Ptaszycka z Mingajłłów Antonina (1888–1964), fizyk i pedagog. Ur. 20 X w Szłowianach na Litwie (pow. wiłkomierski, gub. kowieńska), w rodzinie ziemiańskiej, była córką Michała Mingajłły i Józefy z Brzozowskich, zmarłych przed r. 1920.
W r. 1906 ukończyła ze złotym medalem gimnazjum żeńskie w Kownie. W l. 1906–8 pracowała jako nauczycielka domowa w rodzinie Alojzego Brzozowskiego w Kownie. W tym czasie (1907) poślubiła Mieczysława Jana Ptaszyckiego (zob.). W r. 1908 wyjechała do Petersburga, gdzie przebywał jej mąż, i wstąpiła na wydział fizyczno-matematyczny Kursów Bestużewskich. Ukończyła je z odznaczeniem w r. 1913 i w l. 1914–15 uczyła w szkołach. Po przeniesieniu się z mężem do Odessy studiowała na tamtejszym uniwersytecie, który ukończyła w r. 1917. W l. 1918–19 uczyła matematyki, przyrody i geografii w polskich szkołach średnich i podstawowych Odessy. Do Polski przyjechała z rodziną w r. 1920 i podjęła pracę nauczycielki matematyki w gimnazjum w Gostyninie, a od r. 1921 nauczycielki fizyki w Gimnazjum Państwowym im. Narcyzy Żmichowskiej w Warszawie, w którym pracowała nieprzerwanie aż do śmierci. W latach dwudziestych uczyła też matematyki w prywatnym gimnazjum J. Kowalczykówny i J. Jawurkówny.
Od początku swej pracy pedagogicznej P. dążyła do wypracowania nowoczesnych metod nauczania i programu szkolnego fizyki. Utworzona przez nią w Gimnazjum Żmichowskiej pracownia fizyczna stała się ośrodkiem metodycznym fizyki szkolnej, oddziałującym także na szkoły średnie centralnej Polski. W l. 1930–9 P. kierowała utworzonym przez Kuratorium Okręgu Warszawskiego oraz Kuratorium Okręgu Łódzkiego «Ogniskiem Metodyki Fizyki» w Gimnazjum Żmichowskiej. Wyjeżdżała do szkół pozawarszawskich w celu urządzania pracowni fizycznych (m. in. w Kaliszu, Płocku, Grodnie, Włocławku) i prowadzenia wykładów dla nauczycieli. W l. 1929–31 wykładała na Wyższych Kursach Nauczycielskich dla nauczycieli fizyki w szkołach podstawowych, brała udział w pracach Komisji Dydaktyki Fizyki przy ministrze Wyznań Religijnych i Oświecenia Publiczego (1926–38). Od r. 1933 P. współpracowała z czasopismem „Fizyka i Chemia w Szkole”. Była autorką podręczników szkolnych W dziedzinie sztucznego chłodu (Lw. 1936, W. 1948), Jak i dlaczego? Podręcznik przyrody martwej dla V kl. szkoły powszechnej (Lw.–W. 1937, wspólnie z M. Sadzewiczową), Doświadczenia szkolne z fizyki. Prądy zmienne. Drgania elektromagnetyczne (W. 1938). Skonstruowała kilka przyrządów fizycznych. Uzupełniała wykształcenie, odbywając systematyczne staże na Uniw. Warsz. i w Szkole Technicznej im. Wawelberga i Rotwanda.
W okresie okupacji P. uczyła fizyki na tajnych kompletach Gimnazjum Żmichowskiej (1939–44), a od r. 1941 również na oficjalnych kursach dokształcających. Pomagała osobom poszukiwanym przez gestapo, często ukrywając je we własnym domu. Po wyzwoleniu Pragi uczyła od 1 XI 1944 do r. 1948 matematyki w Gimnazjum Powstańców Warszawskich na Grochowie, a w l. 1945–8 w Miejskim Gimnazjum im. Jasińskiego oraz współpracowała przy reaktywowaniu w r. 1945 Gimnazjum Żmichowskiej. W r. 1945 uruchomiła dzielnicową, następnie międzyszkolną Pracownię Dydaktyczno-Naukową Fizyki, utworzoną ostatecznie w Gimnazjum N. Żmichowskiej, i kierowała nią do r. 1961. W l. 1958–61 P. kierowała także Stołecznym Ogniskiem Metodycznym Fizyki. W l. 1949–55 była starszym asystentem Katedry Fizyki na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. Przyjmowała w swej szkole na praktyki studentów, m. in. z Wydziału Pedagogicznego Uniw. Warsz. i Wyższej Szkoły Pedagogicznej. W l. 1948–54 była członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Fizyka i Chemia”, później członkiem kolegium redakcyjnego (1955–60) i rady redakcyjnej (1961–3) czasopisma „Fizyka w Szkole”. Opublikowała ogółem ok. 30 prac, głównie w czasopismach specjalistycznych. W r. 1961 P. przeszła na emeryturę, nadal jednak uczyła fizyki w Gimnazjum Żmichowskiej. Zmarła 27 V 1964 w Warszawie na atak serca, na parę godzin przed rozpoczęciem kolejnego egzaminu maturalnego z fizyki; pochowana została na cmentarzu Komunalnym na Powązkach. Była odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1936) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959).
W małżeństwie z Mieczysławem Janem Ptaszyckim miała P. dwu synów (zob. życiorys męża).
Fot. w Materiałach Red. PSB; – Słown. Geogr., XII 6; Uruski, XV 71; Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Tuméniené-Mingailaité V., Mano atsiminimai, Chicago 1957 s. 16, 35 (fot. między s. 12/13); – 40-lecie Gimnazjum i Liceum im. Narcyzy Żmichowskiej. Pamiętnik Zjazdu byłych wychowanek w Warszawie – 22 listopada 1959, W. 1960 s. 36, 38–9, 42, 50, 53, 60, 70, 76, 83–5, 96, 101, 105 (fot. między s. 32/3, 48/9, 64/5); – „Fizyka w Szkole” R. 11: 1965 nr 4 s. 42–3 (Wolska A. bibliogr.); „Życie Warszawy” 1964 nr 129 s. 6 (nekrologi); – Arch. Kuratorium Oświaty i Wych. Urzędu m. st. Warszawy: sygn. 1/3070; Arch. Politechn. Warsz.: Arch. Kadr, Skorowidz zwolnionych po r. 1955 nr akt 1780; Arch. rodzinne i informacje wnuczki, Danuty Marii; – Obszerniejszy tekst życiorysu P-iej i bibliogr. jej publikacji oprac. przez autora w Materiałach Red. PSB.
Antoni Jackowski