Stockfisch Baltazar (ok. 1455–1521), kanonik, wikariusz i administrator generalny warmiński.
Ur. w Barczewie (Wartenberg, Wartembork) na Warmii.
O wykształceniu S-a nic nie wiadomo, jednak sprawowany przez niego urząd notariusza publicznego wskazuje, że studiował na uniwersytecie. Od r. 1479 był pisarzem bp. warmińskiego Mikołaja Tungena, który 13 VI 1481 nadał mu wikarię św. Eufemii w lidzbarskiej kaplicy zamkowej. W r. 1482 został S. sekretarzem Tungena; od 15 IV t.r. do 2 III 1488 był również dziekanem w kapit. kolegiackiej w Dobrym Mieście (Guttstadt), pełnił także obowiązki archiprezbitera oraz zarządzał dobrami kapituły. Miał już wówczas święcenia kapłańskie. W r. 1483, w czasie wizyty w Lidzbarku (Heilsberg) arcbp. ryskiego Stefana Grube, skarżył się S. na brak pieniędzy na remont zniszczonej kolegiaty; metropolita ustanowił wówczas odpust zupełny dla odwiedzających świątynię i przyczyniających się do jej odnowienia. W r. 1484 był już S. notariuszem publicznym (imperiali auctoritate), a od r. 1486 generalnym wikariuszem biskupa; w imieniu Tungena zajmował się m.in. regulowaniem sporów z poddanymi zakonu krzyżackiego. W r. 1488 przejął obowiązki biskupiego wikariusza in spiritualibus, był również jego ekonomem; 27 I 1489 został wymieniony jako prepozyt kapit. dobromiejskiej. Dn. 29 I t.r. był obecny w Lidzbarku przy spisywaniu testamentu Tungena, który zrezygnował z godności biskupiej na rzecz Łukasza Watzenrodego. S. został wówczas w nagrodę za wieloletnią i wierną służbę Kościołowi obdarowany najlepszą szubą oraz brewiarzem biskupa. Następnego dnia (30 I) wydelegowano go do Kurii rzymskiej, by wspólnie z szambelanem papieskim i kanonikiem warmińskim Kasprem Velknerem złożyli na ręce papieża Innocentego VIII rezygnację biskupa oraz wystarali się o akceptację dla jego następcy. Dn. 17 II we Fromborku wziął udział w pogrzebie zmarłego 14 II Tungena, a 19 II uczestniczył w elekcji Watzenrodego; wkrótce potem wyjechał z Andrzejem Kletzem do Rzymu i w marcu przekazał przebywającemu tam Watzenrodemu decyzję kapituły. Wbrew zamiarom króla Kazimierza Jagiellończyka, który przeznaczył tron biskupi dla swego syna Fryderyka, posłowie warmińscy uzyskali 18 V konfirmację Innocentego VIII dla kandydata kapituły. Tego samego dnia otrzymał S. zgodę papieża na objęcie opuszczonej przez Watzenrodego kanonii warmińskiej; 5 VI razem z Watzenrodem wpisał się do niemieckiego bractwa przy kościele i hospicjum Santa Maria dell’ Anima. Towarzyszył również nowemu biskupowi w drodze powrotnej na Warmię i jego uroczystemu ingresowi do katedry fromborskiej 22 VII.
