Smarzyński Eugeniusz Marcin, pseud. konspiracyjne: Malinowski, Błysk (1911–1980), inżynier-technolog, oficer Armii Krajowej. Ur. 12 XI we wsi Wąsosz (pow. Radomsko), w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Stefanii z Będkowskich.
S. ukończył 24 VI 1931 Państwową Szkołę Przemysłową w Bydgoszczy i uzyskał tytuł technika młynarskiego. W l. 1933–4 odbył służbę wojskową w dywizyjnej szkole podchorążych rezerwy w 27. pp w Częstochowie; w r. 1936 mianowany został podporucznikiem rezerwy piechoty ze starszeństwem od 1 I 1936. W r. 1937 podjął pracę konstruktora w Fabryce Maszyn «A. Kryzel i J. Wojakowski» w Radomsku.
W kampanii wrześniowej S. nie uczestniczył. Od listopada 1939 czynny był w konspiracji jako założyciel i komendant placówki Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Gidlach, używając wówczas pseud. Malinowski. Do lata 1942 był komendantem podobwodu IV Gidle (w obwodzie Radomsko) ZWZ, następnie Armii Krajowej (AK). Zagrożony dekonspiracją przeniósł się do przyległego Obwodu Włoszczowa, gdzie do lipca 1943 był komendantem podobwodu V Koniecpol. We wrześniu t.r. po aresztowaniach we Włoszczowej znalazł się w pierwszym oddziale partyzanckim tegoż obwodu pod dowództwem Mieczysława Tarchalskiego «Marcina». Po walce pod Bichniowem (28 XI 1943), w której uczestniczył, S. objął dowództwo 1. kompanii w tym oddziale. Awansowany do stopnia porucznika, brał udział w akcji «Burza». Dowodził 4. kompanią w II batalionie 74. Śląskiego pp AK w Zgrupowaniu 7. Dyw. Piechoty AK w bitwie w rejonie Krzepin–Brzeście–Lasocin (27–31 X 1944), która udaremniła akcję przeciwpartyzancką «Hubertuseinsatz». Miał wtedy pseud. Błysk. Po ustaniu akcji «Burza» pozostawał do stycznia 1945 w bazach partyzanckich w rejonie Pękowiec–Bąkowa Góra. W dniu rozwiązania AK otrzymał awans do stopnia kapitana.
Po paromiesięcznym ukrywaniu się S. wyjechał na Ziemie Odzyskane, gdzie od czerwca do grudnia 1945 zatrudniony był prawdopodobnie w Urzędzie Wojewódzkim w Koszalinie. W r. 1946 osiedlił się w Kielcach i pracował w oddziale Państwowych Zakładów Zbożowych (PZZ) jako inspektor techniczny. Po 17 II 1950 przeniesiono go do Centrali PZZ w Warszawie, gdzie był zastępcą głównego mechanika do r. 1962 (na podstawie ustawy z 28 I 1948 w stopniu inżyniera). Dn. 10 XI 1952, postanowieniem Państwowej Komisji Weryfikacyjno-Egzaminacyjnej przy Politechn. Warsz., otrzymał dyplom inżyniera-technologa z zakresu przemysłu młynarskiego. Pracował m.in. na stanowiskach starszego projektanta w Biurze Projektów Przemysłu Paszowego (1962–6) i głównego projektanta w Biurze Projektów Spichrzów i Młynów przy Biurze Projektów w «Cukroprojekcie» (lipiec 1966 – marzec 1976). W ramach praktyk oraz nadzoru technicznego nad budowami wysyłany był przez centralę handlu zagranicznego w l. 1957–70 do ZSRR, NRD, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Indii, Nepalu i Egiptu.
S. opracował w serii „Biblioteka Młynarza” podręczniki: Odsiewacze i wialnie kaszkowe (W. 1952), Wskazówki dla montera młynów (W. 1952), Stolarka młyńska (W. 1953), Konserwacja maszyn w młynach i spichrzach (W. 1955) oraz wspólnie ze Stanisławem Worochem i Marianem Zwolińskim Technologię przetwórstwa zbożowego (W. 1969). Dn. 1 IV 1976 S. przeszedł na emeryturę, pracując nadal w niepełnym wymiarze godzin. Zmarł 5 IV 1980 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Parafialnym w Zielonce koło Warszawy, gdzie mieszkał. Odznaczony był Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1944 lub 1945), trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi (1957).
S. ożenił się po wojnie z Wiesławą Lucyną z Kwaśniewskich (ur. 1922), córką Lucjana (burmistrza Radomska w l. 1935–9, a w konspiracji redaktora lokalnych pism: „Przegląd Polityczny”, „Czyn Zbrojny” <1940–3>), wdową po ppor. Wacławie Ząbku, pseud. Bogusz, zastępcy komendanta Obwodu AK Włoszczowa, zastrzelonym przez policję niemiecką 30 IX 1943; wdowa aresztowana tego samego dnia, została przewieziona 2 X t. r. do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu-Brzezince; pod nazwiskiem Sosnowska (nr 63917) była więziona do stycznia 1945. Z małżeństwa z nią miał S. córkę Małgorzatę, zamężną Ściegienną, ekonomistkę.
Tajny Dzien. Personalny MSWojsk. W. 1936 nr 5 s. 284, 356; – Borzobohaty W., «Jodła». Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939–1945, W. 1988 (fot.); Hillebrandt B., Partyzantka na Kielecczyźnie, W. 1970; Kościołek W., Armia Krajowa w rejonie Włoszczowej, w: Z dziejów Włoszczowej, Kielce 1991 s. 221–33 (dot. żony); – Tarchalski M., 74 Śląski pp AK, „Więź” 1970 nr 7–8 s. 191; tenże, Włoszczowski Obwód AK. Monografia-Pamiętnik, P. 1994 s. 24, 41, 136, 160, 166, 239; – Nekrologi z r. 1980: „Tyg. Powsz.” nr 31, „WTK” nr 32, „Życie Warszawy” nr 84, 92; – Arch. Agro-Spoż.- «Cukroprojekt» w W.: Akta osobowe S-ego [nr] 3287; Arch. WIH w W.: sygn. III/36/17 k. 64, 80, 108; Arch. Zarządu Woj. Związku Kombatantów RP (dawny ZBoWiD) w W.: sygn. W. 8383 (fot.); CAW: sygn. 2258 R (akta osobowe S-ego); – Informacje Karola Hurcewicza z W., Ludwika Wąsowskiego z Częstochowy i Andrzeja Wierzbowskiego ze Szczekocin.
Marek Getter