Jakubowski August Antoni Jan (ok. 1815–1837), poeta, pisarz historyczny. Ur. na Podolu, prawdopodobnie w okolicy Kamieńca, syn naturalny A. Malczewskiego. Matka zmarła niedługo po 1832 r. Jako ochotnik korpusu Dwernickiego uczestniczył J. w powstaniu 1831 r. i wraz z korpusem przeszedł do Galicji. Po wyprawie Zaliwskiego był internowany przez Austriaków w Brnie, a następnie w Trieście. Na skutek odmowy rządu francuskiego przyjęcia 271-osobowej grupy emigrantów, został przewieziony w jesieni 1833 r. do Stanów Zjedn. A. P. Osiadł początkowo w miejscowości Albany, utrzymując się z korepetycji jęz. francuskiego, równocześnie pilnie ucząc się angielskiego. Z wierszy jego o charakterze liryk patriotycznych, które Goszczyński określał mianem «bolesnych śpiewów» i których, jak świadczy, było «kilka», ukazał się Ode to Napoleon (b. m. i r. w.), drugi Dwie gwiazdki wydrukowano w „Młodej Polsce” 1838 nr 25. Jedynym osobno wydanym dziełkiem J-ego jest zbiór szkiców The Remembrances of Polish Exile (Filadelfia 1835), poprzedzony wstępem niejakiego W. B. Spragu’a, gdzie podobnie jak w przedmowie samego J-ego znajdują się pewne dane biograficzne dotyczące okoliczności wyjazdu na emigrację. The Remembrances zawierają pięć szkiców z historii, poezji, szkolnictwa i obyczajów polskich, szczególnie Ukrainy i Podola, o rozmaitej wartości literacko-historycznej, wskazujących jednak na pewien talent (Pigoń) i znaczną, mimo młodego wieku, znajomość literatury polskiej (Krzyżanowski). Tamże mieszczą się przekłady utworów i fragmentów Mickiewicza, Malczewskiego, Goszczyńskiego, Korsaka i Zaborowskiego. Czy twórczość J-ego wyszłaby poza «udeptane ścieżki… na drogę własną» (Krzyżanowski), jest dziś faktycznie nie do stwierdzenia, gdyż z jednej strony brak nam pełnej jego spuścizny literackiej, z drugiej natomiast przedwczesna śmierć uniemożliwia stawianie jakichś ocen. Wg Estreichera, był J. autorem opublikowanej w jęz. angielskim Historii literatur słowiańskich (Albany 1837), której istnienie, jak się zdaje słusznie, kwestionuje J. Krzyżanowski. Prawdopodobnie w r. 1835 J. odwiedził K. Malczewskiego, pułkownika wojsk meksykańskich, przyrodniego brata A. Malczewskiego, który, być może, wspólnie ze swym przyjacielem E. Haumanem, późniejszym wydawcą nowojorskim, otoczył opieką młodego J-ego i umożliwił druk jego pierwszych utworów. Zmarł J. 25 IV 1837 r. (wg P. Sobolewskiego popełnił samobójstwo) w Northampton lub Stockbridge (Mass.), czy też w Bostonie.

Estreicher, II 189; Who’s who in Polish America; – Coleman A. P., Coleman M. M., Polonica and Connecticut. 2: Dr William Buell and August Jakubowski, „Polish American Studies” Vol. 4: 1947 s. 10–13; Krzyżanowski J., W świecie romantycznym, Kr. 1961; Pigoń S., Syn Malczewskiego, „Ruch Liter.” 1930 nr 3 s. 75–7; Sobolewski P., Poets and Poetry of Poland, Chicago 1881 s. 458–9; Wolanin A., Polonica Americana, Chicago 1950; – Krosnowski A., Almanach historique de l’Émigration Pol., Paris 1837 s. 135, 516; Malczewski A., Maria, Wyd. S. Goszczyński, Lipsk 1844 s. 37; – „Młoda Polska” 1838 nr 25; „Rocz. Emigracji Pol.” 1836 s. 131; – B. Czart.: rkp. nr 5500 s. 93, nr 5351, (Potrykowski, Martyrologium emigracji); B. Rap.: rkp. nr 1262/5 (Spis emigrantów polskich, byłych w Trieście od dn. 25 VIII 1833 r., rkp. zniszczony); – Materiały M. Tyrowicza, uzupełnienia E. Kozłowskiego i S. Pigonia.

Red.