Sitarz Czesław Wincenty, pseud. Iskra (1907–1984), inżynier mechanik, oficer Armii Krajowej, autor podręczników szkolenia zawodowego. Ur. 20 VII w Siedlcach, był synem Antoniego Roberta i Leokadii Lucyny z Byszewskich.
S. w r. 1926 uzyskał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia na Politechn. Warsz., gdzie w r. 1935 otrzymał dyplom inżyniera mechanika. Zmobilizowany jako podporucznik rezerwy piechoty 28 VIII 1939, był w kampanii wrześniowej dowódcą plutonu w 144. rezerwowym pp (44. rezerwowej Dyw. Piechoty), walczącym w rejonie Warszawy i w jej obronie. Wzięty do niewoli, przebywał w Stalagu IV B Hohenstein, skąd uciekł do Warszawy w lipcu 1940. Już od 11 IX 1940 S. działał w konspiracji pod pseud. Iskra. Był w wywodzącym się z Polskiej Organizacji Zbrojnej batalionie «Vistula» adiutantem dowódcy, a po przekształceniu 1 III 1943 tego batalionu w batalion «Kiliński» – kwatermistrzem.
S. był również pomysłodawcą i organizatorem szkolenia żołnierzy konspiracji w zakresie obsługi motocykli, samochodów, ciągników, a nawet łodzi motorowych. W tym celu wykorzystane zostały legalnie funkcjonujące instytucje i zakłady. Wykładali instruktorzy z Instytutu Rzemiosła, zajęcia praktyczne odbywały się w istniejącej w czasie okupacji przedwojennej Szkole Samochodowej «Pryliński Sroczyński», w Zakładach Mechanicznych «Ursus», w warsztatach motocyklowych BMW oraz na sprzęcie policji «granatowej» (łodzie motorowe na Wiśle) i w parku samochodowym «Organisation Todt» (OT). Uczestniczyli w tych kursach również żołnierze batalionów «Parasol» i «Zośka». Łącznie w czterech turnusach w l. 1942–4 przeszkolono 501 osób, z których 484 otrzymały prawo jazdy. W marcu 1943 z wybranych ochotników oraz absolwentów pierwszego turnusu utworzono Kompanię Motorową «Iskra» w ramach batalionu «Kiliński», której dowódcą został S.
W związku z przewidywanym powstaniem batalion «Kiliński» został podzielony na zgrupowanie IX i X rozdzielone ul. Marszałkowską. Kompania 7, w której skład wchodziły plutony 174., 175. i 176., znalazła się w zgrupowaniu X po zachodniej stronie ul. Marszałkowskiej i 28 VII 1944 była już w wyznaczonym miejscu w Szkole Powszechnej nr 29 przy ul. Miedzianej 8. W pierwszym dniu powstania opanowała VII Komisariat Policji i warsztaty samochodowe przy tejże ulicy, następnie do 6 VIII walczyła w rejonie placu Kercelego, Żelaznej, Chłodnej, Ciepłej i Leszna (gmach Sądów). W dn. 12 VIII weszła w skład Batalionu Szturmowego kpt. «Ruma» (Jana Kazimierza Bilskiego), walcząc nadal w rejonie Chłodnej i Grzybowskiej, brała również udział w ostatecznym ataku na gmach PAST-y [Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej] (19–20 VIII) przy ul. Zielnej. Kompania poniosła znaczne straty, zwiększone zbombardowaniem miejsca postoju przy ul. Marszałkowskiej 123 w dn. 28 VIII i jeszcze bardziej w czasie nieudanej próby przebicia się w kierunku Hal Mirowskich i pl. Bankowego w nocy z 30/31 VIII naprzeciw oddziałom powstańczym nacierającym ze Starego Miasta. Zmniejszona do stanu plutonu 7. kompania w dn. 10–18 IX wspierała w ciężkich walkach pozostałą część macierzystego batalionu «Kiliński» w rejonie ul. Brackiej, po czym powróciła na zachodnią stronę ul. Marszałkowskiej, pozostając do końca powstania w rejonie pl. Grzybowskiego. Rozkazem Komendy Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (AK) nr 33 z 29 IX 1944 S. mianowany został porucznikiem.
Po kapitulacji powstania S. przebywał w obozach jenieckich: od 5 do 22 X 1944 w Stalagu 318 VIII F Lamsdorf (Łambinowice), potem w Oflagu VII A Murnau do 30 IV 1945. Po zakończeniu wojny znalazł się w Obozie Przejściowym nr 1 w Paryżu (maj–listopad 1945), następnie, 15 XI 1945 został przydzielony do Warsztatów Uzbrojenia II Korpusu we Włoszech w msc. Macerata jako oficer 17. Kompanii Warsztatowej. Zdemobilizowany w styczniu 1947 w Wielkiej Brytanii, 27 VII t.r. powrócił do kraju.
Do r. 1976 S. pracował jako wykładowca w Zakładzie Doskonalenia Rzemiosła w Warszawie. W l. 1948–62 ogłosił 37 podręczników i skryptów, głównie z zakresu galwanotechniki i rysunku technicznego. Wydawane, niekiedy wielokrotnie, przez Zakład Produkcji Skryptów Politechniki Warszawskiej, przeznaczone były m. in. dla studiujących w Państwowym Technikum Korespondencyjnym.
S. działał w środowisku żołnierzy batalionu «Kiliński». Opublikował relację pt. Iskra w konspiracji i powstaniu warszawskim („Najnowsze Dzieje Pol. II wojna światowa” T. 12: 1968). Czynny był także w Stow. Inżynierów i Mechaników Polskich. Zmarł 23 XII 1984 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 59D, 5, 23). Był odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Partyzanckim, Warszawskim Krzyżem Powstańczym i Złotym Krzyżem Zasługi.
W małżeństwie (od r. 1937) z Ireną z domu Brennejzen miał S. córkę Marię Janinę (1953–1995).
Żona S-a Irena (1916–1980), żołnierz AK, pseud. Irczes, wspomagała go w pracach organizacyjnych związanych ze szkoleniem motoryzacyjnym, w powstaniu warszawskim była w stopniu plutonowego łączniczką dowódcy Zgrupowania «Żaglowiec» w Obwodzie II Żoliborz, po kapitulacji internowana w obozach jenieckich Stalag XI A Gross Lübars oraz VI C Oberlangen. Po wojnie służyła w II Korpusie w tej samej jednostce co mąż, awansowała do stopnia starszego sierżanta; do kraju wróciła wraz z mężem.
Wesołowski Z., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992 s. 330; – Bielecki R., W zasięgu PAST-y, W. 1994; tenże, Żołnierze Powstania Warszawskiego, W. 1995 dok. 433 A poz. 546 (dot. żony Ireny); Lubicz-Nycz B., Batalion «Kiliński» AK 1940–1944, W. 1986 (fot. 192, 196); Podlewski S., Wolność krzyżami się znaczy, W. 1989 (fot.); Pietras S., Polska Organizacja Zbrojna, W. 1996; Przygoński A., Powstanie Warszawskie w sierpniu 1944 r., W. 1988 I–II; Roycewicz H., Leliwa, Batalion AK ,,Kiliński” w Powstaniu Warszawskim, Londyn 1979; – „Życie Warszawy” 1985 nr 8 (nekrolog); – Arch. Zarządu Woj. Związku Kombatantów RP (d. Zarząd Stoł. ZBoWiD) w W.: W 25584, W 12628 (fot., dot. żony Ireny); – Informacje i materiały Edwarda Mortko i Antoniego Bieniaszewskiego z W.
Marek Getter