Po objęciu kanonii warmińskiej pozostał S. w otoczeniu Watzenrodego i na jego życzenie w l. 1489–93 prowadził kronikę najważniejszych wydarzeń na Warmii („Memoriale domini Luce”), będąc równocześnie ekonomem biskupa. Z ramienia Watzenrodego brał również udział rozmowach z zakonem krzyżackim, Gdańskiem oraz w zjazdach stanów Prus Królewskich. M.in. w październiku 1490 wraz z Jerzym Troszke i burmistrzem Lidzbarka Hansem Boltze uczestniczył w zjeździe stanów w Grudziądzu. Zarzucając stanom w agresywnym tonie opieszałość w staraniach o pojednanie biskupa z Kazimierzem Jagiellończykiem, prosił obecnych o wstawiennictwo u monarchy; wg twierdzenia woj. malborskiego Mikołaja Bażyńskiego pozostawał wówczas w niełasce u Watzenrodego. W l. 1490–3 i 1497–9 pełnił obowiązki wicekustosza w zastępstwie przebywającego w Lipsku kustosza Tomasza Wernera. Od r. 1496 mieszkał w jego kurii, a w r. 1498 został egzekutorem testamentu Wernera, dziedzicząc wyposażenie kurii (w której pozostał) oraz książki zmarłego. W l. 1493–1502 i 1509 był administratorem dóbr kapitulnych w Olsztynie; zajął się wówczas lokowaniem opustoszałych łanów i w r. 1494 zapoczątkował nowy zeszyt lokacji („Mansorum desertorum locationes ab anno 1494 usque ad annum 1520”). W lutym 1496 zamierzał wyjechać do Rzymu na studia prawnicze, jednak mimo uzyskanego urlopu pozostał w kraju. Z powodu ostrego zatargu Watzenrodego z zakonem krzyżackim o jurysdykcję oraz zagrożenia biskupstwa ze strony oddziałów krzyżackich, przewiózł S. w r. 1502 najważniejsze dokumenty i przywileje kapitulne do zamku olsztyńskiego; sporządził również inwentarz skarbca. W l. 1503–8 był administratorem diecezji na czas nieobecności ordynariusza; spisał wówczas Acta Balthasaris Stockfisch administratoris Episcopi Warmiensis in absencia Lucae Episcopi. Równocześnie pełnił obowiązki prowizora kolegium wikariuszy katedralnych we Fromborku oraz oficjała i generalnego wikariusza Watzenrodego. W maju 1503 wspólnie z Andrzejem Kletzem, Jerzym Delau i Fabianem Luzjańskim wszedł w skład komisji, ustalającej granice między posiadłościami biskupstwa warmińskiego i Zakonu. W maju 1504 znalazł się w orszaku Watzenrodego, towarzyszącego królowi Aleksandrowi Jagiellończykowi podczas jego pobytu w Elblągu. W r. 1505 był przełożonym kasy budowlanej katedry (magister fabricae).
Wspólnie z innymi członkami kapit. fromborskiej w r. 1509 odrzucił S. plany Watzenrodego, skłaniającego się do uznania większego wpływu króla na elekcję przyszłego biskupa i w styczniu 1510 wraz z dwoma innymi kanonikami zagwarantował wyjeżdżającemu do Rzymu Albertowi Bischofowi pokrycie wszelkich wydatków związanych ze staraniami w Kurii o zachowanie praw Kościoła warmińskiego. Po śmierci Watzenrodego (29 III 1512) został S. administratorem generalnym biskupstwa. Dn. 5 IV t.r. wziął udział w wyborze Fabiana Luzjańskiego na następcę zmarłego biskupa; podpisał również tekst kapitulacji wyborczych, zobowiązujących elekta do obrony praw i przywilejów Kościoła warmińskiego oraz zapewniających kapitule wpływ na politykę biskupa. Dn. 1 VI wspólnie z archidiakonem Janem Scultetim został wydelegowany do Krakowa na rozmowy z królem Zygmuntem I, zakończone 6 VII uznaniem przez króla elekta kapituły, pod warunkiem wyrażenia przez nią zgody na ograniczenie przez monarchę swobodnego dotąd wyboru ordynariusza warmińskiego. Dn. 26 XII S., podobnie jak inni rezydujący kanonicy, zaakceptował podpisany 7 XII układ piotrkowski, przyznający władcy prawo prezentowania czterech kandydatów na biskupstwo; 28 XII złożył na ręce Luzjańskiego przysięgę wierności Zygmuntowi I. Dn. 25 IX 1513 wraz z innymi kanonikami podpisał pełnomocnictwo dla kard. T. Bakócsa i arcbp. gnieźnieńskiego Jana Łaskiego do starania się o potwierdzenie układu przez papieża Leona X.
