Pożerski Edward (1829–1908), członek wileńskiej organizacji powstańczej, emigrant. Ur. 30 III w Janowie pod Wilnem, był synem Feliksa (1803–1858), lekarza wojskowego w Wilnie.
P. uczył się w gimnazjum wileńskim, a po zdaniu matury pracował jako urzędnik w Izbie Dóbr Państwowych w Wilnie. W czasach gimnazjalnych przyjaźnił się z braćmi Dalewskimi, twórcami Związku Bratniego Młodzieży Litewskiej. Za przynależność do tej konspiracyjnej organizacji P. po pobycie w areszcie śledczym został w r. 1850 decyzją komisji śledczej oddany w «sołdaty» do rot aresztanckich w Orenburgu. Wrócił do Wilna w r. 1862 i zaangażował się w przygotowania powstańcze. W czasie powstania 1863 r. był naczelnikiem żandarmerii w Wilnie. Po uwięzieniu Aleksandra Oskierki i Antoniego Jeleńskiego zagrożony aresztowaniem, uciekł za granicę. Przez Danię i Anglię w r. 1864 przybył do Francji. Przez wiele lat pracował w Bibliotece ks. Czartoryskich w Paryżu.
W r. 1865 P. był członkiem Rady Przewodniczącej Tow. Wzajemnej Pomocy w Paryżu. Nie zadowalał go samopomocowy charakter organizacji i wraz z kilkunastoma innymi członkami dążył do przekształcenia Tow. Wzajemnej Pomocy w organizację polityczną o nazwie Tow. Braterstwa Polskiego. Projekt ten nie został zrealizowany. P. był członkiem «Delegacji Litewskiej», wpływowej organizacji emigracyjnej zarządzającej tzw. sumami litewskimi. W r. 1866 odbyło się głosowanie, czy przekazać te sumy Komitetowi Reprezentacyjnemu Zjednoczenia Emigracji Polskiej. P. znalazł się wśród 22 osób protestujących przeciw temu. Należał do zwolenników polityki Hotelu Lambert. W r. 1867 w związku z zamachem Antoniego Berezowskiego na Aleksandra II podpisał protest przeciwko antypolskiej propagandzie we Francji.
P. brał znaczny udział w pracach na rzecz społeczności emigracyjnej; był, w późniejszym okresie swego pobytu we Francji, sekretarzem Tow. Dobroczynności Dam Polskich i skarbnikiem w Instytucji Czci i Chleba. Był cenioną i znaną postacią wśród emigrantów. W r. 1886, obok m. in. Aleksandra Chodźki i Józefa Bohdana Zaleskiego, P. zasiadał w Komitecie powołanym dla przeniesienia na cmentarz w Montmorency zwłok dwóch zasłużonych emigrantów: poety Tomasza Olizarowskiego i pisarza Adama Rzążewskiego. Zmarł 13 I 1908 w Paryżu, pochowany został na cmentarzu na Montmartrze, a żegnał go mową pogrzebową Wacław Gasztowt. Nazwisko P-ego wyryte zostało na pomniku polskiego grobu zbiorowego na cmentarzu Montparnasse w 17 alei.
Żoną P-ego była Olimpia z Bielajewów (1839–1919), Rosjanka z pochodzenia, warszawianka oddana sprawie polskiej; wedle relacji syna była siostrzenicą jednego z generałów rosyjskich i korzystając z tego pomagała powstańcom 1863 r., po czym emigrowała do Francji, gdzie wyszła za mąż na P-ego. W małżeństwie tym P. miał syna Edwarda (zob.).
P. miał 5 braci i siostry. Henryk (ur. 1838) był uczestnikiem powstania 1863 r., naczelnikiem cyrkułu w Wilnie, aresztowany i zesłany na katorgę. Za udział w powstaniu zesłani zostali w głąb Rosji Konstanty i Aleksander (1845–1885). Dwaj pozostali bracia byli małoletnimi w czasie powstania 1863 r. Na emigracji w Paryżu przebywał Apolinary Pożerski, «były obywatel z Litwy», chemik, członek Tow. Czytelni Polskiej w Paryżu, który podpisał wraz z Edwardem P-m wspomniany protest w r. 1867.
Fajnhauz D., Ruch konspiracyjny na Litwie i Białorusi 1846–1848, W. 1965; Gruss N., Szkoła Polska w Paryżu, W. 1962 s. 125; – [Bałaszewicz J. A.] Potocki A., Raporty szpiega, W. 1973 II; Gocel L., Ze wspomnień paryskich. Pożerscy, „Stolica” 1960 nr 7 s. 10–11; Mickiewicz W., Pamiętniki, II (1862–1870), W. 1927; Pamiętniki Jakuba Gieysztora z lat 1857–1865, Wil. 1913 II 215, 386; Ruch rewol. na Litwie 1861–2, s. 212, 215, 217; – „Bulletin Polonais Littéraire, Scientifique et Artistique” Année 34: 1908 s. 55–6, 83 (fot.); „Głos Wolny” 1865 nr 85 s. 343, 1867 nr 142 s. 572; „Kur. Pol. w Paryżu” 1886 nr 60 s. 3; „Niepodległość” 1866 nr 9 s. 1, 1868 nr 70 s. 1; – Śnieżko A., Cmentarz Bernardyński w Wilnie, II (mszp. w Red. PSB).
Mariusz Kulczykowski