Matusiak Feliks, pseud. Zygmunt (1910–1944), stolarz, działacz komunistyczny, oficer Gwardii Ludowej (GL). Ur. 27 III we wsi Antoniew (gmina Rybno, pow. Sochaczew), w rodzinie małorolnego chłopa. W siódmym roku życia stracił ojca. Szkołę powszechną ukończył w Sochaczewie. W r. 1926 wyjechał do Warszawy, gdzie po odbyciu praktyki stolarskiej i ukończeniu 2-letniej szkoły zawodowej został czeladnikiem stolarskim. Następnie pracował w różnych warsztatach prywatnych. Działalność polityczną rozpoczął w r. 1929 wstępując do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, a później do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Pozbawiony pracy pod koniec 1929 r., wrócił do Sochaczewa, gdzie jako stolarz pracował w warsztacie prywatnym. W r. 1931 powołany do służby wojskowej, został skierowany do szkoły podoficerskiej saperów w Modlinie, skąd jednakże usunięto go za agitację komunistyczną. Zwolniony ze służby wojskowej w r. 1933, wrócił do Sochaczewa. Pracował w różnych warsztatach prywatnych i równocześnie prowadził szeroką działalność polityczną w KPP; został członkiem, a później sekretarzem Komitetu Dzielnicowego (KD) KPP w Sochaczewie. W r. 1934 otrzymał pracę w zakładach chemicznych w Chodakowie, lecz uznany za niebezpiecznego agitatora, szybko ją utracił. Wkrótce został aresztowany. Zwolniony z braku dowodów, pozostawał pod stałym nadzorem i był szykanowany przez policję (przeprowadzano u niego częste rewizje, zamykano przed świętami robotniczymi itd.). Ceniony jako dobry fachowiec, M. pracował przy różnych budowach prywatnych. Działalności komunistycznej nigdy nie przerwał. W r. 1935 był jednym z organizatorów strajku robotników kolejowych w Sochaczewie i robotników sezonowych zatrudnionych przy wykopie kanału na rzece Łasicy. Latem 1937 był współorganizatorem strajku chłopskiego w pow. sochaczewskim. W odwet za udział M-a w strajku została wyrzucona z pracy w zakładach Chodakowskich jego żona Stefania. M. był czynny w KPP aż do jej rozwiązania, a potem wokół niego nadal skupiali się aktywiści byłej KPP.
Po klęsce wrześniowej 1939 r. próbował M. przedostać się na terytorium Związku Radzieckiego, ale został ujęty przez Niemców. Po powrocie do Sochaczewa wkrótce nawiązał kontakt, a następnie stałą współpracę z działaczami komunistycznymi, do których należeli: rodzeństwo Józefa i Stanisław Obórkowie, Stanisław Piechucki, Franciszek Funtowicz, Jan Wojda, Władysław Szymański i in. Pracując jako stolarz przy różnych remontach i budowach, miał M. ułatwione poruszanie się. Sporadycznie zajmował się także szmuglem żywności. Z inicjatywy M-a dostarczano żywność dla ludności żydowskiej w getcie sochaczewskim. W r. 1941 podobną akcję zorganizował dla jeńców radzieckich znajdujących się w obozie w Boryszewie. Był także inicjatorem spalenia akt starostwa sochaczewskiego, zawierających dane personalne sochaczewskich komunistów i socjalistów. Od r. 1941 M. wraz z innymi działaczami robotniczymi zakładał w Sochaczewie i powiecie komórki Związku Walki Wyzwoleńczej. Był jednym z pierwszych organizatorów Polskiej Partii Robotniczej (PPR); już na początku lutego 1942 przywiózł do Sochaczewa odezwę programową partii. Został wybrany sekretarzem KD PPR w Sochaczewie (łącznie z Błoniem). Wiosną t. r. zorganizował grupę GL i jako dowódca GL brał udział w wielu akcjach zbrojnych. Już w marcu 1942 członkowie PPR dzielnicy Sochaczew pod dowództwem M-a ścięli kilka słupów telefonicznych na szosie Łowicz–Sochaczew. Następnie M. organizował akcję na posterunek policji w Rybnie, na kolonistów niemieckich w Matyldowie, na pociąg wojskowy pod Kozłowem Szlacheckim, na żandarma pod Paprotnią i inne udane akcje zbrojne. W styczniu 1943 otrzymał od Dowództwa Głównego GL pochwałę bojową II stopnia, a w lutym – I stopnia oraz awans na oficera GL. Został wówczas zastępcą dowódcy nowo sformowanego oddziału partyzanckiego GL im. K. Pułaskiego.
Niemcy, nie mogąc dosięgnąć M-a, aresztowali w nocy 8 II 1943 jego żonę Stefanię. Po kilku miesiącach pobytu w więzieniu (trzymano ją wraz z 7-miesięcznym synkiem Tadeuszem), gdzie przeszła tortury śledztwa, została wypuszczona. M. nie mógł już przebywać w rejonie Sochaczewa i działał w oddziale partyzanckim GL im. K. Pułaskiego. W lipcu 1943 mianowany został porucznikiem. We wrześniu otrzymał powtórną pochwałę II stopnia, awansowany został do stopnia kapitana. Od maja 1943 wchodził w skład dowództwa GL Okręgu Warszawa – Lewa Podmiejska (Okręg 2), a od listopada t. r. został dowódcą tego okręgu GL i członkiem Komitetu Okręgowego PPR. Położył duże zasługi w rozwijaniu walki zbrojnej GL.
W styczniu 1944 w czasie masowej akcji aresztowań został ujęty 20 I we Włochach pod Warszawą. Aresztowano go pod przybranym nazwiskiem. Osadzony został na Pawiaku; okrutnie torturowany przez gestapo, nie przyznał się do niczego, nie ujawnił nawet swego prawdziwego nazwiska. Dn. 22 II 1944 został rozstrzelany na Pawiaku. Pośmiertnie był odznaczony Krzyżem Grunwaldu III kl. Z małżeństwa (zawartego w r. 1934) ze Stefanią miał trzech synów.
Garas J. B., Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, W. 1971; Warszawa – Lewa Podmiejska 1942–1945. Z walk PPR, GL–AL, W. 1971 (fot. przed s. 113); – Czas wielkiej próby. Wspomnienia bojowników o Ojczyznę Ludową 1939–1945, W. 1969; Dowództwo Główne GL i AL. Zbiór dokumentów z lat 1942–1944, W. 1967.
Benon Dymek