Rzeźniewski Gustaw (błędnie: Augustyn) (1836–1883), ksiądz, tajny misjonarz podczas Kulturkampfu w Poznańskiem. Ur. 28 VIII w Gułtowach (pow. średzki), był synem Kazimierza i Antoniny z Broniewskich.
Początkowo R. uczęszczał do gimnazjum w Trzemesznie, następnie do Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie w r. 1856 zdał egzamin dojrzałości. Studiował teologię w Poznaniu, w r. 1860 otrzymał święcenia kapłańskie. Został wikariuszem w Pszczewie koło Zbąszynia, od r. 1864 komendariuszem parafii w Siedlcu koło Kostrzyna (w pow. średzkim), od r. 1866 dodatkowo w pobliskich Siekierkach. W r. 1868 został proboszczem w Jarocinie, gdzie gorliwie wypełniał obowiązki duszpasterskie i pomagał ubogim. W r. 1870 odbył pielgrzymkę do Rzymu w grupie duchownych, która towarzyszyła arcybpowi gnieźnieńskiemu i poznańskiemu Mieczysławowi Ledóchowskiemu podczas pobytu na I soborze watykańskim. Odtąd był szczególnie oddany i bliski arcybiskupowi, który go w r. 1872 mianował dziekanem nowomiejskim.
W czasie Kulturkampfu naraził się R. władzom pruskim, gdy te w lecie 1874 uwzględniły życzenie Hermanna Kennenmanna z Klęki (późniejszego współorganizatora Hakaty), patrona wakującej w dekanacie nowomiejskim parafii w Książu koło Śremu, i ustanowiły w niej proboszczem ks. Michała Kubeczaka. Była to pierwsza w Wielkopolsce nominacja proboszcza «rządowego» dokonana z pominięciem władz kościelnych. R. jako dziekan nie chciał dopuścić do przekazania ks. Kubeczakowi kościoła w Książu, w czym poparli go miejscowi parafianie. W rezultacie władze wprowadziły swego nominata siłą, prowokując tym jednak burzliwe zajścia w parafii. Dn. 6 IX 1874 z upoważnienia tajnego delegata apostolskiego (zastępował on uwięzionego już arcybpa Ledóchowskiego) R. rzucił na ks. Kubeczaka ekskomunikę, po kilkakrotnych, bezskutecznych apelach, by opuścił parafię. W odpowiedzi władze pruskie przeprowadziły u R-ego rewizję oraz wezwały go do przedłożenia im dochodów z wakujących w dekanacie parafii. Ponieważ R. oparł się tym żądaniom, m. in. nie wydał ksiąg i kasy kościelnej z Włościejewka, skazano go na 200 talarów grzywny. Wobec odmówienia tej zapłaty 4 XI został aresztowany (dokonało tego 13 żandarmów, bo spodziewano się oporu parafian) i osadzony w więzieniu policyjnym w Pleszewie. Jednocześnie wszczęto przeciw niemu śledztwo w innych sprawach.
Dn. 2 XII na polecenie rejencji poznańskiej R. został zwolniony i powrócił do Jarocina, owacyjnie witany przez ludność. Zaraz jednak wytoczono mu proces o «bezprawne» rzucenie klątwy na ks. Kubeczaka i działalność kapłańską w wakującej paraf. Włościejewko, której z mocy prawa kościelnego jako dziekan był komendarzem. Dn. 9 XII sąd w Śremie skazał go zaocznie, gdyż na rozprawę nie przybył, na 220 talarów grzywny lub 3 miesiące i 6 dni więzienia. Na polecenie naczelnego prezesa prowincji poznańskiej 14 XII 1874 został R. ponownie aresztowany i deportowany do Żmigrodu na Dolnym Śląsku z zakazem powrotu do Wielkopolski. Osiadł w Galicji, w majątku Pawła Popiela w Ruszczy pod Krakowem, skąd przez trzy lata jeździł potajemnie do Wielkopolski i duszpasterzował, głównie w Jarocinie i okolicy. Popierany przez parafian i patronkę paraf. jarocińskiej hr. Józefę Radolińską, wykazał wielką pomysłowość, aby nie wpaść w ręce tropiących go władz pruskich, które przez pewien czas uważały go za tajnego delegata apostolskiego.
Dn. 17 II 1876 na czele kapłanów wygnańców z Wielkopolski witał R. w Krakowie zdążającego do Rzymu po uwolnieniu z pruskiego więzienia kard. Ledóchowskiego i złożył mu homagium. W r. 1877, zagrożony dekonspiracją, poniechał wypraw w Poznańskie i osiadł w Ruszczy. W tym czasie kard. Ledóchowski wyjednał dla niego u papieża Piusa IX prałaturę domową. W r. 1879 bp krakowski Albin Dunajewski mianował go kapelanem wizytek w Krakowie. R. zmarł 20 VI 1883 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim. W kościele farnym w Jarocinie ufundowano mu tablicę pamiątkową.
Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Elenchus universi cleri Archidioecesis Posnaniensis pro anno Domini 1866–1874, P. 1866–74; Katalog koresp. Działyńskich, Zamoyskich; – Czermiński M., Kardynał Ledóchowski, prefekt św. Kongregacji dla Rozkrzewiania Wiary, „Misje Katol.” 1903 s. 191–2 (fot.); Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Kr. 1987; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., II; Klimkiewicz W., Kardynał Ledóchowski na tle swej epoki 1822–1902, P. 1987 III; – Śmigielski W., Wspomnienia z Kulturkampfu 1875–1878, Ostrów 1900 s. 7; – „Czas” 1883 nr 139, 142; „Kur. Pozn.” 1874 nr 195, 201, 203, 204, 208, 223, 228, 231, 234, 236, 237, 249, 252, 254, 255, 260, 279, 283, 286, 288, 1875 nr 106, 118, 1883 nr 141, 143; – Arch. Archidiec. w P.: KA 1002.
Jerzy Pietrzak