Szembek Franciszek Antoni h. własnego (1686–1728), biskup sufragan przemyski.
Ur. przed lub 28 VI (data chrztu) w Świeciechowie, był wnukiem Franciszka (zm. 1693, zob.) i Zofii z Pieniążków, siostry Jana Pieniążka (ok. 1630 – ok. 1712, zob.), synem Przecława Stefana (zob.) i Marianny z Opockich, kasztelanki wiślickiej, bratankiem Stanisława (1650–1721, zob.), Michała (zob.), Teresy, w zakonie Franciszki (zob. Szembekówna Teresa), Jana Sebastiana (zob.), Ludwika (zm. 1710), kanonika krakowskiego i warmińskiego, sekretarza w. kor., Franciszka (zm. 1712, zob.), Aleksandra Kazimierza (zob.) i Krzysztofa Andrzeja (zob.). Miał siostry stryjeczne Bihildę (córkę Jana Sebastiana), zamężną za Jerzym Augustem Wandalinem Mniszchem (zob.), Barbarę Elżbietę (córkę Franciszka), powtórnie zamężną za Janem Klemensem Branickim (1689–1771, zob.) i Katarzynę (córkę Aleksandra Kazimierza), zamężną za Dymitrem, synem Jana Stanisława Jabłonowskiego (1669–1731, zob.).
Nauki pobierał S. za granicą, a jego karierą pokierowali po śmierci ojca stryjowie, zwłaszcza prymas Stanisław. Niższe święcenia kapłańskie przyjął 21 II 1706, a w r. 1710 otrzymał subdiakonat (14 VI), diakonat (15 VI) i prezbiteriat (29 IX). Dostał dwie prebendy w diec. krakowskiej: w Kazimierzy Wielkiej i Kazimierzy Małej. Po śmierci stryja, Ludwika otrzymał 27 VIII t.r. prowizję na kanonię krakowską, lecz z powodu trwającej w Krakowie zarazy instalował się dopiero w lutym 1711 w Rudawie. Dzięki protekcji stryja, prymasa został 14 XII 1712 mianowany kustoszem łowickim, a 12 VIII 1713 instalował się na ten urząd (zrezygnował z kustodii w kwietniu 1716). Dn. 18 V 1713 został kanonikiem gnieźnieńskim kanonii fundi Szynczyce. Wraz z kanonikiem Michałem Łodzińskim reprezentował w r. 1714 kapit. krakowską na sejmiku wojewódzkim w Proszowicach (ponownie w r. 1720). W l. 1715 i 1719 posłował od kapituły do Tryb. Kor. Wraz ze stryjem Krzysztofem Andrzejem, wówczas bp. chełmskim, uczestniczył 7–8 IX 1717 na Jasnej Górze w Częstochowie w koronacji obrazu Matki Boskiej; w orszaku karet udających się do klasztoru wiózł z trzema innymi kanonikami korony przeznaczone dla obrazu. Na stałe mieszkał w Krakowie u stryja, Michała, bp. sufragana krakowskiego. W konsystorzu krakowskim pełnił w l. 1710–19 funkcję asesora. Po śmierci bp. Kazimierza Łubieńskiego był od 22 V 1719 do 23 VII 1720 asesorem przy administratorze diec. krakowskiej Stanisławie Józefie Hozjuszu. W r. 1721 towarzyszył stryjowi Stanisławowi w ostatnich godzinach życia i zajął się jego pogrzebem. Stryj zapisał mu w testamencie m.in. karetę, część stadniny, bogate stroje liturgiczne, naczynia cynowe i 200 złp.
Gdy w r. 1719 stryj Krzysztof Andrzej awansował na biskupstwo przemyskie, S. wszedł do kapit. przemyskiej i po śmierci sufragana Michała Piechowskiego objął w niej godność kustosza. W r. 1721 był deputatem od kapit. krakowskiej na Tryb. Kor. Zapewne to stryj Krzysztof Andrzej wysunął jego kandydaturę na sufraganię przemyską. Proces informacyjny przeprowadził (21–25 X 1723) nuncjusz V. Santini, a 12 VI 1724 został S. prekonizowany bp. tytularnym margaretyńskim (Margaritensis), z dyspensą od nieposiadania stopnia naukowego i z zachowaniem dotychczasowych kanonii i prebend; zrzekł się jednak kanonii gnieźnieńskiej. Zmiana na biskupstwie przemyskim w r. 1724 była prawdopodobnie przyczyną odłożenia daty konsekracji biskupiej S-a; dopełnił jej nowy bp Aleksander Antoni Fredro, zapewne w r. 1725. S. zmarł niespodziewanie w sierpniu 1728 (przed 27 VIII). W testamencie zapisał katedrze krakowskiej kosztowne dywany i zasłony jedwabne.
Dworzaczek ; Korytkowski, Arcybpi gnieźn., IV; Korytkowski, Prałaci gnieźn., IV; Łętowski, Katalog bpów. krak., IV; Niesiecki; Podr. Enc. Kośc.; Przybyszewski B., Katalog kanoników krakowskiej kapituły katedralnej w XVIII wieku, Kr. 2009; Szczepaniak J., Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej oraz kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kr. 2008; Wieteska, Katalog prałatów kapit. łowickiej; Żychliński; – Hauser L., Monografia miasta Przemyśla, Przemyśl 1883; Helleniusz E., Matka Boska na Jasnej Górze Częstochowskiej Królowa Korony Polskiej, Paryż 1852 s. 161; Wiadomości historyczne o starożytnym obrazie Boga-Rodzicy Maryi na Jasnej Górze, Jasna Góra 1856 s. 98; Zacharjasiewicz F., Vitae episcoporum Premisliensium ritus Latini, Viennae 1844 s. 9–10; – Fabrica ecclesiae Cracoviensis. Materiały źródłowe do dziejów katedry krakowskiej w XVIII wieku, Oprac. B. Przybyszewski, Kr. 2009; Hierarchia catholica medii aevi, V 256; Prokop K. R., Wypisy źródłowe do biografii polskich biskupów i opatów z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz niewoli narodowej doby zaborów (XVI–XIX w.), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” T. 82: 2004 cz. 1, T. 85: 2006 cz. 4; – Arch. Kapit. Katedralnej w Kr.: Acta actorum, t. 19 k. 179v–80v, t. 20 k. 528v–31; Archivio Segreto Vaticano w Rzymie: Proces. Consist., vol. 110 k. 447–54 (mf. w Inst. Archiwów Bibliotek i Muzeów Kośc. w L., sygn. 137).
Roman Kawecki