S. służył wiernie Luzjańskiemu (w l. 1513 i 1516 był nazywany jego namiestnikiem), próbując jednocześnie łagodzić konflikty z wielkim mistrzem Albrechtem Hohenzollernem i wspieranymi przez niego rozbójnikami z Prus Krzyżackich, najeżdżającymi Warmię. W r. 1513 ponownie pełnił funkcję przełożonego kasy budowlanej katedry, był również wizytatorem, w l. 1516 i 1520 oficjałem i wikariuszem generalnym, a w l. 1518–19 ponownie posłem biskupa. Po śmierci Kletza pełnił w l. 1515–20 (z przerwami) obowiązki kustosza w imieniu często nieobecnego jego następcy, Maurycego Ferbera. Zastępował również rezydującego stale w Rzymie dziekana Bernarda Scultetiego oraz zajmował się odbudową kościołów i wyposażeniem ich w sprzęt liturgiczny. Dn. 27 VII 1516 sporządził inwentarz skarbca kapituły w Olsztynie, a 28 VII t.r. uczestniczył w kontroli skarbca we Fromborku. Po wybuchu wojny polsko-krzyżackiej, pod koniec r. 1519, i zdobyciu przez wojska Zakonu Braniewa, wysłał do tego miasta dwóch ludzi w celu zorientowania się w sytuacji; sam wraz z Mikołajem Kopernikiem schronił się na zamku olsztyńskim, skąd informował Luzjańskiego i kanoników o rozwoju sytuacji oraz zabiegał o ich pomoc. Dn. 10 I 1520 dowódca krzyżackiej załogi Braniewa i Ornety F. Heydeck poprosił S-a o glejt, umożliwiający podjęcie rozmów z kanonikami warmińskimi w sprawie poddania Krzyżakom Fromborka. Glejt ten uzyskał, co wzbudziło oburzenie rady miejskiej Elbląga, obawiającej się podstępu ze strony Zakonu. Ostatecznie S. wspólnie z Henrykiem Snellenbergiem 15 I t.r. udał się do Braniewa, gdzie prowadził z Heydeckiem rozmowy; nie doprowadziły one jednak do zawarcia porozumienia. W grudniu S. uchodząc z oblężonego przez wojska krzyżackie Olsztyna, opuścił zamek i z pieczęciami, ważniejszymi dokumentami kapituły oraz częścią skarbca wyjechał do Elbląga, gdzie niebawem zmarł. Dokładna data śmierci nie jest znana, wiadomo jedynie, że S. nie żył już 15 II 1521, kiedy J. Sculteti na życzenie Kopernika przesłał kopię jego testamentu do Olsztyna; kanonicy Jan Chrapicki i Leonard Niederhoff zakazali wówczas pod karą ekskomuniki przeszukiwania rzeczy S-a, żądając, by im wydano pieczęcie i wypłacono dochody kapituły.
S. należał do najbardziej pracowitych i ruchliwych członków kapit. warmińskiej. Prowadził również szeroką działalność fundacyjną: w r. 1519 ufundował wikarię św. Jerzego w katedrze fromborskiej oraz wikarie przy ołtarzu Świętego Krzyża w kościele paraf. p. wezw. św. Katarzyny w Braniewie i przy beneficjum św. Anny w kaplicy zamku w Olsztynie. W ostatniej ćwierci XV w. zakupił relikwiarz, a w r. 1488 kielich dla kościoła paraf. p. wezw. św. Anny i Szczepana w Barczewie. Ponadto sprawił paramenta dla kaplicy zamkowej w Olsztynie i kaplicy św. Jerzego w katedrze fromborskiej. Posiadał księgozbiór, z którego zidentyfikowano trzy volumina.
