Stanula Emil (1935–1999), redemptorysta, patrolog, profesor Akademii Teologii Katolickiej, następnie Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Ur. 9 VII w Szerzynach pod Bieczem, był jednym z ośmiorga dzieci Stanisława, cieśli, stolarza i rolnika, oraz Bronisławy z Furmanów.
S. ukończył szkołę podstawową w Szerzynach i w r. 1949 wstąpił do Niższego Seminarium OO. Redemptorystów w Toruniu. Po likwidacji tej instytucji przez władze państwowe (1952), przeniósł się do nowicjatu redemptorystów w Braniewie. Pierwsze śluby zakonne złożył 2 VIII 1953 w Tuchowie, gdzie też rozpoczął naukę w Wyższym Seminarium OO. Redemptorystów. Dn. 28 VI 1958 zdał eksternistycznie egzamin maturalny w Korespondencyjnym Liceum Ogólnokształcącym nr 58 w Tarnowie i t.r. złożył śluby wieczyste (2 VIII). Święcenia kapłańskie przyjął 7 VI 1959 z rąk arcybp. Włodzimierza Jasińskiego. Od r. 1960 studiował filologię klasyczną na UJ i 30 VI 1965 otrzymał magisterium na podstawie pracy pt. Wychowawcza funkcja państwa w ujęciu Platona i Arystotelesa, napisanej pod kierunkiem Władysława Madydy. Nie zdołał wyjechać na planowane studia patrystyczne we Francji, gdyż władze państwowe czternastokrotnie odrzucały jego prośby o paszport, podjął więc studia teologiczne na ATK. W r. 1968 uzyskał tu kolejne magisterium (dysertacja napisana pod kierunkiem ks. Mariana Michalskiego dotyczyła Elementów montanistycznych w eklezjologii Tertuliana przed jego formalnym przejściem na montanizm). T.r. podjął pracę w Katedrze Patrologii jako młodszy asystent. W r. 1969 objął funkcję zastępcy redaktora nowo powstałego seryjnego wydawnictwa przekładów pt. „Pisma starochrześcijańskich pisarzy”. Starszym asystentem na ATK został w r. 1970. Po obronie doktoratu (1972) na podstawie rozprawy pt. Nauka Ambrozjastra o stanie pierwotnym człowieka, którego promotorem był również ks. Michalski („Studia Antiquitatis Christianae” 1977 nr 1, 2) awansował na adiunkta oraz w r. 1977 na redaktora naczelnego serii „Pisma starochrześcijańskich pisarzy”. Oprócz zajęć dydaktycznych na ATK, w l. 1970–95 wykładał patrologię w Wyższym Seminarium OO. Redemptorystów w Tuchowie, a w l. 1974–8 dojeżdżał do pozawarszawskich punktów konsultacyjnych ATK (Gorzów Wpol., Częstochowa). Opiekował się teatrem i chórem ATK oraz studenckimi kołami naukowymi, organizował duszpasterstwo akademickie. W r. 1975 został przyjęty do Polskiego Tow. Filologicznego. Był współorganizatorem Sekcji Patrystycznej przy Komisji Nauki Episkopatu Polski i jej pierwszym sekretarzem (1977–83). Od r. 1977 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego serii „Studia Antiquitatis Christianae”, a w r.n. współtworzył „Biuletyn Patrystyczny” (dod. do „Collectanea Theologica”). W r. 1982 habilitował się na Wydz. Teologicznym ATK i objął kierownictwo Katedry Historii Literatury i Teologii Patrystycznej Zachodu. W r. 1983 został docentem na Wydz. Teologicznym ATK. Od t.r. był stałym recenzentem czasopisma „Vox Patrum”. Po przeniesieniu patrologii na nowo utworzony Wydz. Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych ATK został jego prodziekanem (1988–90), a następnie dziekanem (1993–6). W r. 1989 otrzymał tytuł profesora nadzwycz., a w r. 1993 – zwycz. Zainicjował odbywane corocznie na ATK (od r. 1987) sesje patrystyczne. Współtworzył półrocznik poświęcony historii Kościoła „Saeculum Christianum” (od r. 1995). Brał udział w życiu akademickim ATK (od r. 1999 noszącej nazwę Uniw. Kardynała Stefana Wyszyńskiego, UKSW), należał do licznych komisji senackich. Uczestniczył w procesach beatyfikacyjnych arcybp. Szczęsnego Felińskiego oraz kard. Wyszyńskiego.
