Surało (Surałło, od r. 1936 Gajduczeni) Bolesław Stanisław (1906–1939), malarz, grafik.
Ur. 31 VII lub 15 VIII w Chersoniu, był synem Aleksandra i Anny z Soroków.
W Chersoniu uczył się S. przez cztery lata w szkole katolickiej, prowadzonej pod patronatem Polskiego Komitetu Szkolnego; po jej ukończeniu w r. 1918 rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum miejskim. W r.n. wyjechał z matką do Polski i w kwietniu 1920 zamieszkał w Warszawie. W l. 1921–6 kształcił się w tamtejszej Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, a w l. 1925–8 studiował malarstwo i rysunek w Szkole Sztuk Pięknych (SSP) pod kierunkiem Miłosza Kotarbińskiego. W okresie nauki kilkakrotnie zdobył nagrody i odznaczenia szkolne. W r. akad. 1928/9 został w SSP asystentem w pracowni malarstwa dekoracyjnego Leonarda Pękalskiego. W czerwcu 1929 uczestniczył w dekoracji pawilonu Min. Rolnictwa na Powszechną Wystawę Krajową w Poznaniu. W r. akad. 1929/30 zapisał się do pracowni malarstwa Felicjana Kowarskiego. W konkursie na plakat Targów Poznańskich zdobył w grudniu 1929 III nagrodę, a w konkursie na plakat z okazji setnej rocznicy powstania listopadowego otrzymał w październiku 1930 razem z Tadeuszem Kryszakiem I nagrodę; t.r. wspólnie z Julianem Bohosiewiczem zaprojektował też plakat wyborczy do sejmu RP. W 2. poł. r. 1930 przebywał na kilkumiesięcznych studiach artystycznych w Jugosławii. Naukę w SSP przerwał w r. 1931 i odbył służbę wojskową w Batalionie Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Cieszynie. Studia w SSP (od r. 1932 ASP) kontynuował w r. akad. 1931/2 w pracowni Tadeusza Pruszkowskiego. Prawdopodobnie w r. 1932 był we Francji.
W l.n. często uczestniczył w konkursach na plakaty reklamowe, m.in. w r. 1933 zdobył I nagrodę za projekt plakatu Państw. Odznaki Sportowej, a razem z Marią Rogowską III nagrodę za projekt godła i pieczęci m. stoł. Warszawy. W r. 1934 został zaproszony do nowo powstałego w Warszawie Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR); t.r. wziął udział w jego wystawie, pokazanej w warszawskiej i łódzkiej siedzibie IPS oraz Wystawie Polskiej Grafiki Użytkowej w Pradze. Z członkami KAGR wystawiał także w r. 1935 w gmachu Zachęty w Warszawie. Od r. 1934 współpracował ze spółką handlową «Pluton», dla której m.in. projektował opakowania. W lutym i marcu 1936 wziął udział w Salonie Plastyków Bloku Zawodowych Artystów Plastyków, urządzonym w siedzibie IPS; z artystami Bloku wystawiał też t.r. w Muz. Polskim w Rapperswilu w Szwajcarii. Dn. 9 IV 1936 przeprowadził sądową zmianę nazwiska na Gajduczeni (później wzmiankowany był jednak jako S.-Gajduczeni).
W r. 1936 został S. kierownikiem pracowni Szkoły Przemysłu Graficznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego przy ul. Konwiktorskiej w Warszawie; od t.r. był również zatrudniony w Pocztowej Kasie Oszczędności (PKO), m.in. jako redaktor artystyczny wydawanego przez PKO „Młodego Obywatela”. Dla Kasy wykonał ponadto t.r. plakat z orłem i hasłami reklamowymi (wykorzystywany również w czasie powstania warszawskiego 1944 r.) i plakat Gorące serca zwalczą mróz, propagujący tzw. Pomoc Zimową. W r. 1937 założył w Warszawie atelier grafiki artystycznej i reklamy. Jego akwarelę Dźwigi nagrodzono w lutym t.r. na „Wystawie Morskiej”, zorganizowanej w warszawskiej Zachęcie przez Ligę Morską i Kolonialną. W Zachęcie eksponował S. swoje prace w maju na Wystawie Grupy Akwarelistów Warszawskich; w r. 1938 miał tam wystawę indywidualną (pokazał trzydzieści akwarelowych pejzaży, głównie z Polski i Włoch), a w lutym 1939 uczestniczył także w Wystawie Grupy Akwarelistów. W maju 1939 złożył S. na ASP część pisemną pracy dyplomowej pt. Forma graficzna a postęp techniki drukarskiej (część drugą stanowił cykl akwarel Cztery pory roku), jednak nie wiadomo, czy uzyskał dyplom.
