Romahn Edmund Ksawery (1900–1943), filozof, pedagog. Ur. 12 I w Chełmnie nad Wisłą, był synem Gustawa (1864–1937), kupca, i Heleny z Rembielińskich (1877–1966), bratem m. in. Eugenii (zamężnej Kwiatkowskiej), docenta geografii na Uniw. Tor.
Szkołę wstępną ukończył R. w Chełmnie i tam też zaczął uczęszczać w r. 1909 do gimnazjum, w którym 4 III 1918 uzyskał maturę. Studiował kolejno na uniwersytetach: w Greifswaldzie (16 IV 1918 – wrzesień t.r.), Berlinie (październik 1918 – kwiecień 1919), znów w Greifswaldzie (30 IV 1919 – marzec 1920), w Poznaniu (24 IV 1920 – 9 VIII t.r.), we Frankfurcie nad Menem (październik 1920 – marzec 1921), w Marburgu (27 IV 1921 – 9 IV 1923) i na koniec ponownie we Frankfurcie (kwiecień 1923 – październik t.r.). Wszędzie studiował filozofię, psychologię, romanistykę, germanistykę, historię i pedagogikę. Słuchał wielu słynnych filozofów niemieckich, m. in. J. Rehmkego, E. Troeltscha, P. Natorpa, N. Hartmanna i H. Corneliusa. Był w bardzo ciężkich warunkach materialnych; pracą fizyczną (m. in. w kopalni węgla) uzupełniał swoje źródła utrzymania. Stopień doktora filozofii uzyskał 17 I 1924 we Frankfurcie za pracę Kultur und Religion im Weltbild Henri de Saint-Simons (niepubl., przynajmniej w całości), napisaną pod kierunkiem Burckhardta.
Po powrocie do kraju nauczał w seminariach nauczycielskich psychologii, pedagogiki, metodyki z logiką oraz języków niemieckiego i francuskiego, najpierw w Leśnej Podlaskiej (1 II 1924 – 31 VIII 1925), potem w Wągrowcu (1 IX 1925 – 30 VI 1930) i w Zaleszczykach (1 VII 1930 – 31 X 1932). Dn. 15 IV 1929 uzyskał w Poznaniu dyplom nauczyciela szkół średnich w zakresie germanistyki i filozofii. Od 1 IX 1931 do 31 VIII 1932 korzystał z urlopu w celu prowadzenia pracy naukowej. Od 1 XI 1932 do 31 VIII 1933 był dyrektorem Seminarium Nauczycielskiego w Czortkowie. Następnie przeniósł się do Lwowa, gdzie od 1 IX 1933 był nauczycielem w XI Państwowym Gimnazjum im. Śniadeckich, a od 1 IX 1937 wykładowcą Państwowego Pedagogium. Wygłaszał odczyty w Polskim Radiu (również w języku niemieckim). W r. 1934 został członkiem Polskiego Tow. Filozoficznego we Lwowie. W r. 1936 wziął udział w Trzecim Polskim Zjeździe Filozoficznym w Krakowie; w sekcji psychologii wygłosił referat pt. Samopoczucie i samowiedza, opublikowany w skrócie w „Przeglądzie Filozoficznym” (1936). Merytorycznie bliższy mu był Roman Ingarden niż Kazimierz Ajdukiewicz i inni przedstawiciele szkoły Kazimierza Twardowskiego, dominującej wówczas we Lwowie.
Od początku lat trzydziestych R. publikował prace naukowe z dziedziny psychologii (np. W sprawie obliczania wyników w próbie Bernsteina, „Kwart. Psychologiczny” 1932, Z zagadnień bibliopsychologii, „Marchołt” 1935), historii polskiej myśli społecznej (np. Stanisław Szczepanowski, „Kultura i Wychowanie” 1934) i filozofii cywilizacji (np. Ideologiczne podłoże narodowego socjalizmu na tle literatury o kryzysie kultury, „Kultura i Wychowanie” 1938). Ingarden podaje, że przez wiele lat R. przygotowywał większe dzieło na temat filozofii kultury, mówi o bogactwie pomysłów teoretycznych R-a i że była to «umysłowość bardzo żywa, niejednokrotnie namiętna w swych dociekaniach».
Po wrześniu 1939 pozostał R. we Lwowie; nie wiadomo jednak, gdzie pracował. Pozostał tam także – choć prawie bez środków do życia – po zajęciu Lwowa przez Niemców w r. 1941. Ciągle jeszcze pracował nad swoim dziełem. Do swej siostry Eugenii pisał, że prześle jej egzemplarz gotowej już części książki. A w innym liście (z 10 II 1942) pisał: „Leżą u mnie w szafie moje dzienniki – sądzę, że po mojej śmierci, jeśli mi się uda coś całościowego stworzyć, te dzienniki warto będzie wydać”. Dn. 29 V 1943 został aresztowany wraz z żoną przez gestapo. Przez 3 miesiące przebywał w więzieniu gestapo na ul. Łąckiego we Lwowie. Kiedy zdecydowanie odrzucił propozycję przyjęcia narodowości niemieckiej, został ciężko pobity. W końcu sierpnia 1943 osadzono go w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Ciężko chory, zmarł 15 IX 1943. Wszystkie jego rękopisy przepadły.
R. był żonaty (19 VII 1934) z Seweryną Łuszczewską (zob. Romahnowa Seweryna). Dzieci nie mieli.
Fot. w Matcr. Red. PSB; – „Przegl. Filoz.” T. 42: 1945 (R. Ingarden); „Studia Philosophica” T. 3: 1948 (D. Gromska); – AP w Tor.: Akta Gimnazjum Chełmińskiego; Arch. Uniw. Pozn.: Księga immatrykulacyjna; Arch. Uniw. w Greifswaldzie: Semesterbegleitscheine: 1918, nr 274, 1919, nr 1144 i 2566, 1919/20, nr 2119 i 2209; Hessisches Staatsarchiv w Marburgu: Belegscheine z l. 1921–3; Inst. Filoz. Uniw. Pozn.: Akta Polskiego Tow. Filoz. we Lw.; Lvivskyj Obłasnyj Deržavnyj Archiv: Akta osobowe R-a, FOND 179, OPIS 7, OD 3b 22043; Muz. w Majdanku: Oryginalne świadectwo zgonu R-a; – Dokumenty w posiadaniu T. Batoga z P. i E. Kwiatkowskiej z Tor.; – Informacje E. Kwiatkowskiej, Romana Biedrońskiego, Marii Falarz i Zofii Pustelnik.
Tadeusz Batóg