Solak Bolesław Jan (1908–1992), inżynier elektryk, konstruktor, pilot doświadczalny. Ur. 27 XI w Przecławiu (pow. mielecki), był synem Jakuba, administratora majątków Mieczysława Reya w Galicji i rodziny Ponińskich na Bukowinie, oraz Marii Karoliny Koller.

 

Po ukończeniu w r. 1927 gimnazjum we Lwowie, S. studiował na Oddziale Elektrotechnicznym Wydz. Mechanicznego Politechn. Lwow. i uzyskał dyplom inżyniera elektryka w r. 1937. Już podczas studiów pełnił obowiązki młodszego asystenta pod kierunkiem Tadeusza Malarskiego, najpierw w zakł. radiotechniki (1932–4), potem w katedrze fizyki A (1934–6). Jako członek Związku Awiatycznego Studentów Politechn. Lwow. i Aeroklubu Lwowskiego odbył w 1. poł. l. trzydziestych szkolenie w «akademii szybowcowej» w Bezmiechowej pod Leskiem, potem kurs pilotażu samolotowego, specjalizując się w akrobacji lotniczej. Odniósł także pierwsze sukcesy sportowe, m.in. jako obserwator na samolocie RWD-8, z bratem Jerzym jako pilotem, zajął drugie miejsce w VI Krajowym Lotniczym Konkursie Turystycznym (1936) i na VII Krajowych Zawodach Lotniczych (1937). Startując w r.n. jako pilot także na RWD-8 w VIII edycji tych zawodów zajął indywidualnie 11. miejsce i 1 miejsce zespołowo z ekipą Aeroklubu Lwowskiego.

 

Od r. 1937 pracował S. w Inst. Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa we Lwowie jako kierownik pomiarów w locie i pilot doświadczalny. Przeprowadził wtedy próby przydatności lin konopnych do holowania szybowców za samolotem i pilotażu bez widoczności, oraz pierwsze w Polsce eksperymenty z użyciem radia w procesie szkolenia na szybowcach «Wrona» i «Komar». Równocześnie był zatrudniony w Oddziale Wyposażenia Inst. Techn. Lotnictwa w Warszawie, gdzie brał udział w próbach samolotów i szybowców w locie. Po wprowadzeniu w r. 1937 w 1. p. lotn. w Warszawie radiostacji na samolotach myśliwskich PZL P. 11c wykrył S. i usunął, dzięki przekonstruowaniu anteny, przyczynę małego zasięgu łączności radiowej.

 

Po wybuchu drugiej wojny światowej S. we wrześniu 1939 na samolocie RWD z Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych w Warszawie dostał się do Rumunii, miesiąc później przez Bułgarię, Jugosławię, Włochy i Francję został ewakuowany wraz z personelem przemysłu lotniczego do Wielkiej Brytanii. Tam jako szeregowiec wstąpił w styczniu 1940 do Polskich Sił Powietrznych i został radiomechanikiem – instruktorem od symulatorów lotu w bazie Royal Air Force w Eastchurch; po miesiącu awansował na kaprala. W czerwcu t.r. został sierżantem oraz instruktorem i kierownikiem Sekcji Radia w 300. Polskim Dywizjonie Bombowym, szkoląc w obsłudze radiostacji na samolotach «Battle» i «Wellington». W marcu 1941 awansował na podporucznika i w lipcu t.r. – na kapitana. Od października 1941 był oficerem łączności na lotniskach bazowania polskich dywizjonów bombowych 300. i 301. w Hemswell i Ingham. Przeniesiony w marcu 1943 do Działu Radia w inst. lotniczym (Royal Aircraft Establishment) w Farnborough, poznawał tam nowe typy sprzętu radiowego i radarowego oraz metody bombardowania wg przyrządów, a także pracował nad udoskonaleniem promieniowania anten. W 1. poł. 1945 zaznajomił się też ze sprzętem amerykańskim podczas 6-miesięcznego kursu łączności w USA. Po powrocie został przydzielony do polskiego Dowództwa Lotnictwa Transportowego jako główny oficer łączności bazy lotniczej Chedburgh, gdzie m.in. brał udział w pracach przygotowujących odtworzenie w kraju po wojnie Polskich Linii Lotniczych LOT. Podczas wojny należał do Stow. Techników Polskich w Wielkiej Brytanii i przygotowywał opracowania dotyczące zadań radiotechniki polskiej w obronie kraju. Wspólnie z Rolandem Kalpasem opublikował pracę Akrobacja lotnicza (Glasgow 1945).

