Schönhoff (Schenoff, Szenoff) Grzegorz (1596–1667), jezuita, rektor Akademii Wileńskiej, prowincjał, kapelan nadworny Wazów. Ur. w Brunsberdze (Braniewie).
Uczył się S. w kolegium jezuickim w Brunsberdze i od r. 1611 należał do sodalicji studenckiej, pełniąc w niej różne funkcje. Po ukończeniu retoryki wstąpił 8 VIII 1614 do zakonu jezuitów. Nowicjat odbył w Wilnie przy kościele św. Ignacego pod kierunkiem Wawrzyńca Bartiliusa (1614–16), a następnie studiował filozofię w Akad. Wil. pod kierunkiem Jakuba Olszewskiego (1616–19). Praktykę nauczycielską odbył w Akad. Wil., ucząc syntaksy (1619–21) i w Brunsberdze, ucząc poetyki (1621–2). Teologię studiował w Akad. Wil. pod kierunkiem Jakuba Olszewskiego, Szymona Berenta, Benedykta de Soxo oraz Konstantego Szyrwida (1622–6); na przełomie l. 1625 i 1626 przyjął święcenia kapłańskie. Po odbyciu studium prawa zakonnego (tzw. trzeciej probacji) w Nieświeżu pod kierunkiem Wawrzyńca Bartiliusa (1626–7) złożył tamże 22 IX 1630 uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych.
W r. 1627 rozpoczął S. pracę kaznodziejską i dydaktyczną w Akad. Wil. Wykładał najpierw teologię moralną (1627–31) i Pismo św. (1627–8) oraz kierował szkołami średnimi (1627–8). Przeprowadził trzyletni kurs filozofii arystotelesowskiej (1631–4) (jego wykłady z logiki z l. 1631–2 zachowały się w B. Uniw. Wil., sygn. F3–2129). Stopień magistra filozofii uzyskał w Akademii w r. 1632. Następnie kierował przygotowaniem do pracy kaznodziejskiej kleryków jezuickich (1634–5). W końcu prowadził wykłady z teologii scholastycznej (1635–40) oraz przejściowo kierował jako regens Bursą Waleriańską (1638–9). Pod koniec pracy w Akad. Wil. uzyskał w r. 1639 tytuł doktora teologii, wręczony mu w jezuickiej willi na Łukiszkach w obecności przedstawicieli całej prowincji lit. zgromadzonych w Wilnie na kongregacji prowincjalnej. Dodatkowym zajęciem w okresie wileńskim była opieka nad chorymi (prefectus sanitatis); wg nekrologów, oddawał się temu zajęciu z wielkim poświęceniem.
W r. 1640 S. przeniósł się na dwór królewski w Warszawie. Został najpierw kaznodzieją i spowiednikiem królowej Cecylii Renaty. W r. 1642 brał udział w zawiązaniu się przy kościele jezuickim w Warszawie «królewskiej Sodalicji Niepokalanego Poczęcia NMP». S. pełnił obowiązki jej kaznodziei i propagatora. Mimo krótkotrwałego napięcia między królem Władysławem IV a jezuitami z powodu wstąpienia w r. 1643 w Loreto Jana Kazimierza do zakonu jezuitów, S. pozostał na dworze królewskim na wyraźną prośbę królowej. Po jej śmierci czuwał nad wychowaniem syna królewskiego Zygmunta Kazimierza aż do jego przedwczesnej śmierci w r. 1647. Współpracował również z bpem płockim Karolem Ferdynandem Wazą.
W r. 1645 został S. mianowany teologiem królewskim i głównym kolokutorem na tzw. Colloquium charitativum zwołane w sierpniu 1645 do Torunia, celem znalezienia sposobów zbliżenia między reprezentantami wyznań katolickiego, kalwińskiego i luterańskiego. S. włożył wiele wysiłku, by drogą jasnego określenia stanowisk poszczególnych wyznań doprowadzić obrady do pomyślnego końca i w tym celu kilkakrotnie zabierał głos. Kiedy rozmowom groziło załamanie, podejmował się roli pośrednika między królem, do którego wyjeżdżał z Torunia, a przedstawicielami Kościołów protestanckich. Wydane drukiem „Acta Conventus Thorunensis” (W. 1646), przygotowane zapewne przy jego udziale, zawierają jego przemówienia i ingerencje wygłoszone podczas obrad. Są to teksty zwięzłe, jasne i logiczne. Po zakończeniu obrad pod koniec listopada powrócił do Warszawy i służył Władysławowi IV jako teolog i spowiednik. Towarzyszył królowi w jego ostatniej podróży na Litwę i dysponował go na śmierć w Mereczu 20 V 1648.
