania rozkazu. Po scysji między dyktatorem a gen. Janem Krukowieckim w związku z marszem wojsk pod Warszawę P. odszedł 4 I 1831 ze stanowiska dowódcy brygady; 9 I otrzymał nominację na organizatora siły zbrojnej w województwie płockim i augustowskim. Decyzją Komisji Rządowej Wojny z dn. 26 III 1831 odwołany został z zajmowanego stanowiska i odesłany do dyspozycji dowódcy rezerw piechoty, 4 IV skierowany do dyspozycji Komisji Rządowej Wojny, aby objąć stanowisko dowódcy zakładu ogólnego piechoty (rezerw piechoty), które piastował do końca sierpnia t. r.
Po upadku powstania P. pozostał w kraju. Dn. 4 X 1831 przybył z Modlina do Warszawy i przeznaczony został do komisji powołanej dla odbierania deklaracji i przysiąg wiernopoddańczych od oficerów i urzędników wojskowych, 15 XII 1831 otrzymał stanowisko prezesa dyrekcji generalnej szpitali wojskowych w Warszawie, Nowym Mieście nad Pilicą i Radomiu. Pełnił wiele innych funkcji administracyjno-wojennych związanych z likwidacją Komisji Rządowej Wojny. Dn. 2 II 1834 przyjęty został do wojska rosyjskiego z nominacją na generała-majora i dowódcę X Okręgu Straży Wewnętrznej. W r. 1837 otrzymał potwierdzenie starego i przyznanie praw nowego szlachectwa, wylegitymowany w Królestwie w r. 1838. W l. 1843–4 P. sprawował obowiązki naczelnika wojennego gub. mazowieckiej w zakresie spisu i poboru. Zmarł 6 IV 1859 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
Ożeniony z Teklą z Górskich, miał P. córkę Karolinę Juliannę Mariannę oraz synów: Antoniego Ignacego Emeryka i Zygmunta Ksawerego Wincentego, oficerów w wojsku rosyjskim.
Polska Encyklopedia Szlachecka, W. 1937 IX 276; Uruski, XIII 250–1; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich, s. 166; Spis szlachty Królestwa Polskiego, W. 1951 s. 179; – Barszczewska A., Województwo kaliskie i mazowieckie w powstaniu listopadowym (1830–1831), Ł. 1965 s. 78, 185; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; tenże, Wojsko Pol., 1815–30; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830…, Lw. 1881 s. 8; Rys historyczny kampanii odbytej w roku 1809…, Kr. 1889 s. 148; Skałkowski A., Polskie gwardie honorowe 1814 r., w: Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, Lw. 1925 II 8; Ziółek J., Mobilizacja sił zbrojnych na lewobrzeżu Wisły 1830–31, L. 1973 s. 67, 210; – Dembowski L., Moje wspomnienia, Pet. 1898; Pamiętniki generała Prądzyńskiego, Kr. 1909 I 307, IV 330; Przepisy o Znaku Honorowym, W. 1830; Rocznik Wojskowy Królestwa Polskiego za l. 1817–30; Zwierkowski W., Rys powstania, walki i działań Polaków 1830–1831, W. 1973 s. 103; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej, Wyd. B. Pawłowski, W. 1931–5 I 128, IV 37; – „Kur. Warsz.” 1843 nr 275, 1859 nr 94, 95; „Mies. Herald.” R. 11: 1932 s. 38; – AGAD: Akta Komisji Rządowej Wojny, vol. 69c k. 21–22, vol. 604 k. 1–50, Akta Władz Centralnych Powstania 1830/31, vol. 6 k. 105, vol. 468; B. Pol. w Paryżu: Księgi kontroli korpusu oficerskiego. Kontrola I sygn. 387 k. 299; – Informacje Zbigniewa Zacharewicza.
Jan Ziółek