Szopiński Baltazar (1846–1912), prawnik, krajoznawca, kolekcjoner.
Ur. 21 XII w Nowym Targu w rodzinie mieszczańskiej, był szóstym z ośmiorga dzieci Wawrzyńca (1785–1855) i Barbary z Szaflarskich (1812 – po 1855).
W r. 1861 rozpoczął S. naukę w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, po kilku latach przeniósł się do Lwowa, gdzie w r. 1869 (lub 1870) zdał maturę. Następnie studiował na Wydz. Prawa Uniw. Lwow.; w r. 1874 ukończył czteroletnie studia i otrzymał absolutorium. Po zdaniu egzaminu państw. rozpoczął t.r. pracę jako auskultant (nominacja 28 VII) w sądzie okręgowym we Lwowie. W l. 1876–8 pełnił taką samą funkcję w sądzie powiatowym w Tarnopolu, w l. 1879–80 w Kamionce Strumiłowej, a w r. 1881 w Złoczowie. Dn. 2 I 1882 awansował na stanowisko adiunkta sądu powiatowego w Kałuszu, gdzie pracował do r. 1894. Nominowany na sędziego 8 X t.r., objął stanowisko naczelnika sądu powiatowego w Bukowsku (pow. sanocki). W maju 1898 zorganizował tam obchody stulecia urodzin Adama Mickiewicza. W r. 1898 (lub 1899) otrzymał tytuł radcy sądu, a w r. 1905 został naczelnikiem sądu powiatowego w Kałuszu i był nim do przejścia na emeryturę w r. 1908.
Zafascynowany górami i Podhalem, S. od wczesnej młodości podejmował liczne wycieczki w Tatry. W okresie gimnazjalnym, zapewne pod wpływem swego nauczyciela Eugeniusza Janoty, rozpoczął w Krakowie zbieranie materiałów o tych terenach. Powstała w ten sposób kolekcja, którą gromadził przez całe życie, przeszukując antykwariaty w kraju i za granicą. Jej zasadniczy zbiór dotyczył Tatr, Podhala, Orawy i Spiszu z okresu XVII–XIX w.; zawierał m.in. starodruki (ok. 400 woluminów, m.in. Dawida Frölicha, Christiana Genersicha, Buchholtzów, Stanisława Staszica), rękopisy, ikonografię, dawne mapy, okazy etnograficzne, a także różne przedmioty pamiątkowe. Wg Zofii i Witolda Paryskich «była to jedna z pierwszych kolekcji tego rodzaju». Niekiedy jednak wykraczał S. poza zasadniczą tematykę swych zbiorów; na organizowaną w r. 1883 w Krakowie wystawę z okazji 200-lecia odsieczy wiedeńskiej zgłosił «rzadkie druki, medale i list własnoręczny króla Jana» („Gaz. Warsz.” R. 110: 1883 nr 106), a ostatecznie wystawił dwa listy królewskie z l. 1689 i 1690. Niektóre egzemplarze kolekcji przekazał do muzeów; Muz. Tatrzańskie w Zakopanem otrzymało w r. 1902 (nabyty przed r. 1900 w Paryżu) sztych K. Luyckena z r. 1680 Einer von den Freübeutern des Carpatischen Gebirgs, die man Corallen [Gorallen] nennt, w r. 1903 rycinę E. Schöta Zweÿte Ansicht der Ruinen der alten Cartheuser Abteÿ Lapis refugii in Zipsen z r. 1790, a w r. 1908 pięć rękopisów z r. 1747 dotyczących kwaterunku polskiej dragonii na Spiszu. Muz. Narodowemu w Krakowie w r. 1907 ofiarował S. rękopis dramatu Witolda Pruszkowskiego „Zbrodniarz”. Księgozbiór zamierzał przekazać na początku r. 1912 Związkowi Podhalan w Nowym Targu, ten jednak, nie mając własnej siedziby, zaproponował złożenie go w bibliotece nowotarskiego gimnazjum; sprawa pozostała nierozstrzygnięta. Co najmniej od r. 1876 był S. członkiem zwycz. Tow. Tatrzańskiego. Pełnił funkcję delegata Towarzystwa w Złoczowie (1881) i Kałuszu (1892–4).
