Suchos Franciszek, pseud. Poświst (1895–1986), inżynier mechanik, pilot obserwator, pułkownik Wojska Polskiego.
Ur. 31 III w Siewierzu (woj. zawierciański), był synem Franciszka, przemysłowca, i Franciszki z Kubissów.
Po śmierci matki i powtórnym małżeństwie ojca w r. 1905 zamieszkał S. u siostry w Warszawie. Uczył się tam na tajnych kompletach, po czym w r. 1908 rozpoczął naukę w Gimnazjum Filologicznym im. Mikołaja Reja. Należał wówczas do tajnych kółek samokształceniowych o orientacji niepodległościowej, a od r. szk. 1914/15 do polskiego skautingu. Zarabiał na życie korepetycjami, interesował się lotnictwem. Jeszcze przed zdaniem matury (czerwiec 1915) wstąpił wiosną t.r. do tajnej Wolnej Szkoły Wojskowej POW. Po zajęciu w sierpniu Warszawy przez wojska niemieckie został na krótko zmobilizowany do Baonu Warszawskiego I Brygady Legionów Polskich. W l. 1916–18 studiował na Wydz. Mechanicznym Politechn. Warsz.; wraz z Ryszardem Bartlem i Zygmuntem Brunerem założył w r. 1916 Sekcję Lotniczą Koła Mechaników Studentów Politechn. Warsz. Równocześnie w l. 1916–17 uczył się, pod pseud. Poświst, w tajnej Szkole Podchorążych POW. W grudniu 1917, za udział w manifestacji w Warszawie na rzecz żołnierzy I Brygady Legionów Polskich internowanych w Szczypiornie, został przez Niemców aresztowany; był więziony przez trzy miesiące pod zarzutem przynależności do POW. W dn. 10–11 XI 1918 w szeregach plutonu POW wziął udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie.
Dn. 11 XI 1918 wstąpił S. do powstającego polskiego lotnictwa wojskowego; służył jako kapral mechanik w 8. eskadrze wywiadowczej. Od września 1919 do 1 I 1920 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty (21. kl.), następnie od marca 1920 Szkoły Obserwatorów Lotniczych, którą ukończył 1 VI t.r. ze stopniem plutonowego podchorążego obserwatora. Podczas wojny polsko-sowieckiej służył w 16. eskadrze wywiadowczej, m.in. w obronie Warszawy; 17 VIII wykonał cztery loty zwiadowcze połączone z bombardowaniem oddziałów Armii Czerwonej pod Mińskiem Maz., za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Walczył następnie na froncie północno-wschodnim, a od września pozostawał w ramach Grupy gen. Lucjana Żeligowskiego (od 9 X Wojsk Litwy Środkowej). Od 16 VI do 20 XII wykonał osiemnaście lotów bojowych. Dn. 15 X został awansowany na podchorążego-obserwatora. Od 21 XII 1920 do lipca 1922 kontynuował studia na Politechn. Warsz. Mianowany 26 VI 1921 podporucznikiem rezerwy (ze starszeństwem z 1 I 1921), w sierpniu 1922 wrócił do służby czynnej w 16. eskadrze 1. p. lotn. w Warszawie. W r. 1922 awansował na stopień porucznika (ze starszeństwem z 1 XI t.r.). Od 1 I 1925 uczęszczał na Kurs Oficerów Technicznych przy Inst. Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie. Po jego ukończeniu 31 III t.r. objął kierownictwo Warsztatów Parku 1. p. lotn. w Warszawie. Jednocześnie od czerwca 1925 do sierpnia 1926 odbywał kurs pilotażu w 1. p. lotn. Od listopada 1927 studiował w École Superieure Nationale d’Aeronautique w Paryżu, gdzie w październiku 1929 uzyskał dyplom inżyniera aeronautyki; praktykę odbył w kilku francuskich wytwórniach lotniczych. Po powrocie do Polski był kolejno kierownikiem Warsztatów Parku 6. p. lotn. we Lwowie (od 4 I 1930 do kwietnia 1931), kierownikiem Referatu Płatowców w Wydz. Technicznym Dep. Aeronautyki MSWojsk. (do października 1931), zastępcą kierownika Oddz. Samolotów, a następnie Dowódcy Dyonu Doświadczalnego w Inst. Badań Technicznych Lotnictwa (do października 1935), kierownikiem Referatu Technicznego w Wydz. Planowania Dowództwa Lotnictwa, a następnie (do maja 1939) szefem Komisji Zaopatrzenia. Awansował na stopień kapitana ze starszeństwem z 1 I 1932. W r. 1937 złożył Dowódcy Lotnictwa MSWojsk. gen. Ludomiłowi Rayskiemu memoriał Zasady modernizacji sprzętu na wyposażeniu jednostek lotniczych, będący programem przestawienia przemysłu lotniczego z produkcji pokojowej na wojenną. Mianowany majorem (ze starszeństwem z 19 III 1938), został w czerwcu 1939 szefem Wydz. Technicznego Dowództwa Lotnictwa; w celu zwiększenia siły polskiego lotnictwa myśliwskiego, zaproponował wówczas przeróbkę samolotów bombowych PZL 37 «Łoś» na samoloty myśliwskie przez zamontowanie w przodzie kadłuba od sześciu do ośmiu karabinów maszynowych (Dowództwo Lotnictwa nie zaakceptowało pomysłu). Należał do Związku Polskich Inżynierów Lotniczych i wchodził w skład jego zarządu. Był też redaktorem miesięcznika ,,Mechanik Lotniczy”.
