Krośniewicki (Crośnievicius, Krosnowiczki, Krosnowski, Krośniewicz) Baltazar (zm. 1624), teolog i pedagog kalwiński. Ur. w Wilnie; kształcił się w tamtejszym gimnazjum kalwińskim, a następnie jako preceptor Marcina Czaplica udał się w r. 1596 do Heidelbergu (immatrykulowany 21 VII), skąd jeszcze t. r. (29 IX) przeniósł się razem z Czaplicem do Altdorfu. Dn. 23 III 1597 r. odbył dysputę, której tezy pt. Theoremata dedykował Danielowi Korsakowi. W r. 1598 odwiedził Genewę. W r. 1599 powrócił do Heidelbergu, gdzie 31 I 1600 r. otrzymał magisterium sztuk wyzwolonych; z Heidelbergu udał się K., tym razem jako opiekun Lipskich, do Bazylei i 8 IX 1601 r. uzyskał na tamtejszym uniwersytecie doktorat teologii. T. r. dedykował Aleksandrowi Grot-Słupeckiemu dysputację Wilhelma Piperella („Theses logicae…”, 1601). W r. 1603 K. napisał Wstęp do „Ośmiu ksiąg Polityki” Arystotelesa (wyd. w Norymberdze), który dedykował Piotrowi Gorajskiemu. Po powrocie do kraju objął funkcję rektora gimnazjum w Kryłowie, a 31 V 1603 r. został ordynowany na ministra. Najprawdopodobniej łączył funkcję rektorską z kaznodziejską. Jak długo urzędy te sprawował, nie wiemy. Ok. r. 1609 rektorem gimnazjum w Kryłowie był już Jan Musonius. K. przeniósł się na Litwę i tu w l. 1611–24 odgrywał dużą rolę w życiu tamtejszych zborów kalwińskich: w r. 1611 był ministrem zboru w Wilnie, gdzie w czasie tumultu t. r. doznał obrażeń na skutek zrzucenia z pierwszego piętra. W r. n. był ministrem w Birżach, w l. 1614–7 pełnił funkcję duchownego dyrektora synodów prowincjonalnych wileńskich, w r. 1619 powołano go na stanowisko superintendenta dystryktu zawilejskiego po Stanisławie Minwidzie, w r. 1623 spotykamy K-ego na ministrowaniu w Wizunach.
K. był powoływany przez synody prowincjonalne do wielu prac. W r. 1612 proszono go o ocenę książki min. Wojciecha Salinariusza „Cenzura albo rozsądku…” wymierzonej przeciwko arianom, w r. n. o ocenę i rewizję „Psalmów”. W r. 1614 brał udział w pracach komisji mającej na celu nową edycję „Katechizmu” (wyd. w r. 1621), w t. r. wraz z sześcioma innymi ministrami prowadził agitację i zabiegi w czasie obrad sejmowych. W r. 1617 zlecono mu przeprowadzenie egzaminów i wizytacji w szkole w Szydłowie. W r. 1620 (1 VII) zwrócił się z prośbą do K-ego ks. Skultet, kaznodzieja króla czeskiego w Pradze, o dane dotyczące reformacji w Polsce i W. Ks. Lit. do swych „Roczników Kościelnych”. W liście do K. Radziwiłła prosił K. księcia, aby tym zajął się S. Rysiński jako znawca dziejów kościelnych. Jako superintendent załatwiał też różne codzienne sprawy świeckich wyznawców. Po jego śmierci synod prowincjonalny wileński 1624 r. polecił wszystkim superintendentom przejrzeć i ocenić jego prace pozostawione w rękopisach. W rok później zgromadzenie prowincjonalne w Wilnie pozwalało jego «skripta… w druk podać, których zupełne i porządne przejrzenie i do wydania in publicum przepisanie zleca się ks. Janowi Krośniewickiemu i ks. Adamowi Raszewskiemu, do czego koszt i nakład ofiarować raczył ks. hetman W. Ks. Litewskiego» (K. Radziwiłł). Prace K-ego nie ukazały się jednak drukiem, a przynajmniej nie są znane.
Estreicher; – Baliński M., Dawna Akademia Wileńska, Pet. 1862 s. 116; Barycz H., Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granicę, Wr.–W.–Kr. 1969; Korotyński W., Salomon Rysiński, Studium, Wil. 1863 s. 19–20; Kot S., Słupeccy w ruchu reformacyjnym, „Reform. w Pol.” R. 4: 1926; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842 II 217; Merczyng H., O czterokrotnem zburzeniu zboru wileńskiego, Wil. 1932 s. 26; Tworek S., Szkolnictwo kalwińskie w Małopolsce…, L. 1966 s. 181–3; Wotschke T., Polnische Studenten in Altdorf, „Jahrbücher für Kultur und Geschichte der Slaven” N. F. Bd. 4: 1928 s. 223; – Die Matrikel der Universität Basel, Basel 1956 II 492; Die Matrikel der Universität Heidelberg von 1386 bis 1662, T. 2 (1554–1662), Hrsg. v. G. Toepke, Heidelberg 1886 s. 184, 559 i przyp. 6; Węgierski A., Libri quatuor Slavoniae reformatae, Amstelodami 1679 s. 138, 442; Zbiór pomników reformacji kościoła polskiego i litewskiego, S. IV, z. 2, Akta synodów prowincjonalnych jednoty litewskiej 1611–1625, Wil. 1915; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dział V teka 169 nr 7801 (23 listy). Dział VIII nr 713 s. 5, 14, 21, 26, 29 i n., 68v. i n.; B. Lit. Akad. Nauk w Wil.: Sygn. F. 40. ERS–1157 s. 6, 12 i n., 19, 25, 27 i n., 29, 40, 51, 60, 62, 67, 70, 83, 93v., 101 i n., 103, 115, 127, 136, F. 40. ERS–160 s. 67; Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Kartoteka Komitetu Źródeł do Dziejów Życia Umysłowego Polski.
Stanisław Tworek