Mimo dużej erudycji, S. publikował niewiele. Debiutował tłumaczeniem z języka ukraińskiego odczytu Juliana Celewicza O Oleksie Dowbuszczuku, jego poprzednikach i następcach („Pam. Tow. Tatrzańskiego” R. 11: 1887), który opatrzył przypisami. W warszawskim „Tygodniku Ilustrowanym” ogłosił w r. 1901 szkic o podobnej tematyce Opryszki czyli zbójnicy karpaccy (nr 29); zilustrował go sztychem Luyckena, który był później wielokrotnie reprodukowany i stał się podstawowym wyobrażeniem zbójnika karpackiego. W „Tygodniku Ilustrowanym” (nr 33) opublikował również t.r. artykuł Skałka w Szaflarach. W r. 1907 wydał opatrzoną wstępem i przypisami Podróż Simplicissmusa węgierskiego do Tatr w XVII wieku („Pam. Tow. Tatrzańskiego” R. 28: 1907 s. 36–65), będącą tłumaczeniem pięciu rozdziałów powieści łotrzykowskiej „Ungarischer oder Dacianischer Simplicissimus” ([b.m.w.] 1683); do r. 1962 był to jedyny polski przekład tego tekstu. W periodyku „Zakopane” ogłosił w r. 1910 szkic Pieczary koło Nowego Targu (R. 3 nr 10) oraz tłumaczenie z języka włoskiego artykułu G. Dainelli’ego W Wysokich Tatrach (nr 15–17, 19, 22–23, 26–28). W rękopisie pozostawił pracę z l. 1876–8, być może najciekawszą w jego dorobku, pt. Z góralami na Podole. Szkic z podróży (rkp. w Muz. Tatrzańskim). Zmarł po 1 IV 1912 w Kałuszu.
S. był żonaty, nie pozostawił potomstwa.
O zakup spuścizny S-ego starał się Bronisław Piłsudski z ramienia zarówno Sekcji Ludoznawczej Tow. Tatrzańskiego, jak i Muz. Tatrzańskiego. Wdowa jednak, zgodnie z wolą S-ego, pragnęła, by zbiory znalazły się w Nowym Targu; tamtejsza Rada Miejska była skłonna je kupić, lecz postępowanie spadkowe przeciągnęło się do wybuchu pierwszej wojny światowej. Ostatecznie kolekcja pozostała w Kałuszu; zniszczyły ją wojska rosyjskie w czasie okupacji miasta w l. 1914–15.
Chwalewik, Zbiory Pol., I 143; Enc. tatrzańska (1995); Estreicher, w. XIX, IV; Gawełek, Bibliogr. ludoznawstwa; – Katalog wystawy zabytków z czasów króla Jana III i Jego wieku, Kr. 1883; – Eliasz Radzikowski S., Zbójnicy tatrzańscy, „Nasz Kraj” R. 1: 1906 z. 6 s. 6; Kiryk F., Zarys dziejów Bukowska w l. 1772–1914, „Roczn. Sanocki” R. 2: 1967 s. 111; Kordys R., Czy Frölich był na Łomnicy?, „Taternik” R. 14: 1930 z. 4 s. 98; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. 261; Orkan W., O związkach ziem, „Gaz. Podhalańska” R. 14: 1926 nr 35; Piasecki Z., Byli chłopcy, byli..., Kr. 1973; Szaflarski J., Poznanie Tatr, W. 1972 s. 53–4; Węgierski bądź dacki Simplicissimus, Oprac. J. Reychman, Kr. 1967 s. 30, 261; Zborowski J., Z dziejów ludoznawstwa i muzealnictwa na Podhalu. Sekcja Ludoznawcza Tow. Tatrzańskiego (1911–1919), „Roczn. Muz. Etnogr. w Kr.” R. 6: 1976 s. 76–8; tenże, Zniszczenie cennych zbiorów, „Echo Tatrzańskie” R. 2: 1919 nr 16 s. 6–7; tenże, Zniszczenie zbiorów podhalańskich, „Ziemia” R. 6: 1920 nr 3 s. 91; Zielecki A., Bukowsko w okresie autonomii w Galicji, w: Ojczyzna bliższa i dalsza, Kr. 1993 s. 252, 255; [Zwoliński T.], Z rękopisu Baltazara Szopińskiego: Z góralami na Podole. Szkic z podróży, „Wierchy” R. 7: 1929 s. 132–3; – Etat zbiorowy urzędników i sług sądowych okręgu lwowskiego wyższego sądu krajowego na l. 1875–1896, Lw. 1875–96; Sprawozdanie dyrekcji Muzeum Narodowego w Krakowie za r. 1907, Kr. 1908 s. 15; – „Pam. Tow. Tatrzańskiego” R. 1–34: 1876–1913 (spisy członków); – Muz. Tatrzańskie w Zakopanem: sygn. AR/9, AR/181, AR/NO/228; Paraf. rzymskokatol. p. wezw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowym Targu: Liber natorum, t. 8 (1833–50) k. 233; – Informacje Wojciecha Samoleja z Nowego Targu.
Adam Krawczyk