INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Feliks Schreiber (Szrejber)  

 
 
Biogram został opublikowany w 1994 r. w XXXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Schreiber (Szrejber) Feliks (1857–1889), ksiądz, działacz oświatowy i społeczny na Warmii. Ur. w Mikołajkach w pow. sztumskim, był najmłodszym synem spośród czworga dzieci Dominika, zamożnego rolnika i wójta w Mikołajkach.

S. uczęszczał od r. 1867 do gimnazjum w Braniewie (Braunsberg), ale w związku z powstaniem tam sekty starokatolickiej, odrzucającej ogłoszony wówczas dogmat o nieomylności papieża, przeniósł się w r. 1871 do Malborka. Wkrótce jednak po wygaśnięciu sporu ze starokatolikami wrócił do Braniewa. W r. 1877 znów opuścił Braniewo, ponieważ zaniechano tam nauczania języka polskiego i przeniósł sie do gimnazjum w Chełmnie, gdzie 9 IV 1879 złożył egzamin dojrzałości. Następnie rozpoczął studia teologiczne w Liceum Hosianum w Braniewie, kontynuowane, bez pozwolenia władz pruskich, w kolegium polskim w Rzymie. Wyświęcony na księdza (24 IX 1884) w Rzymie, uzyskał tu dwa doktoraty: z prawa kanonicznego i filozofii (1885). Z Rzymu nadsyłał korespondencje do „Gazety Olsztyńskiej”.

Po powrocie do diec. warmińskiej S. był w l. 1885–6 wikarym w parafii Postolin (wybudował wówczas w pobliskich Mikołajkach kaplicę), następnie od 13 I 1887 drugim wikarym przy kościele paraf. św. Jakuba w Olsztynie. Rozwinął tam działalność oświatową i społeczną. Rozdawał polskie elementarze, katechizmy i książki religijno-patriotyczne; przygotował ok. 100 dzieci po polsku do pierwszej komunii, na jego nabożeństwach śpiewano polskie pieśni, kolędy i pastorałki. W r. 1887 nakłonił redaktora „Gazety Olsztyńskiej” Jana Liszewskiego do rozpoczęcia prasowej akcji przeciw germanizacyjnej działalności ks. Hermanna Macherzyńskiego, proboszcza w Brunswałdzie (Braunswalde, obecnie Brąswał) i sam zamieszczał w tej gazecie (nie podpisane) demaskujące go artykuły. Konflikt ten wprawdzie zakończył się skazaniem Liszewskiego na karę grzywny, ale zarazem wzmocnił wśród ludności polskiej na Warmii nastroje antyniemieckie. S. zachęcił też Eugena Buchholza do założenia w Olsztynie drugiej gazety polskiej, która pt. „Nowiny Warmińskie” ukazywała się w l. 1890–1.

W r. 1888 założył S. Tow. Czeladzi Katolickiej, którym dominował język polski i zainicjował budowę jego okazałego gmachu, do którego sam zwoził ze wsi fury kamieni (otwarcia domu nazwanego «Kopernik» S. już nie dożył). Prezesował Tow. św. Wincentego, był skarbnikiem Tow. Śpiewaczego św. Cecylii. S. zmarł 21 VII 1889 w Olsztynie, pochowany został w rodzinnych Mikołajkach. Jedna z głównych ulic Olsztyna nosi nazwisko S-a.

 

Oracki, Słown. Warmii XIX i XX w. (bibliogr.); – Borodziej Ł., Raport o wynikach kulturkampfu na Mazurach i Warmii, „Rozpr. z Dziej. Oświaty” T. 9: 1966 s. 166; Buchholz E., Aus der Praxis eines Redakteurs und Schriftstellers, Danzig 1907 s. 10; [Chojnacki W.] Dajtkiewicz W., Ksiądz doktor Feliks Szreiber, zapomniany społecznik olsztyński, „Kalendarz dla Warmii i Mazur na rok 1959” s. 134–7 (podob.); Flis S., Inwentaryzacja dawnych napisów polskich na Powiślu Sztumskim, „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1958 s. 414; Ksiądz Dr. Feliks Szrejber. „Światło” 1890 nr 9 s. 242–4 (fot.); Wakar A., Wrzesiński W., „Gazeta Olsztyńska” 1886–1939, Olsztyn 1986 s. 111–12, 119, 145; – „Gaz. Olsztyńska” 1886 nr 5, 1887 nr 3, 7, 1888 nr 7, 32, 1889 nr 29, 30, 87, 1892 nr 60, 1894 nr 22, 1895 nr 60, 1912 nr 32, 1924 nr 39, 53; „Kalendarz polsko-warmiński na rok przestępny 1892” s. 65–72 (fot.); „Kur. Pozn.” 1889 nr 170; „Nowiny Warmińskie” 1891 nr 7, 48; „Pastoralblatt für d. Diözese Ermland” 1884 nr 11, 1887 nr 2, 3, 1889 nr 8; – AP w Olsztynie: Naczelne Prezydium Prowincji Prusy Wschodnie, sygn. IV 539; AP w Tor.: Gimnazjum Chełmińskie, sygn. 726; Arch. Diec. Warmińskiej w Olsztynie: Archiwum Biskupie, sygn. H 263, Korespondencja E. Buchholza.

Janusz Jasiński

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Ludwik Janowski

1878-08-07 - 1921-09-18
historyk nauki
 

Jan Karol Wróblewski

1871-10-23 - 1937-09-03
generał brygady WP
 

Wacław Bliziński

1870-07-28 - 1944-10-01
działacz społeczny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.