INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Edmund Ksawery Romahn  

 
 
1900-01-12 - 1943-09-15
 
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Romahn Edmund Ksawery (1900–1943), filozof, pedagog. Ur. 12 I w Chełmnie nad Wisłą, był synem Gustawa (1864–1937), kupca, i Heleny z Rembielińskich (1877–1966), bratem m. in. Eugenii (zamężnej Kwiatkowskiej), docenta geografii na Uniw. Tor.

Szkołę wstępną ukończył R. w Chełmnie i tam też zaczął uczęszczać w r. 1909 do gimnazjum, w którym 4 III 1918 uzyskał maturę. Studiował kolejno na uniwersytetach: w Greifswaldzie (16 IV 1918 – wrzesień t.r.), Berlinie (październik 1918 – kwiecień 1919), znów w Greifswaldzie (30 IV 1919 – marzec 1920), w Poznaniu (24 IV 1920 – 9 VIII t.r.), we Frankfurcie nad Menem (październik 1920 – marzec 1921), w Marburgu (27 IV 1921 – 9 IV 1923) i na koniec ponownie we Frankfurcie (kwiecień 1923 – październik t.r.). Wszędzie studiował filozofię, psychologię, romanistykę, germanistykę, historię i pedagogikę. Słuchał wielu słynnych filozofów niemieckich, m. in. J. Rehmkego, E. Troeltscha, P. Natorpa, N. Hartmanna i H. Corneliusa. Był w bardzo ciężkich warunkach materialnych; pracą fizyczną (m. in. w kopalni węgla) uzupełniał swoje źródła utrzymania. Stopień doktora filozofii uzyskał 17 I 1924 we Frankfurcie za pracę Kultur und Religion im Weltbild Henri de Saint-Simons (niepubl., przynajmniej w całości), napisaną pod kierunkiem Burckhardta.

Po powrocie do kraju nauczał w seminariach nauczycielskich psychologii, pedagogiki, metodyki z logiką oraz języków niemieckiego i francuskiego, najpierw w Leśnej Podlaskiej (1 II 1924 – 31 VIII 1925), potem w Wągrowcu (1 IX 1925 – 30 VI 1930) i w Zaleszczykach (1 VII 1930 – 31 X 1932). Dn. 15 IV 1929 uzyskał w Poznaniu dyplom nauczyciela szkół średnich w zakresie germanistyki i filozofii. Od 1 IX 1931 do 31 VIII 1932 korzystał z urlopu w celu prowadzenia pracy naukowej. Od 1 XI 1932 do 31 VIII 1933 był dyrektorem Seminarium Nauczycielskiego w Czortkowie. Następnie przeniósł się do Lwowa, gdzie od 1 IX 1933 był nauczycielem w XI Państwowym Gimnazjum im. Śniadeckich, a od 1 IX 1937 wykładowcą Państwowego Pedagogium. Wygłaszał odczyty w Polskim Radiu (również w języku niemieckim). W r. 1934 został członkiem Polskiego Tow. Filozoficznego we Lwowie. W r. 1936 wziął udział w Trzecim Polskim Zjeździe Filozoficznym w Krakowie; w sekcji psychologii wygłosił referat pt. Samopoczucie i samowiedza, opublikowany w skrócie w „Przeglądzie Filozoficznym” (1936). Merytorycznie bliższy mu był Roman Ingarden niż Kazimierz Ajdukiewicz i inni przedstawiciele szkoły Kazimierza Twardowskiego, dominującej wówczas we Lwowie.

Od początku lat trzydziestych R. publikował prace naukowe z dziedziny psychologii (np. W sprawie obliczania wyników w próbie Bernsteina, „Kwart. Psychologiczny” 1932, Z zagadnień bibliopsychologii, „Marchołt” 1935), historii polskiej myśli społecznej (np. Stanisław Szczepanowski, „Kultura i Wychowanie” 1934) i filozofii cywilizacji (np. Ideologiczne podłoże narodowego socjalizmu na tle literatury o kryzysie kultury, „Kultura i Wychowanie” 1938). Ingarden podaje, że przez wiele lat R. przygotowywał większe dzieło na temat filozofii kultury, mówi o bogactwie pomysłów teoretycznych R-a i że była to «umysłowość bardzo żywa, niejednokrotnie namiętna w swych dociekaniach».

Po wrześniu 1939 pozostał R. we Lwowie; nie wiadomo jednak, gdzie pracował. Pozostał tam także – choć prawie bez środków do życia – po zajęciu Lwowa przez Niemców w r. 1941. Ciągle jeszcze pracował nad swoim dziełem. Do swej siostry Eugenii pisał, że prześle jej egzemplarz gotowej już części książki. A w innym liście (z 10 II 1942) pisał: „Leżą u mnie w szafie moje dzienniki – sądzę, że po mojej śmierci, jeśli mi się uda coś całościowego stworzyć, te dzienniki warto będzie wydać”. Dn. 29 V 1943 został aresztowany wraz z żoną przez gestapo. Przez 3 miesiące przebywał w więzieniu gestapo na ul. Łąckiego we Lwowie. Kiedy zdecydowanie odrzucił propozycję przyjęcia narodowości niemieckiej, został ciężko pobity. W końcu sierpnia 1943 osadzono go w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Ciężko chory, zmarł 15 IX 1943. Wszystkie jego rękopisy przepadły.

R. był żonaty (19 VII 1934) z Seweryną Łuszczewską (zob. Romahnowa Seweryna). Dzieci nie mieli.

 

Fot. w Matcr. Red. PSB; – „Przegl. Filoz.” T. 42: 1945 (R. Ingarden); „Studia Philosophica” T. 3: 1948 (D. Gromska); – AP w Tor.: Akta Gimnazjum Chełmińskiego; Arch. Uniw. Pozn.: Księga immatrykulacyjna; Arch. Uniw. w Greifswaldzie: Semesterbegleitscheine: 1918, nr 274, 1919, nr 1144 i 2566, 1919/20, nr 2119 i 2209; Hessisches Staatsarchiv w Marburgu: Belegscheine z l. 1921–3; Inst. Filoz. Uniw. Pozn.: Akta Polskiego Tow. Filoz. we Lw.; Lvivskyj Obłasnyj Deržavnyj Archiv: Akta osobowe R-a, FOND 179, OPIS 7, OD 3b 22043; Muz. w Majdanku: Oryginalne świadectwo zgonu R-a; – Dokumenty w posiadaniu T. Batoga z P. i E. Kwiatkowskiej z Tor.; – Informacje E. Kwiatkowskiej, Romana Biedrońskiego, Marii Falarz i Zofii Pustelnik.

Tadeusz Batóg

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Janusz Jędrzejewicz

1885-06-21 - 1951-03-16
premier II RP
 

Helena Grossówna

1904-11-25 - 1994-07-01
aktorka filmowa
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Michał Orlicz

1893-11-05 - 1970-11-08
krytyk teatralny
 

Adolf Sternschuss (Szternszus)

1873-06-19 - 1915-10-25
prawnik
 

Stanisław Michał Sojczyński

1910-03-30 - 1947-02-19
nauczyciel
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.