Szczeniowski Bolesław (1898–1985), inżynier mechanik, profesor École Polytechnique uniwersytetu w Montrealu, kompozytor.
Ur. 20 VII w Śniadowie (pow. łomżyński), był synem Leokadii i Aleksandra.
Po ukończeniu Szkoły Realnej Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie studiował S. od r. 1915 na Politechn. Warsz. W r. 1918 przerwał studia i zaciągnął się ochotniczo do WP; zdemobilizowany jako podporucznik rezerwy, po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej 1920 r. kontynuował studia, pracując równocześnie w r. 1921 w przemyśle samochodowym. Po uzyskaniu w r. 1922 dyplomu inżyniera mechanika wyjechał t.r. do Francji, gdzie odbył staż w Zakładach Berlieta w Lyonie. W r. 1923 został na Politechn. Warsz. asystentem u Bohdana Stefanowskiego w Katedrze Termodynamiki Technicznej (od r. 1938 Katedra Teorii Maszyn Cieplnych) na Wydz. Budowy Maszyn i Elektrotechniki (od r. 1921 Wydz. Mechaniczny). Na podstawie napisanej pod kierunkiem Stefanowskiego rozprawy Nowa metoda wyznaczania przewodności cieplnej materiałów izolacyjnych (W. 1929), otrzymał w r. 1929 stopień doktora nauk technicznych. Badał właściwości mieszanek napędowych wieloskładnikowych i wspólnie ze Stefanowskim opublikował pracę Wpływ stopnia sprężania na pracę silnika przy napędzie mieszankami trójskładnikowymi (W. 1933), natomiast samodzielnie artykuł Spirytus jako paliwo do napędu traktorów i samochodów („Gaz. Roln.” 1933 nr 5, osobno W. 1933). W r. 1934 habilitował się na podstawie pracy Podgrzewanie czynnika zasysanego w silnikach wybuchowych na paliwa płynne (W. 1934) i otrzymał veniam legendi z zakresu techniki cieplnej. Odtąd jako docent prowadził wykłady z teorii spalania i silników samochodowych. Od r. 1935 był kierownikiem laboratorium silników spalinowych i sprężarek. W r. 1938 zdobył pierwszą nagrodę w organizowanym przez WP konkursie lotniczym za paliwomierz do silników samolotowych. W specjalistycznych czasopismach krajowych i zagranicznych opublikował do r. 1939 ok. 40 prac dotyczących spalania, przewodnictwa cieplnego, termodynamiki, hydro- i aerodynamiki oraz silników spalinowych. Był członkiem zarządu Warszawskiego Tow. Politechnicznego oraz współpracownikiem sekcji nauk stosowanych Akad. Nauk Technicznych w Warszawie.
Wybuch drugiej wojny światowej zastał S-ego we Francji; od r. 1940 pracował w Paryżu jako główny inżynier w Wydz. Badań Prototypowych firmy «Turboméca», produkującej sprężarki samolotowe i turbiny spalinowe; zajmował się m.in. konstrukcją małego silnika odrzutowego. W r. 1942 wyjechał do Kanady, gdzie od września t.r. jako profesor nadzwycz. wykładał problematykę silników samolotowych, sprężarek, turbin spalinowych, maszyn cieplnych i termodynamiki w École Polytechnique (Faculty of Applied Sciences) uniw. w Montrealu. Publikował prace dotyczące głównie aerodynamiki, spalania i napędu odrzutowego, m.in. L’équation généralisée de combustion (Montreal 1943), Contraction cone for a wind tunnel („Journal of the Aeronautical Sciences” [New York] Vol. 10: 1943 nr 8), Développement futur des méthodes de propulsion des avions (Montreal 1944), Theoretical analysis of combustion gases („Revue Trimestrielle Canadienne” 1946) i Theoretical study of ram-jet-propulsion („Canadian Journal of Research”, S. A, Vol. 26: 1948 November). Równocześnie, do r. 1946, był konsultantem firm kanadyjskich i amerykańskich, m.in. «Bloc Tube Co. of Canada», «Ferand & Delorme. Army Design Office» i «Jet Helicopter Registered» w Montrealu oraz «Jet Helicopter Corporation» w Nowym Jorku. Od listopada 1948 współpracował z kanadyjskimi National Research Council oraz Department of National Defense, dla którego w l. 1949–53 prowadził badania nad wielokomorowymi dyfuzorami. W październiku 1949 otrzymał pierwszą nagrodę w zakresie nauk stosowanych za badania nad napędem odrzutowym w konkursie literacko-naukowym prow. Quebec. W tym okresie opatentował ok. 20 wynalazków i urządzeń, m.in. konstrukcję obrotowej sprężarki osiowej o specjalnym zastosowaniu doładowywania (Wielka Brytania 1944, Kanada 1944, Francja 1946, USA 1948), konstrukcję wielokomorowego dyfuzora do silników odrzutowych (Kanada 1947, USA 1948), konstrukcję hydraulicznego układu napędowego (Kanada 1947, USA 1952), konstrukcję urządzenia chłodzącego w klimatyzatorach (USA 1948, Kanada 1952), kieszonkową kuchenkę turystyczną (Kanada 1950) oraz przyrząd do wytwarzania fal ultradźwiękowych wysokiej częstotliwości (USA 1951).