S. występuje w powieści Mieczysława Smolarskiego „Pierścień z Apollinem” (W. 1957).
Altpreuss. Biogr., II 704; Oracki, Słown. Warmii, Prus Ks., II (bibliogr.); Słownik biograficzny kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście, Olsztyn 1999; Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Olsztyn 1996 s. 236–7 (bibliogr.); – Birkenmajer L. A., Stromata Copernicana, Kr. 1924; Borawska T., Życie umysłowe na Warmii w czasach Mikołaja Kopernika, Tor. 1996; Brachvogel E., Des Coppernicus Dienst im Dom zu Frauenburg, „Zeitschr. für die Gesch. und Altertumskunde Ermlands” Bd. 27: 1942 s. 570, 573; Eichhorn A., Geschichte der ermländischen Bischofwahlen, tamże Bd. 1: 1860 s. 169–70, 172, 182, 270–4; tenże, Die Prälaten des ermländischen Domcapitels, tamże Bd. 3: 1866 s. 356–7; Górski K., Łukasz Watzenrode. Życie i działalność polityczna (1447–1512), Wr. 1973; Kolberg J., Kleine Beiträge zur Geschichte des beginnenden sechzehnten Jahrhunderts, „Zeitschr. für die Gesch. und Altertumskunde Ermlands” Bd. 19: 1916 s. 317–19; tenże, Kleine Mitteilungen, tamże s. 818; Kopernik na Warmii. Życie i działalność publiczna. Działalność naukowa. Środowisko. Kalendarium, Red. J. Jasiński i in., Olsztyn 1973; Röhrich, Die Kolonisation des Ermlands, „Zeitschr. für die Gesch. und Altertumskunde Ermlands” Bd. 14: 1903 s. 175; Schmauch H., Neue Funde zum Lebenslauf des Coppernicus, tamże Bd. 28: 1943 s. 63, 71, 74, 87; tenże, Nicolaus Coppernicus und die Wiederbesiedlungsversuche des ermländischen Domkapitels um 1500, tamże Bd. 27: 1942 s. 474, 478; Sikorski J., Mikołaj Kopernik na Warmii, Olsztyn 1968; tenże, Monarchia Polska i Warmia u schyłku XV wieku, Olsztyn 1978; Szczepkowska-Naliwajek K., Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i Warmii, Wr. 1987; Wróblewska K., Późnogotycka sztuka na Warmii po pokoju toruńskim 1466 roku (z badań nad sztuką Warmii czasów Mikołaja Kopernika), „Roczn. Olsztyński” T. 10: 1972; Zins H., W kręgu Mikołaja Kopernika, L. 1966; – Akta Stanów Prus Król., II–VI; Birkenmajer L. A., Mikołaj Kopernik, Kr. 1900 I; Biskup M., Regesta Copernicana, Wr. 1973; Documenta Copernicana. Briefe. Texte und Übersetzungen (Nicolas Copernicus Gesamtausgabe, Bd. VI 1–2), Bearb. v. A. Kühne, Berlin 1994; Documenta Copernicana. Urkunden, Akten und Nachrichten Texte und Übersetzungen (Nicolas Copernicus Gesamtausgabe, Bd. VI 2), Bearb. tenże, Berlin 1996; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Hrsg. v. W. Hubatsch, Göttingen 1948–50, 1972 I–II; Script. Rer. Warm., I; – „Zeitschr. für die Gesch. und Altertumskunde Ermlands” Bd. 19: 1916 s. 840 (Chronik des Vereins); – Arch. Archidiec. Warmińskiej w Olsztynie: Akta kapit. 1a; Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem: EM 31 b2 nr 65, 31e nr 174 k. 6–8; Riksarkivet w Sztokholmie: Extranea IX Polen, vol. 146.
Teresa Borawska