INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Czesław Wincenty Sitarz  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sitarz Czesław Wincenty, pseud. Iskra (1907–1984), inżynier mechanik, oficer Armii Krajowej, autor podręczników szkolenia zawodowego. Ur. 20 VII w Siedlcach, był synem Antoniego Roberta i Leokadii Lucyny z Byszewskich.

S. w r. 1926 uzyskał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia na Politechn. Warsz., gdzie w r. 1935 otrzymał dyplom inżyniera mechanika. Zmobilizowany jako podporucznik rezerwy piechoty 28 VIII 1939, był w kampanii wrześniowej dowódcą plutonu w 144. rezerwowym pp (44. rezerwowej Dyw. Piechoty), walczącym w rejonie Warszawy i w jej obronie. Wzięty do niewoli, przebywał w Stalagu IV B Hohenstein, skąd uciekł do Warszawy w lipcu 1940. Już od 11 IX 1940 S. działał w konspiracji pod pseud. Iskra. Był w wywodzącym się z Polskiej Organizacji Zbrojnej batalionie «Vistula» adiutantem dowódcy, a po przekształceniu 1 III 1943 tego batalionu w batalion «Kiliński» – kwatermistrzem.

S. był również pomysłodawcą i organizatorem szkolenia żołnierzy konspiracji w zakresie obsługi motocykli, samochodów, ciągników, a nawet łodzi motorowych. W tym celu wykorzystane zostały legalnie funkcjonujące instytucje i zakłady. Wykładali instruktorzy z Instytutu Rzemiosła, zajęcia praktyczne odbywały się w istniejącej w czasie okupacji przedwojennej Szkole Samochodowej «Pryliński Sroczyński», w Zakładach Mechanicznych «Ursus», w warsztatach motocyklowych BMW oraz na sprzęcie policji «granatowej» (łodzie motorowe na Wiśle) i w parku samochodowym «Organisation Todt» (OT). Uczestniczyli w tych kursach również żołnierze batalionów «Parasol» i «Zośka». Łącznie w czterech turnusach w l. 1942–4 przeszkolono 501 osób, z których 484 otrzymały prawo jazdy. W marcu 1943 z wybranych ochotników oraz absolwentów pierwszego turnusu utworzono Kompanię Motorową «Iskra» w ramach batalionu «Kiliński», której dowódcą został S.

W związku z przewidywanym powstaniem batalion «Kiliński» został podzielony na zgrupowanie IX i X rozdzielone ul. Marszałkowską. Kompania 7, w której skład wchodziły plutony 174., 175. i 176., znalazła się w zgrupowaniu X po zachodniej stronie ul. Marszałkowskiej i 28 VII 1944 była już w wyznaczonym miejscu w Szkole Powszechnej nr 29 przy ul. Miedzianej 8. W pierwszym dniu powstania opanowała VII Komisariat Policji i warsztaty samochodowe przy tejże ulicy, następnie do 6 VIII walczyła w rejonie placu Kercelego, Żelaznej, Chłodnej, Ciepłej i Leszna (gmach Sądów). W dn. 12 VIII weszła w skład Batalionu Szturmowego kpt. «Ruma» (Jana Kazimierza Bilskiego), walcząc nadal w rejonie Chłodnej i Grzybowskiej, brała również udział w ostatecznym ataku na gmach PAST-y [Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej] (19–20 VIII) przy ul. Zielnej. Kompania poniosła znaczne straty, zwiększone zbombardowaniem miejsca postoju przy ul. Marszałkowskiej 123 w dn. 28 VIII i jeszcze bardziej w czasie nieudanej próby przebicia się w kierunku Hal Mirowskich i pl. Bankowego w nocy z 30/31 VIII naprzeciw oddziałom powstańczym nacierającym ze Starego Miasta. Zmniejszona do stanu plutonu 7. kompania w dn. 10–18 IX wspierała w ciężkich walkach pozostałą część macierzystego batalionu «Kiliński» w rejonie ul. Brackiej, po czym powróciła na zachodnią stronę ul. Marszałkowskiej, pozostając do końca powstania w rejonie pl. Grzybowskiego. Rozkazem Komendy Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (AK) nr 33 z 29 IX 1944 S. mianowany został porucznikiem.