W marcu 1952 został S. mianowany profesorem zwycz. w zakresie dynamiki gazów, silników, turbin i sprężarek oraz termodynamiki. Od r. 1953 realizował granty przyznawane przez Office des Recherches Scientifiques prow. Quebec, National Research Council i Centre des Recherches macierzystej uczelni; dotyczyły one m.in. badań nad wtryskiwaczem paliwa, miernikami ściśliwości cieczy i konstrukcją silnika spalinowego z odzyskiwaniem ciepła spalania. Publikował dalsze prace naukowe; dotyczyły one aerodynamiki (Theory of the jet syphon, Washington 1955), ciepła i spalania (Solution complète du problème du courant calorifique non stationaire à travers une couche plate, „L’ingénieur” 1960 nr 182, Une méthode et un appareil pour mesurer la conductivité thermique des materiaux isolants, „Revue Générale de Thermique” Vol. 6: 1967 nr 68, Some complete solutions of transient heat conduction in solid spherical and cylindrical layers and in a plane, „The Archive of Mechanical Engineering” Vol. 14: 1968) oraz wpływu produktów spalania na środowisko (Some remarks on air pollution by motor exhaust and other combustion products, „Engineering Journal” 1970 July). Utrzymywał kontakty naukowe z Polską i na łamach wydawanego przez Komitet Budowy Maszyn PAN anglojęzycznego „Archiwum Budowy Maszyn” ogłaszał liczne prace m.in. Solution of boundary problems in two-dimensional potential motion of incompressible perfect fluid (T. 6: 1959), Thermodynamic process of mixing of two different gases (T. 10: 1963), Some complete solutions of transient heat conduction in solid flat layers (T. 15: 1967) i Study of gas turbine cycles with an isothermic burner and/or diffuser-burner (T. 16: 1969). Był członkiem Corporation of Professional Engineers of Quebec, Polish Institute of Arts and Sciences in America (wchodził w skład zarządu jego kanadyjskiego oddziału jako przewodniczący sekcji nauki) i Association of Polish Engineers in Canada (działał w jego oddziale w Montrealu).
Od l. pięćdziesiątych pozanaukową pasją S-ego było komponowanie muzyki i w tej dziedzinie był samoukiem. W jego twórczości dominowała muzyka wokalna, tworzył pieśni do słów m.in. Marii Konopnickiej z jej „Śpiewnika dla dzieci” ([„Tęcza”] The rainbow <1954> i [„Poranek”] Morning <1955>), Paula Verlaine’a (A poor young Sheppard <1959>, Un grand sommeil noir <1959>), Edwina Robinsona (The house of the hill <1960>), Elizabeth Bishop (Song for the rainy season <1961>), Beaty Obertyńskiej (A little love story/Un petit amour ) i Kazimierza Wierzyńskiego z jego tomu „Siedem podków” ([„Do psa wyjącego na środku ulicy”] To the dog howling in the middle of the street <1977>) oraz z tomu „Pamiętnik miłości” ([„Popioły”] Ashes ). Komponował też muzykę kameralną, m.in. String Quartet No. 1 (1956) i String Quartet No. 2 (1962) oraz utwory fortepianowe, m.in. The Gentle Wind (Toronto 1958). Kompozycje S-ego wykonywano na koncertach w Montrealu i Londynie.
W l. siedemdziesiątych przeszedł S. na emeryturę. Zmarł 25 IX 1985 w Montrealu. Był odznaczony m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, a w Kanadzie Gold Order Medal of Merit (przez Montreal Institute of Technology w r. 1963).
S. był żonaty od r. 1924.
Bull S., Index to biographies of contemporary Composers, Metuchen [New Jersey] 1974 II 567; Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1972; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (błędny rok ur.); Napier R., A Guide to Canada’s Composers, Willowdale [Ontario] 1973 s. 50; PSB (Stefanowski Bohdan); Piłatowicz J., Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r. T. 2: Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., W. 2005; Polish Canadian Scholars, Scientists, Writers & Artists, Toronto 1970 s. 27; Turek V., Polonica canadiana. A bibliographical list of the Canadian Polish Imprints 1848–1957, Toronto 1958 s. 121–2; Zolobka V., toż za l. 1958–70, Toronto 1978 s. 317–18; – Akademia Nauk Technicznych 1920–1932, W. 1932 s. 134; toż za l. 1933–7, W. 1937 s. 167; Kos–Rabcewicz–Zubkowski L., The Poles in Canada, Ottawa–Montreal 1968; 50 lat wydziałów mechanicznych Politechniki Warszawskiej 1915–1965, Red. K. Raksimowicz, W. 1968; Politechn. Warsz. 1915–65, s. 397, 399; Wołodkowicz A., Polish contribution to arts and sciences in Canada, Montreal 1969; – „Kultura” (Paryż) 1985 nr z grudnia s. 154 (nekrolog); – B. Jag.: rkp. Przyb. 494/05, 510/05 (koresp. S-ego i Beaty Obertyńskiej z r. 1955); – Mater. Red. PSB: Mater. do słown. biogr. S. Lama.
Stanisław Tadeusz Sroka