S. należał do czołówki grafików reklamowych w Polsce. Zrealizowano kilkadziesiąt zaprojektowanych przez niego plakatów, komunikatywnych i wyrazistych w rysunku, sięgających do tradycji malarstwa realistycznego, które wyniósł z pracowni Pruszkowskiego, albo do syntetycznych form graficznych, znanych z twórczości Wojciecha Jastrzębowskiego i Edwarda Bartłomiejczyka. Jako malarz uprawiał głównie akwarelę, wykonując przede wszystkim tradycyjne w formie pejzaże i widoki rodzajowe.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939, uczestniczył S. w konnym konwoju, przewożącym obrazy „Kazanie Skargi” i „Bitwa pod Grunwaldem” Jana Matejki z gmachu Zachęty w Warszawie do Lublina (wg niektórych informacji dołączył do konwoju w Kurowie). Zginął podczas nalotu 9 IX 1939 pod gruzami Muzeum w Lublinie.
S. był żonaty z Marią Julią z domu Rogowską (zob.) i miał z nią córkę Elżbietę.
Większość twórczości artystycznej S-y zaginęła w czasie wojny. Jego plakaty znajdują się m.in. w zbiorach Biblioteki Sejmowej i Muz. Sportu i Turystyki w Warszawie, Muz. Plakatu w Wilanowie oraz Muz. Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie. Eksponowano je m.in. na wystawie „Polski plakat Art Déco ze zbiorów Muzeum etnografii i rzemiosła artystycznego we Lwowie” (grudzień 2004 – styczeń 2005 we Lwowie, następnie w Łucku i Muz. Zamoyskich w Kozłówce) oraz na wystawie „Nie tylko Art Deco” w Muz. Narodowym w Krakowie w r. 2007.
Nie tylko Art. Deco, Kr. 2007; Przewodnik po wystawie TZSP w Warszawie, W. 1935 nr 99, W. 1937/8 nr 131, W. 1939 nr 139; Servatovski V., Polskij plakat Art.-Deco, [b.m.w.] 2005; Vystava Polského Grafického Umeni a Průmyslu, Praha 1934 – Białostocki J., Polska grafika użytkowa 1900–1939, w: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918–1939, Wr. 1963; Boyko S., Polska sztuka plakatu, W. 1971; Jastrzębowska E., Drugi Rapperswil i jego kustosz, „Roczn. B. Narod.” T. 36: 2004; Landau Z., Historia Pocztowej i Powszechnej Kasy Oszczędności, W. 1994; Łącka M., Koło Artystów Grafików Reklamowych, w: Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, Wr. 1966; Materiały do dziejów Instytutu Propagandy Sztuki (1930–1939), Oprac. J. Sosnowska, W. 1992; Mroczek T., Życie artystyczne Lublina w latach 1939–1969, „Roczniki Human.” T. 24: 1976 z. 5; Piwocki, Hist. ASP; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Tarasiewicz K., Kawa po warszawsku. Dzieje firmy Pluton, W. 1971; Wiercińska, Tow. Zachęty; – „Bluszcz” 1937 nr 9 s. 16–17; „Czas” 1937 nr 59, 135, 136; „Grafika” 1932 z. 5 s. 35; „Nike” 1937 s. 259–60; „Now. Codz.” 1933 nr z 19 IV; „Sztuki Piękne” 1929 s. 504, 1933 s. 160, 333, 383, 1934 s. 119, 433; „Życie Warszawy” 1974 nr 214 (nekrolog); – Arch. ASP w W.: Zespół akt studenckich sprzed września 1939, teczka nr 1432 (zawiera fot. legitymacyjną S-y).
Joanna Daranowska-Łukaszewska i Dorota M. Kozielska