Sampławski Franciszek Ksawery (1803–1866); ksiądz, działacz społeczny. Ur. 13 XII w Jakóbkowie (pow. grudziądzki) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Juliana, właściciela Jakóbkowa, posła na sejm berliński, i Marianny z Żółkiewskich.
Początkowo S. uczył się w domu, potem u kapucynów w Rywałdzie i bernardynów w Skępem (pow. lipnowski). W l. 1815–22 był uczniem Szkoły Miejskiej w Chełmnie. Po jej ukończeniu odbył roczną praktykę w Sądzie Ziemiańskim w Grudziądzu. Następnie uczęszczał do gimnazjum w Braniewie, które opuścił w r. 1828 nie złożywszy egzaminu dojrzałości. Po zdaniu egzaminu uprawniającego do studiów akademickich w Bonn, rozpoczął tam studia teologiczne, które kontynuował w Tybindze i Rzymie. Dn. 21 IX 1832 w Rzymie otrzymał święcenia kapłańskie. Po powrocie nie skorzystał z propozycji arcybpa lwowskiego Andrzeja Ankwicza, by podjął pracę duszpasterską w Galicji. Pozostał w diec. chełmińskiej i administrował parafiami Nowa Wieś Królewska i Błędowo, a 5 IX 1835 został proboszczem w Radzynie Chełmińskim. Jako siostrzeniec ostatniej ksieni benedyktynek grudziądzkich Teresy Żółkiewskiej wspierał finansowo po kasacie klasztoru w r. 1835 pozostałe siostry. Wspólnie z innymi duchownymi chełmińskimi zaangażował się w r. 1845 w pomyślne starania u króla pruskiego o utrzymanie przeznaczonego do kasacji klasztoru Reformatów w Łąkach Bratjańskich koło Nowego Miasta. S. pełnił też obowiązki inspektora szkół ludowych, wicedziekana (1837) i dziekana (1849–66).
W okresie Wiosny Ludów S. włączył się wraz z innymi członkami rodziny w działalność narodową. Był członkiem Ligi Polskiej (1848–50) i współzałożycielem Tow. Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich w Chełmnie. Jako członek pierwszego zarządu Towarzystwa od 30 IX 1848, podpisał m. in. petycję duchowieństwa dekanatu chełmińskiego do pruskiego min. oświaty o szersze uwzględnienie języka polskiego w szkolnictwie elementarnym i średnim. W r. 1849 uczestniczył w konferencji diecezjalnej w Pelplinie jako deputowany dekanatu radzyńskiego.
S. był właścicielem Gawłowic, swoje dochody z majątku przeznaczał na cele dobroczynne; wspierał uczącą się młodzież, wspomagał kościół w Ostródzie, odbudował kaplicę św. Jerzego w Radzynie (1851) i kościół w Łopatkach pod Wąbrzeźnem, W r. 1855 założył parafialne Bractwo Trzeźwości, odniósł w tej dziedzinie znaczne sukcesy, zyskując uznanie także poza parafią. Dwór w Gawłowicach udostępniał duchownym, którzy chcieli odprawiać rekolekcje kapłańskie. Bp Jan Nepomucen Marwicz mianował go w r. 1858 kanonikiem chełmińskim. S. zmarł 5 IV 1866 w Radzynie.
Słown. Geogr. (Gawłowice, Jakóbków, Radzyń); Elenchus Cleri Dioecesis Culmensis… 1848, s. 97, 98, 108, 126; – Bohning P., Die nationalpolnische Bewegung in Westpreussen 1815–1871, Marburg/Lahn 1973; Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, „Roczn. Tow. Nauk. w Tor.” T. 34: 1927 s. 358–60; Szews J., Język polski w szkolnictwie średnim Pomorza Gdańskiego w latach 1815–1920, Gd. 1975; – Pomorze Gdańskie 1807–1850, Wr. 1958; Sulerzyski N., Pamiętniki […] byłego posła ziemi pruskiej na sejm berliński, W. 1985 (dotyczy Juliana Sampławskiego); – „Dzien. Pozn.” 1866 nr 45; – Mross H., Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej (1821–1920), Osielsko 1978 (mszp. w zbiorach autora).
Józef Borzyszkowski