Po kapitulacji powstania S. przebywał w obozach jenieckich: od 5 do 22 X 1944 w Stalagu 318 VIII F Lamsdorf (Łambinowice), potem w Oflagu VII A Murnau do 30 IV 1945. Po zakończeniu wojny znalazł się w Obozie Przejściowym nr 1 w Paryżu (maj–listopad 1945), następnie, 15 XI 1945 został przydzielony do Warsztatów Uzbrojenia II Korpusu we Włoszech w msc. Macerata jako oficer 17. Kompanii Warsztatowej. Zdemobilizowany w styczniu 1947 w Wielkiej Brytanii, 27 VII t.r. powrócił do kraju.

Do r. 1976 S. pracował jako wykładowca w Zakładzie Doskonalenia Rzemiosła w Warszawie. W l. 1948–62 ogłosił 37 podręczników i skryptów, głównie z zakresu galwanotechniki i rysunku technicznego. Wydawane, niekiedy wielokrotnie, przez Zakład Produkcji Skryptów Politechniki Warszawskiej, przeznaczone były m. in. dla studiujących w Państwowym Technikum Korespondencyjnym.

S. działał w środowisku żołnierzy batalionu «Kiliński». Opublikował relację pt. Iskra w konspiracji i powstaniu warszawskim („Najnowsze Dzieje Pol. II wojna światowa” T. 12: 1968). Czynny był także w Stow. Inżynierów i Mechaników Polskich. Zmarł 23 XII 1984 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 59D, 5, 23). Był odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Partyzanckim, Warszawskim Krzyżem Powstańczym i Złotym Krzyżem Zasługi.

W małżeństwie (od r. 1937) z Ireną z domu Brennejzen miał S. córkę Marię Janinę (1953–1995).

Żona S-a Irena (1916–1980), żołnierz AK, pseud. Irczes, wspomagała go w pracach organizacyjnych związanych ze szkoleniem motoryzacyjnym, w powstaniu warszawskim była w stopniu plutonowego łączniczką dowódcy Zgrupowania «Żaglowiec» w Obwodzie II Żoliborz, po kapitulacji internowana w obozach jenieckich Stalag XI A Gross Lübars oraz VI C Oberlangen. Po wojnie służyła w II Korpusie w tej samej jednostce co mąż, awansowała do stopnia starszego sierżanta; do kraju wróciła wraz z mężem.

 

Wesołowski Z., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992 s. 330; – Bielecki R., W zasięgu PAST-y, W. 1994; tenże, Żołnierze Powstania Warszawskiego, W. 1995 dok. 433 A poz. 546 (dot. żony Ireny); Lubicz-Nycz B., Batalion «Kiliński» AK 1940–1944, W. 1986 (fot. 192, 196); Podlewski S., Wolność krzyżami się znaczy, W. 1989 (fot.); Pietras S., Polska Organizacja Zbrojna, W. 1996; Przygoński A., Powstanie Warszawskie w sierpniu 1944 r., W. 1988 I–II; Roycewicz H., Leliwa, Batalion AK ,,Kiliński” w Powstaniu Warszawskim, Londyn 1979; – „Życie Warszawy” 1985 nr 8 (nekrolog); – Arch. Zarządu Woj. Związku Kombatantów RP (d. Zarząd Stoł. ZBoWiD) w W.: W 25584, W 12628 (fot., dot. żony Ireny); – Informacje i materiały Edwarda Mortko i Antoniego Bieniaszewskiego z W.

Marek Getter

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Leopold Okulicki

1898-11-13 - 1946-12-24
generał brygady WP
 

Tytus Czyżewski

1880-12-28 - 1945-05-05
malarz
 

Janusz Lech Kondratiuk

1943-09-19 - 2019-10-07
reżyser filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adam Stebłowski

1896-12-24 - 1941-02-28
major dyplomowany WP
 

Wiktor Syniewski

1865-11-05 - 1927-02-19
chemik
 

Stanisław Śliwiński

1893-04-21 - 1940-10-30
dekorator
 

Karol Śliwka

1894-03-23 - 1943-03-19
działacz komunistyczny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.