S. zajmował się głównie teologią patrystyczną Kościoła łacińskiego (szczególnie egzegezą), ale niektóre z jego prac dotyczyły również ojców greckich. Największym dokonaniem S-i była seria „Pisma starochrześcijańskich pisarzy” (63 t. w 74 woluminach), której był od początku głównym organizatorem i wykonawcą, autorem ponad 70% wstępów; udało się mu w najcięższych dla teologii polskiej czasach i w fatalnych warunkach technicznych (papier i druk niskiej jakości) wprowadzić do obiegu w kulturze polskiej ponad 200 podstawowych dzieł patrystycznych (m.in. Tertuliana, Hilarego z Poitiers, Orygenesa, Augustyna). Popularyzował wyniki swych badań w pogadankach wygłaszanych m.in. w Radiu Maryja i Polskim Radiu. W r. 1999 opracowano księgę pamiątkową z okazji 35-lecia jego pracy naukowej pt. „Miscellanea patristica […] Aemilio Stanula […] oblata” („Vox Patrum” R. 17: 1997 nr 32, 33). Zmarł po wieloletniej chorobie nowotworowej 16 XII 1999 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Wolskim w grobowcu zakonnym. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1979), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990) i Medalem KEN (1998) oraz nagrodami rektora ATK.
Młodszy brat S-i, Czesław (ur. 1940), redemptorysta, został w r. 1989 biskupem w Itabuna (Brazylia), młodsza siostra, Teresa Maria, była w l. 1995–2001 odpowiedzialną regionalną Zgromadzenia Małych Sióstr Jezusa na terenie Polski; bratanek, Zdzisław, redemptorysta, jest od r. 1993 profesorem seminarium w Wagadugu (Quadougou) w Burkina Faso (Afryka).
Bibliografia historii Kościoła za l. 1944–84 sporządzona przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w W. (internet: www.biblioteka.uksw.edu.pl/splendor/bhk.htm); Bibliografia nauk kościelnych za l. 1940–79 sporządzona przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w W. (internet: www.biblioteka.uksw.edu.pl/splendor/bnk.htm); Katalog prac doktorskich i magisterskich ATK i UKSW z l. 1954–99 sporządzony przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w W. (internet: www.biblioteka.uksw.edu.pl/splendor/pmd.htm); Longosz S., Bibliografia prac ks. prof. dra hab. Emila Stanuli, „Saeculum Christianum” R. 7: 2000 nr 1 s. 13–25; – Dla kogo „Pisma starochrześcijańskich pisarzy?”, „Studia Antiquitatis Christianae” T. 11: 1995; Salomonowicz-Górska I., Ks. Emil Stanula jako duszpasterz akademicki, „Vox Patrum” R. 19: 1999 nr 36–37 s. 728–30; Staśkiewicz S., Ksiądz Profesor Emil Stanula jako badacz i popularyzator antyku chrześcijańskiego (W. 2002, mszp. pracy magisterskiej napisanej na UKSW pod kierunkiem Tadeusza Kołosowskiego); Stępniewska A., Ksiądz profesor Emil Stanula, „Vox Patrum” R. 17: 1997 z. 32–3 s. 7–14 (fot.); – Polak G., Kto jest kim w Kościele? W. 1996; toż, W. 1999; – „Vox Patrum” R. 19: 1999 z. 36–7; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: Depesze Katolickiej Agencji Informacyjnej (internet: www.kai.pl/nowyserwis/newsroom.xml?id=57806, www.kai.pl/nowyserwis/newsroom.xml?id=57545), „Saeculum Christianum” R. 7: 2000 nr 1 s. 1, 6–12 (W. Myszor), „Vox Patrum” R. 19: 1999 nr 36–37 s. 725–8 (W. Myszor), „Więź” R. 43: 2000 nr 2; – Arch. UJ: sygn. WFlg 141 (teczka studencka S-i).
Marek Starowieyski