Śmidoda Franciszek, krypt. Śm. (1902—1944), misjonarz, historyk Kościoła.
Ur. 13 IX w Zbąszyniu (pow. międzyrzecki), był synem Franciszka Alfonsa, urzędnika kolejowego, powstańca wielkopolskiego, oraz Marty z domu Schmergal. Miał siostrę Marię, oraz brata Hieronima (1899—1961), misjonarza, nauczyciela i dyrektora Małego Seminarium Księży Misjonarzy w Krakowie.
Ś. ukończył szkołę elementarną w Zbąszyniu i przez dwa lata uczęszczał do tamtejszej szkoły handlowej. Od r. 1916 uczył się w Małym Seminarium Księży Misjonarzy w Krakowie. Dn. 13 X 1920 wstąpił do Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo i 8 XII 1922 złożył śluby wieczyste. Po zdaniu w r. 1924 matury podjął studia filozoficzno-teologiczne w Inst. Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie. Publikował artykuły z historii Kościoła w czasopismach misjonarskich: „Meteor” (w l. 1924—5 był jego redaktorem), „Rocznik Mariański” i „Roczniki Obydwu Zgromadzeń Św. Wincentego à Paulo” oraz jezuickich: „Posłaniec Serca Jezusowego” i „Przegląd Powszechny”, a także w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym”. Od r. 1927 kontynuował studia na Wydz. Teologii Katolickiej Uniw. Warsz. Dn. 1 I r.n. w Krakowie przyjął święcenia kapłańskie. W r. 1930 brał udział w sześciotygodniowej wycieczce naukowej studentów do Austrii, Włoch i Niemiec, którą prowadził ks. Paul Styger. Dn. 26 VI 1929 uzyskał magisterium, a 21 II 1931 stopień doktora na podstawie napisanej pod kierunkiem ks. Henryka Likowskiego rozprawy Dzieje sądownictwa w procesach o dziesięciny w Trybunale Koronnym w latach 1578—1589, opublikowanej pt. Sprawy dziesięcin w Trybunale Koronnym w latach 1578—1589. Karta z walki szlachty z duchowieństwem za Stefana Batorego i pierwszych lat Zygmunta III (W. 1933).
W l. 1931—5 wykładał Ś. w Inst. Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie historię Kościoła, od r. 1932 także patrologię oraz od r. 1933 sztukę starochrześcijańską; pełnił również obowiązki dyrektora alumnów. Na Drugim Zjeździe Polskiego Tow. Teologicznego, w r. 1933 w Warszawie, wygłosił referat Spory w zakresie sądownictwa między duchowieństwem a szlachtą w Polsce XVI wieku przed powstaniem Trybunału Koronnego („Nasza Myśl Teolog.” T. 2: 1935). W r. 1935 objął obowiązki wicerektora (pierwszego prefekta) i prokuratora Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie przy al. Mickiewicza 3; początkowo uczył też kleryków języka niemieckiego. Na Zjeździe Związku Zakładów Teologicznych w Polsce, w r. 1936 w Częstochowie, zrecenzował podręcznik „Historia Kościoła” (Lw. 1933—4 I—II) ks. Józefa Umińskiego („Pamiętnik VIII Zjazdu [Związku Zakładów Teologicznych w Polsce] w Częstochowie, 15—17 IV 1936”, Kr. 1937, wyd. osobne, Kr. 1937). Na wspólnym zjeździe Polskiego Tow. Teologicznego i Związku Zakładów Teologicznych w Polsce, w r. 1938 w Krakowie, wygłosił dwa odczyty: O nową metodę w wykładzie dziejów Kościoła oraz Kompetencja sądów duchownych w dawnej Polsce przed powstaniem Trybunału Koronnego. Do PSB napisał 18 biogramów, głównie misjonarzy i sióstr miłosierdzia. Dn. 10 XI 1938 Rada Wydz. Teologicznego UJ przyznała mu veniam legendi z zakresu historii Kościoła w Polsce na podstawie rozprawy Ks. Gabriel Piotr Baudouin i jego dzieło w latach 1732—1768 (W. 1938); habilitacja została 22 II 1939 zatwierdzona przez Min. WRiOP. Jako przedstawiciel docentów wszedł Ś. następnie do Rady Wydz. Teologicznego UJ. Po wybuchu drugiej wojny światowej, zamknięciu UJ przez niemieckie władze okupacyjne oraz zajęciu przez nie 11 XI 1939 gmachu Śląskiego Seminarium Duchownego wyjechał pod koniec t.r. do Rytwian (pow. sandomierski). Z powodu choroby wrócił w r. 1944 do Krakowa, gdzie zmarł 14 IV 1944 w szpitalu Bonifratrów i został pochowany w grobowcu misjonarzy na cmentarzu Rakowickim.
W r. 1948 w czasopiśmie „Caritas” (nr 4) opublikowano artykuł Ś-y Szpitalnictwo Polski przedrozbiorowej w opiece Kościoła.
Bima F., Spis wychowanków Małego Seminarium Księży Misjonarzy w Krakowie 1878/79—1958/59, „Meteor” R. 35: 1959 s. 170; Enc. katol., XIX; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Schletz A., Bibliografia prac ks. Franciszka Śmidody C.M., „Nasza Przeszłość” T. 13: 1961 s. 314—6; Słown. pol. teologów katol., VII (bibliogr. prac); — Barcik M., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego (1939—1954), Kr. 2001; Gawęda S., Uniwersytet Jagielloński w okresie II wojny światowej 1939—1945, Kr.—Wr. 1986; Misjonarze św. Wincentego à Paulo w Polsce (1651—2001), Kr. 2001 I; Myszor J., Historia diecezji katowickiej, Kat. 1999; Olszar H., Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej, Kat. 2000 s. 254—5, 272; tenże, Ks. Franciszek Śmidoda CM (1902—1944). Wicerektor i prokurator Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie w l. 1935—1939, „Wiad. Archidiec.” [Kat.]. R. 61: 1993 s. 317—18 (fot.); Piech S., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1880—1939, Kr. 1995; Schletz A., Dwudziestopięciolecie Instytutu Księży Misjonarzy w Krakowie na Stradomiu (1910—1935), Kr. 1935 s. 13, 28; Umiński W., Polska Prowincja Zgromadzenia Księży Misjonarzy w latach 1918—1939, Kr. 2009; Usowicz A., Kłósak K., Ksiądz Konstanty Michalski (1879—1947), Kr. 1949; Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1880—1939, Kr. 1995; Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne 1924—2004, Kat. 2004 s. 42, 507; Żebrok F., Dzieje Śląskiego Seminarium Duchownego, „Nasza Przeszłość” T. 44: 1975 s. 106; — Elenchus venerabilis cleri Archidioeceseos Cracoviensis pro anno domini 1931, Cracoviae 1931; toż za r. 1933, Cracoviae 1932; toż za l. 1935—9, Cracoviae 1935—9; Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, Oprac. J. Michalewicz, Kr. 2005; — Roczn. Diec. Śląskiej 1936, 1938; — Wspomnienie pośmiertne: „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947 (A. Schletz); — Arch. Pol. Prow. Księży Misjonarzy w Kr.: Teczki personalne Ś-y i jego brata Hieronima (fot.); Arch. UJ: sygn. WT II 56 (akta przewodu habilitacyjnego, fot.); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 4694 k. 14—16 (koresp. ks. J. Fijałka); — Informacje Anny Dziedzic z Arch. Uniw. Warsz.
Mieczysław Barcik