Szpunar Eugeniusz (1933—1989), inżynier metalurg, profesor Instytutu Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie i Politechniki Warszawskiej.
Ur. 2 I w Albigowej (pow. łańcucki) w rodzinie chłopskiej, był synem Marka i Bronisławy z domu Inglot.
S. uczył się i zdał w r. 1951 maturę w Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. Henryka Sienkiewicza w Łańcucie. T.r. został członkiem PZPR i wyjechał do ZSRR na studia na Wydz. Metalurgicznym Uralskiej Politechn. w Swierdłowsku (obecnie Jekaterynburg). W r. 1956 uzyskał tam stopień inżyniera metalurga i po powrocie do kraju pracował od 1 IX t.r. w Fabryce Urządzeń Mechanicznych «Poręba» w Zawierciu kolejno jako starszy technolog, zastępca głównego metalurga, kierownik odlewni, zastępca szefa produkcji, kierownik wydz. mechanicznego i zastępca dyrektora ds. produkcji. Dn. 1 II 1963 objął funkcję zastępcy naczelnika wydz. technologii w Zjednoczeniu Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi w Warszawie, skąd 1 I 1964 przeszedł do tamtejszego Inst. Mechaniki Precyzyjnej, gdzie pracował jako starszy inżynier, a od r. 1965 jako adiunkt. Dn. 19 IX 1967 na Wydz. Mechanicznym Technologicznym Politechn. Warsz. uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podstawie rozprawy Wpływ miedzi na niektóre własności sferoidalnych żeliw austenitycznych niklowo-manganowo-miedziowych, napisanej pod kierunkiem Stanisława Gębalskiego. Powołany w r. 1968 w Inst. Mechaniki Precyzyjnej na stanowisko samodzielnego pracownika naukowo-badawczego, został zastępcą dyrektora ds. naukowych w zakresie metaloznawstwa oraz kierownikiem pracowni żeliw. Razem z Jerzym Wyszkowskim i Hermanem Priegnitzem opublikował pracę Kontrola mikrostruktury wyrobów nawęglanych (W. 1969). Dn. 17 X 1972, również na Wydz. Mechanicznym Technologicznym Politechn. Warsz., habilitował się na podstawie pracy Analiza warunków krystalizacji grafitu sferoidalnego w żeliwach szarych; w r. 1973 otrzymał w Instytucie stanowiska docenta i pierwszego zastępcy dyrektora. T.r. zainicjował wydawanie dwumiesięcznika „Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna”. Był autorem pracy Rola tlenu, azotu, wodoru i siarki w procesie krystalizacji grafitu sferoidalnego w żeliwach szarych (W. 1974), będącej zmodyfikowaną wersją rozprawy habilitacyjnej, oraz współautorem poradnika dla inżynierów Obróbka cieplna stopów żelaza (W. 1977). Dn. 18 IX 1975 został mianowany profesorem nadzwycz. nauk technicznych. Podejmował badania związane z praktyką, m.in. nad technologią obróbki cieplnej w próżni, wdrażaniem metod izotopowych do procesów obróbki cieplnej oraz opracowaniem staliw dla podwozi samolotowych i technologii azoto-pasywowania narzędzi ze stali szybkotnących. Działał w International Electrotechnical Commission i w l. 1971—7 pełnił funkcję sekretarza naukowego jej Komitetu TC 27 Przemysłowe Grzejnictwo Elektryczne; pod jego kierownictwem opracowano kilkanaście międzynarodowych norm i zaleceń. Był członkiem Association Internationale de Traitement Thermique des Matariaux; pełnił w nim funkcje wiceprezydenta (1975—6), prezydenta (1977—8) i honorowego przewodniczącego (1979—80).
W r. 1977 został S. dyrektorem Przemysłowego Inst. Maszyn Budowlanych w Kobyłce pod Warszawą i równocześnie dyrektorem naukowym, a od r. 1979 dyrektorem technicznym i rozwoju maszyn budowlanych w Zjednoczeniu Przemysłu Maszyn Budowlanych «BUMAR» w Warszawie. W r. 1981 zrezygnował z pracy w przemyśle i przeniósł się do płockiej filii Politechn. Warsz., gdzie objął kierownictwo Zakł. Podstaw Technologii i Konstrukcji Maszyn w Inst. Maszyn i Urządzeń Rolniczych. Równocześnie od kwietnia 1983 pracował na pół etatu jako doradca dyrektora ds. materiałoznawstwa dla potrzeb energetyki atomowej w Inst. Energii Atomowej w Świerku; po rezygnacji z pracy w Płocku został 1 XII 1986 zatrudniony tam na pełnym etacie jako kierownik Zakł. Materiałów Reaktorowych. Opublikował m.in. pracę Analiza możliwości pękania elementów konstrukcyjnych reaktora EWA (także po rosyjsku, Otwock—Świerk 1988).
S. działał w PAN w Komitecie Budowy Maszyn, Komitecie Metalurgii i Komitecie Nauki o Materiałach. Wchodził w skład rad naukowych: Inst. Energii Atomowej (jako przewodniczący), Inst. Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, Inst. Obróbki Plastycznej w Poznaniu, Inst. Mechanizacji Budownictwa w Warszawie, Inst. Inżynierii Materiałowej Politechn. Warsz. oraz Wydz. Budowy Maszyn Politechn. Częstochowskiej. Był członkiem Stow. Inżynierów i Techników Mechaników Polskich oraz Stow. Elektryków Polskich (działał w jego Polskim Komitecie Elektrotermii); w l. 1985—7 przewodniczył Komitetowi Naukowo-Technicznemu NOT ds. doskonalenia kadr. W l. osiemdziesiątych sprawował funkcję wiceprezesa Polskiego Tow. Metaloznawczego. Zmarł 3 VI 1989 w Warszawie, został pochowany 9 VI na cmentarzu Bródnowskim (kw. VIII 8/0 rząd 6 grób 4). Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975), Srebrnym Krzyżem Zasługi, medalami Brązowym (1969) i Srebrnym (1977) «Za zasługi dla obronności kraju» oraz Medalem KEN (1978).
S. był dwukrotnie żonaty. W pierwszym małżeństwie miał córkę Joannę. Drugie małżeństwo z Ireną Gibowską-Szpunar (zm. 2011), prawniczką, było prawdopodobnie bezdzietne.
Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1967, W.—P. 1968 s. 315; toż 1973, W.—P. 1975 s. 666; Słown. techników, z. 6; Słownik biograficzny powiatu łańcuckiego, Łańcut 2011; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1989: „Przegl. Mechan.” R. 48 z. 17 s. 40 (fot.), „Stolica” nr 33, „Życie Warszawy” nr 132—136, 138—139; — Arch. Politechn. Warsz.: sygn. 7868 (teczka osobowa); — Informacje Grażyny Żołądek z Narod. Centrum Badań Jądrowych w Świerku, Dział Spraw Pracowniczych.
Red.