Po śmierci króla przeniósł się S. w r. 1648 czasowo do Brunsbergi, gdzie wykładał Pismo św. i teologię polemiczną. Znając potrzeby kolegium, które podczas najazdu Szwedów w r. 1626 straciło całą bibliotekę i ciągle odczuwało brak książek, głównie polemicznych, zakupił dla niego za 5 tys. złp. księgozbiór (prawdopodobnie po sekretarzu królewskim Bartłomieju Nigrinusie). Ofiarował też w imieniu króla cenne paramenty do jezuickiego kościoła. W początkach 1649 r. powrócił na dwór królewski jako teolog i doradca Jana Kazimierza. Pod koniec 1649 r. wyjechał jako delegat prowincji lit. na IX Kongregację Generalną w Rzymie, a po powrocie wiosną 1650, został mianowany 29 VIII 1650 rektorem Akad. Wil. i pełnił ten urząd do 30 VIII 1653. Brak historii kolegium wileńskiego z tego okresu nie pozwala na dokładniejsze omówienie jego działalności w tym zakresie. Miał w tym czasie napisać i wydać książkę polemiczną przeciwko protestantom „Praxis jubilaei certius consequendi” (Wil. 1651), nie jest ona jednak znana polskim bibliografom. W r. 1653 powrócił znowu na dwór królewski jako teolog Jana Kazimierza. W r. 1655 odbywał poufną misję do cesarza Ferdynanda III.
Dn. 18 XI 1657 został S. prowincjałem prowincji lit. i pełnił ten urząd do 22 I 1662. W poł. 1661 r. uczestniczył jako prowincjał w XI Kongregacji Generalnej w Rzymie. Miał opinię człowieka roztropnego, życzliwego, ale zarazem wymagającego. Cieszył się poważaniem magnaterii. Doprowadził do ugody w sporze jezuitów ze spadkobiercami Michała Karnkowskiego, który zapisał jezuitom płockim dobra Nadarzyn. Był przeciwny otwieraniu nowego kolegium w Myszy w woj. nowogródzkim i radził jego fundatorowi Mikołajowi Władysławowi Judyckiemu uposażenie rezydencji w Mińsku lub Nowogródku.
W r. 1662 S. powrócił po raz czwarty na dwór królewski Jana Kazimierza w charakterze teologa i był związany z dworem do końca życia, choć w katalogach zakonnych rocznych miał podawany tylko obowiązek kaznodziei domowego i doradcy prepozyta domu profesów w Warszawie. Jako kaznodzieja miał dużą sławę, nie pozostawił jednak swoich kazań. Ostatnie 15 lat niedomagał na zdrowiu. Zmarł 18 I 1667 w Warszawie.
Backer–Sommervogel, Bibl. Comp. de Jésus, VII 851; Brown, Bibl. pisarzów, s. 366; Słown. Pol. Teologów Katol., IV; – Bieliński, Uniw. Wil., III; Jobert A., De Luther à Mohila, Paris 1974; Krzyżanowski A., Dawna Polska, W. 1857 II 30; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych […] w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1863 III 76; tenże, O kościołach Braci Czeskich w dawnej Wielkopolsce, P. 1835 s. 214, 220–2; Nowak E., Rys dziejów duszpasterstwa wojskowego w Polsce 968–1831, W. 1932 s. 55; Piechnik L., Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600–1655, Rzym 1983; Plečkaitis R., Feodalizmo laikotarpio filosofija Lietuvoje, Filosofija Lietuvos mokyklose XVI–XVIII amziais, Vilnius 1975 s. 393, 478; tenże, Stopnie naukowe w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, w: Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579–1979, Zesz. Nauk. UJ, Nr 554, W. Kr. 1979 s. 39, 48; Rostowski S., Lituanicarum Societatis Jesu historiarium libri decem, Parisiis 1877 s. 332, 429, 433; Załęski, Jezuici, II 332, 362, 381–2, 409, 418–19, 429, 434–49, 458, 494–5, IV 28, 1076, 1541; – Acta conventus Thorunensis celebrati anno 1645, Varsaviae 1646; – Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 1536 k. 757–758 (Poszakowski J., De viris illustribus prov. Lituaniae); Arch. Rom. S.I.: Congr. 65, 66, 69, 70, 72–74, 76 (Akta kongregacji prow. lit.), Lit. 6–12 (katalogi trzyletnie z l. 1615–65), Lit. 6, 56 (katalogi roczne z l. 1617–67), Lit. 39 k. 230 (historia Coll. Braunsbergensis), Lit. 61 k. 371–373 (nekrolog); B. Ossol.: rkp. 231 k. 148–152 (List z Merecza z r. 1648 o śmierci Władysława IV); B. Uniw. w Uppsali: H–168 (Catalogus eorum omnium qui nomina sua Congregationi B.V. Mariae Annunciatae in Collegio Braunsbergensi Soc. Jesu dederunt … 1608), H–170 (Annales Congregationis B. M. Virginis in Collegio Braunsbergensi 1590–1615).
Ludwik Grzebień