 

Po zakończeniu wojny S. od października 1945 do końca 1947 pracował ponownie w Royal Aircraft Establishment w Farnborough w Dziale Radia i Radaru. W r. 1948 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez 26 lat był pracownikiem wytwórni śmigłowców «Frank Piasecki Helicopters» w Morton, przejętej w r. 1956 przez wytwórnię «Vertol», następnie przez «Boeing-Vertol» w r. 1960. Pracował tam jako konstruktor-elektryk, konstruktor anten i urządzeń pokładowych do lotów bez widoczności oraz fizyk; aparatura oparta na jego rozwiązaniach konstrukcyjnych została zamontowana w 2 500 śmigłowcach. Ponadto opracował metodę ochrony śmigłowców przed skutkami uderzeń piorunów, metodę zabezpieczenia paliwa przed elektryzacją oraz metodę wykrywania okrętów podwodnych ze śmigłowców. W okresie tym publikował eseje i artykuły (głównie na temat lotnictwa) w polskiej prasie emigracyjnej, m.in. w „Wiadomościach” i „Kulturze”. W r. 1974 przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Aspen w Colorado, gdzie został instruktorem narciarstwa. W l. 1982–4 i 1988 brał udział w wyprawach wysokogórskich w Himalaje. Napisał wspomnienia dotyczące lotnictwa, narciarstwa, płetwonurkowania i wspinaczki wysokogórskiej pt. Joga słońca (W. 1994). Zmarł 10 X 1992 w Aspen. Za udział w wojnie był odznaczony polskim Medalem Lotniczym i dwukrotnie uhonorowany wzmianką w brytyjskich rozkazach dziennych («Mention in Dispatches»).

 

S. nie założył rodziny.

 

Brat S-a, Jerzy Jakub (ur. 1910), jako podporucznik 151. i 249. dywizjonów lotniczych brał udział w bitwie o Anglię w r. 1940, był odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych; po wojnie mieszkał w USA.

 

 

 

Skrzypek J., Bibliografia pamiętników polskich do r. 1964, W. 1976; Zabielska J., Bibliography of Books in Polish or Relating to Poland, Vol. I: 1939–51, London 1954; Członkowie Stowarzyszenia Techników Polskich, Londyn 1980 s. 55; – Cynk J. B., Polish Aircraft 1893–1939, London [1971]; Glass A., Instytut Badań Technicznych Lotnictwa i Instytut Techniczny Lotnictwa, w: Z dziejów ITWL, W. 1998 s. 35; Literatura polska na obczyźnie 1940–1960, Red. T. Terlecki, Londyn 1964 I; Płoszajski J., Boeing-Vertol, „Skrzydła” 1985 nr 135; tenże, Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946, Londyn 1993–8 cz. 1–2 (fot. zbiorowa); Politechnika Lwowska 1844–1945, Wr. 1993; Polska technika lotnicza do roku 1939. Źródła osiągnięć, Red. A. Glass, W. 1992 s. 139; Portalski S., Zarys historii Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, Londyn 1995; – Nekrologi: „Przekrój” 1992 nr 44, „Tyg. Powsz.” 1993 nr 9; – Arch. Inst. Pol. i Muz. im. Gen. Sikorskiego w Londynie: KOL 139 t. II; – Życiorys S-a autorstwa Z. Sikorskiego w posiadaniu autora; – Informacje proboszcza rzymskokatol. paraf. w Przecławiu na podstawie ks. metrykalnych; – Bibliogr. dot. Jerzego J. Solaka: Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1845. Wykazy odznaczeń za czyny z lat 1863–1864, 1914–1945, Koszalin 1997; Król W., Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945, W. 1950; Morgała A., Polskie samoloty wojskowe, W. 1976; – Informacje Andrzeja Suchcitza z Londynu.