Surminski Heinrich Leopold (1809–1891), duchowny Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach, tłumacz, pisarz.
Ur. 20 XI w Różyńsku Wielkim (pow. piski), był wnukiem Johanna Christiana, tamtejszego proboszcza (1774–88), synem Bernharda Gottlieba (zm. 1814), proboszcza tamże (1802–14), bratem Eduarda Heinricha (1806–1881), proboszcza w Żelaźnie w pow. ostródzkim (1832–54) i Stradunach w pow. ełckim (1854–77).
Po śmierci ojca zdobywał S. wykształcenie w domu rodzinnym oraz u następcy ojca na stanowisku proboszcza w Różyńsku Wielkim J. S. Fischera. W l. 1821–9 uczył się w gimnazjum w Ełku, gdzie prawdopodobnie korzystał ze stypendium dla dzieci z rodzin mazurskich, pragnących studiować teologię; zaprzyjaźnił się wtedy z Gustawem Giseviusem (Gizewiuszem). W l. 1829–33 odbył studia na Wydz. Teologicznym uniw. w Królewcu; uczęszczał tam również na Seminarium Polskie, kierowane przez Marcina (Martina) Gregora, przygotowujące do pracy na terenach polskojęzycznych. Ze względu na dobrą opinię uzyskał zgodę na wcześniejsze złożenie egzaminu teologicznego; studia ukończył w r. 1833 z wynikiem zadowalającym. W kwietniu 1834 został ordynowany.
W r. 1834 powołano S-ego na stanowisko p.o. proboszcza w Mańkach (pow. ostródzki); z czasem został tam proboszczem. Od r. 1841 był proboszczem w Księżym Lasku (pow. szczycieński). Rozpoczął tam działalność pisarską w języku polskim. Przetłumaczył z niemieckiego „Emigracja czyli wyjście Salcborkowianów dla wiary ewangielickiej 1731–1732” (Królewiec 1854) oraz „Dr. Marcina Lutra Mały Katechizm z krótkim wykładem przez Dr. G.B. Weissa radcę konsystorzu i kaźnodzieię ułożony” (tamże 1855, sześć kolejnych wyd. w l. 1866–95). Napisał Pieśń na poświacanie dzwonow w Księżymlasku (Szczytno [1860]). W l. 1863–82 był proboszczem w Rozogach (pow. szczycieński). W ramach akcji Centralnego Komitetu ds. Misji Wewnętrznej Niemieckiego Kościoła Ewangelickiego dla ludności mazurskiej przetłumaczył książkę H. Wangemanna „Marcin Luter, Doktor słowa Bożego, Reformator z mocy ducha św. wielebny, czyli opis życia Dr. M. Lutra i reformacyi” (Barmen 1868, wyd. 2, tamże 1883). Napisał też powiastkę na podstawie V przykazania Nie zabijaj („Kalendarz Królewsko-Pruski Ewangielicki”, Królewiec 1868) oraz przełożył z niemieckiego „Straż nad Reinem. Walecznym obrońcom Ojczyzny na pamiątkę przewielebnych zwycięstw nad Francuzem w r. 1870/71 wygranych” (Ortelsburg 1871, toż w: „Kalendarz Królewsko-Pruski Ewangielicki”, Królewiec 1872). Zasługą S-ego były przygotowania do budowy kościoła w Rozogach, a Pieśnią na poświącanie kamienia węgielnego do kościoła nowego w Rozogach (Ortelsburg 1882) uczcił to wydarzenie.
S. uchodził za jednego z lepszych znawców polszczyzny wśród duchownych w Prusach Wschodnich. Jako działacz Związku Gustawa-Adolfa, organizacji zajmującej się ewangelikami żyjącymi w diasporze, znał też potrzeby współwyznawców z przygranicznych powiatów Król. Pol. i informował o nich władze prowincjonalne Związku. Zarzucano mu jednak, że sam mało czynił dla zaktywizowania do tej pomocy własnych parafian. We wcześniejszej literaturze zaliczano go do grupy obrońców języka polskiego i współpracowników Gizewiusza, jednak jego nazwiska ani materiałów z jego parafii nie wymienia zbiór „Die polnische Nationalität in Preussen” (Leipzig 1843) oraz jego drugie wydanie „Die polnische Sprachfrage in Preussen” (tamże 1845, P. 1961), dokumentujący działania germanizacyjne. Należał niewątpliwie do duchownych o prusko-niemieckiej świadomości narodowej, akceptujących politykę germanizacyjną państwa, choć przekonanych o konieczności koegzystencji z ludnością polskojęzyczną, przynajmniej jeszcze przez kilka następnych dziesięcioleci. Dlatego uważał, że jego obowiązkiem jako duchownego jest dostarczenie literatury w języku polskim tej części wiernych, która nie uległa germanizacji. Był wśród osób, z którymi Oskar Kolberg zamierzał skontaktować się w sprawie zbierania folkloru mazurskiego.
Dn. 1 VIII 1882 przeszedł S. na emeryturę i zamieszkał w należącym do jego rodziny majątku w Księżym Lasku. W r. 1884 ufundował do nowego kościoła w Rozogach obraz ołtarzowy. Za zasługi duszpasterskie, szczególnie na terenie parafii Rozogi, nagrodzony został w r. 1885 Orderem Orła Czerwonego IV kl. Po śmierci cesarza Wilhelma I przetłumaczył patriotyczną broszurę K. Troga „Nasz Cesarz. Opis żywota Cesarza Cesarstwa Niemieckiego i Króla Prus Wilhelma” ([b.m.w.]1888). Zmarł 18 X 1891 w Księżym Lasku, został pochowany na miejscowym cmentarzu w grobowcu rodzinnym.
W małżeństwie z Charlotte Stern (1817–1906), córką pastora, miał S. czworo dzieci: córkę Marię Heinriettę (1839–1843), oraz synów: Theodora (1849–1904), asesora, Hermanna (1852–1929) i Maxa Gustava Friedricha (1856–1857).
Die Kartei Quassowski. Buchstabe Se-Sz, Hamburg 1991; Oracki, Słown. Warmii XIX i XX w. (bibliogr., błędny r. śmierci S-ego: 1890); PSB (Gisevius Gustaw, Gregor Marcin); – Gerss O., Zur polnischen Volksliteratur, „Evangelisches Gemeindebl.” (Królewiec) 1869 nr 46 (rec.); Jasiński G., Kościół ewangelicki na Mazurach w XIX wieku (1817–1914), Olsztyn 2003; Krahl G., Kirche und Kirchspiel Friedrichshof in alter und neuer Zeit, Ortelsburg 1898 s. 13, 19, 29; Kudrzycki Z., Zabytki sepulkralne na terenie gminy Rozogi, „Roczn. Mazur.” T. 2: 1997; Nieszytka J., Kaiserbüchlein in polnischer Sprache, „Evangelisches Gemeindebl.” 1888 nr 11 (rec.); – Oldenberg F. S., Przyczynki do poznania Mazur. Sprawozdanie dla Centralnego Komitetu do spraw Misji Wewnętrznej, Oprac. G. Jasiński, W. 2000 s. 31; Sprawy Mazur i Warmii w korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego, Oprac. W. Chojnacki, Wr. 1953; – „Evangelisches Gemeindebl.” 1881 nr 7 (dot. brata S-ego, Eduarda).
Grzegorz Jasiński