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. ewakuował się we wrześniu 1939 do Rumunii, skąd 4 XII t.r. przedostał się do Francji. Dn. 1 II 1940 objął tam kierownictwo Biura Wydawnictw Technicznych (powstałe wówczas przy Centrum Wyszkolenia Lotniczego – CWL), które wydało po polsku 25 instrukcji francuskiego sprzętu lotniczego. Równocześnie kierował sekcją Technicznego Wyszkolenia Ziemnego w CWL w Bazie Lotnictwa Polskiego w Lyon-Bron. Obie funkcje pełnił do 17 VI 1940, następnie został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Od października 1940 do września 1941 pracował w Centrum Polskich Sił Powietrznych w Blackpool; wraz z ppłk. inż. Andrzejem Chramcem i por. inż. Szczepanem Grzeszczykiem zainicjował tam utworzenie Biura Instrukcji i Tłumaczeń. Opublikował wtedy Rzut oka na polski przemysł lotniczy (Blackpool 1941). Kierował następnie Referatem Produkcji i Użytkowania w Sekcji Techniki Lotniczej Wojskowego Inst. Technicznego (przeniesionej w kwietniu 1942 do Wydz. Technicznego Inspektoratu Polskich Sił Powietrznych). W r. 1943 awansował do stopnia podpułkownika. Od października 1942 do lipca 1943 odbywał staż w Dziale Rozwoju Technicznego Lotnictwa brytyjskiego Min. Produkcji Lotniczej. Na polskim Kongresie Technicznym Lotnictwa w Londynie (13-14 XII 1942) wygłosił referat Wymagania lotnictwa wojskowego w stosunku do przemysłu. Od 15 VIII 1943 do marca 1945 kierował Sekcją Badań i Rozwoju Technicznego Dowództwa Polskich Sił Powietrznych, utworzoną przy Min. Produkcji Lotniczej; jej celem było stworzenie na podstawie doświadczeń brytyjskich, programu powojennego rozwoju technicznego polskiego lotnictwa. Opublikował opracowanie Przyczynki do analizy naszych klęsk (Londyn 1976), w którym bronił przedwojennej działalności gen. Rayskiego. Po rozformowaniu Polskich Sił Powietrznych w r. 1946 pozostał w Wielkiej Brytanii i pracował w wytwórni osprzętu lotniczego w Londynie. W r. 1951 przeszedł na emeryturę.
Artykuły na temat produkcji, użytkowania sprzętu lotniczego i polityki przemysłowej publikował S. m.in. w „Myśli Lotniczej” (Londyn) oraz wygłaszał referaty, m.in. Zadania dla przemysłu lotniczego w czasie pokoju i podczas wojny i Zagadnienia zaopatrzenia i techniki lotnicze. Swoje opracowania i dokumenty dotyczące techniki lotniczej przekazał do Arch. IPiM Sikorskiego w Londynie. Był członkiem zarządu Stow. Techników Polskich w Wielkiej Brytanii i Stow. Lotników Polskich. W r. 1964 został awansowany przez gen. Władysława Andersa do stopnia pułkownika pilota obserwatora. Zmarł 3 III 1986 w Londynie, został pochowany 10 III na cmentarzu Wandsworth. Był odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, Medalem za Wojnę 1918–1920, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Medalem Lotniczym, Odznaką Honorową Stow. Lotników Polskich.
Z małżeństwa z Elżbietą z Lasockich pozostawił S. pasierbicę, Izabellę.
Milewski W., Suchcitz A., Gorczycki A., Guide to the Archives of the Polish Institute and Sikorski Museum, London 1985; – Bartel R. i in., Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939, W. 1978; Bernad D., PZL.37 «Łoś», Gd. 2006; Cynk J. B., Polish Aircraft 1896–1939, London 1971; tenże, Samolot bombowy PZL.P.37 «Łoś», W. 1990; Glass A., Polskie konstrukcje lotnicze 1896–1939, W. 1976; Kopański T. J., 16 (39-a) Eskadra Wywiadowcza 1919–1920, W. 1994; Płoszajski J., Technicy Lotnictwa Polskiego na Zachodzie 1939–1946, Londyn 1993 cz. 1; Portalski S., Zarys historii Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, Londyn 1995; – Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939, Kr. 2006; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1986: „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” nr 58, ,,Technika i Nauka” nr 56 (J. Płoszajski), „Tydzień Pol.” nr 10 (57); – CAW: Akta personalne S-a, sygn. KMN–30615; IPiM Sikorskiego: Kol. 139 (spuścizna po S-ie), AR PSP (akta osobowe S-a).
Andrzej Glass