Śmigielski Henryk (1911—1993), inżynier elektryk, profesor Politechniki Warszawskiej.
Ur. 7 XII w miasteczku Rzyszczów (pow. kijowski) nad Dnieprem, był synem Czesława (zm. 1929), pracownika bankowego, i Heleny z domu Nikelborn (Nickeborn).
W listopadzie 1918 przybył Ś. z rodzicami do Polski. Uczył się w Lublinie w Matematyczno-Przyrodniczym Gimnazjum Państw. im. Hetmana Jana Zamoyskiego. Po zdaniu 28 V 1930 matury podjął t.r. studia na Wydz. Elektrycznym Politechn. Warsz., które kilkakrotnie przerywał z powodu trudnej sytuacji materialnej. W r. akad. 1934/5 odbył Dywizyjny Kurs Podchorążych przy 22. pp w Siedlcach, zakończony uzyskaniem stopnia plutonowego podchorążego. Kontynuując studia, pracował od 11 III 1938 jako technik w Urzędzie Telekomunikacyjnym przy ul. Nowogrodzkiej w Warszawie, a w semestrze letnim 1939 wykładał podstawy elektrotechniki w tamtejszej Państw. Szkole Teletechnicznej. T.r. ukończył studia, otrzymał absolutorium i napisał pracę dyplomową z dziedziny maszyn elektrycznych (uległa zniszczeniu podczas działań wojennych t.r.). Wyreklamowany przez Dowództwo Wojsk Łączności od obowiązku mobilizacyjnego, pracował dla potrzeb wojska w pocztowych kolumnach łączności do 29 IX t.r.
Po kampanii wrześniowej wrócił Ś. do Warszawy i ponownie przygotował pracę dyplomową, która 28 IV 1940 została przyjęta na działającej jeszcze politechnice. Egzamin końcowy zdał w r. 1942 przed konspiracyjną komisją politechniczną przy Państw. Wyższej Szkole Technicznej (Staatliche Höhere Technische Fachschule), otrzymując świadectwo jej ukończenia. Od r. 1940 pracował w Warszawie jako kierownik techniczny w Zakładach Elektromechanicznych MAS przy ul. Chłodnej 27, potem od r. 1941 był technikiem i kreślarzem w dziale teletechnicznym Dyrekcji Kolei Wschodniej (Ostbahn), gdzie zapoznał się z urządzeniami telekomunikacyjnymi firmy Siemens. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. był więziony przez dziesięć dni przez Gestapo; po zwolnieniu opuścił Warszawę i zamieszkał pod Radomskiem. Do końca grudnia t.r. pracował jako kreślarz w warsztacie sygnałowym stacji kolejowej w Piotrkowie Trybunalskim.
Dn. 26 II 1945 objął Ś. w stopniu radcy stanowisko zastępcy naczelnika Wydz. Teletechnicznego w Dep. Elektrotechnicznym Min. Komunikacji, kierował tam odbudową i przebudową sieci łączności PKP. Na Wydz. Elektrycznym Politechn. Warsz. zdał 27 VI t.r. egzamin magisterski i 18 VII otrzymał dyplom inżyniera elektryka i magistra nauk technicznych. Dzięki znajomości języków: angielskiego, niemieckiego i rosyjskiego był często delegowany za granicę w celu nawiązania kontaktów i zakupu sprzętu telekomunikacyjnego dla PKP, m.in. do Czechosłowacji (1945), Szwecji (1945, 1948), USA (1946) i Jugosławii (1948). Przyczynił się do wprowadzenia w polskim kolejnictwie, pierwszej w Polsce, pełnoautomatycznej sieci telefonicznej. Dodatkowo pracował jako projektant w biurze projektów Warszawskiej Szybkiej Kolei Miejskiej (1948—50), stały doradca techniczny Metroprojektu (1950—2) oraz konsultant Metrobudowy (od r. 1952). Jako ekspert uczestniczył w l. 1947—8 w działalności Komisji Ekspertów przy Centralnym Urzędzie Planowania, po czym w l. 1948—9 pracował nad projektami urządzeń telekomunikacyjnych dla Min. Komunikacji i Szybkiej Kolei Miejskiej w Warszawie, a następnie, od r. 1950, był czynny w Państw. Radzie Telekomunikacyjnej. Wchodził w skład Komitetu Redakcyjnego „Wiadomości Telekomunikacyjnych” (1945—6) i Komisji Programowej NOT dla czasopism telekomunikacyjnych (1950). Artykuły poświęcone telekomunikacji na kolei publikował na łamach „Przeglądu Telekomunikacyjnego” (m.in. Telekomunikacja kolejowa w Polsce, 1948 nr specjalny) i „Przeglądu Kolejowego” (m.in. Rozwój urządzeń bezpieczeństwa ruchu i telekomunikacji w okresie Planu 6-letniego, 1950 nr 10).
Od marca 1949 był Ś. związany z Politechn. Warsz., gdzie prowadził wykłady z encyklopedii telei radiotechniki na Inżynierskim Kursie Ruchu Kolejowego, a od października t.r. wykłady zlecone z sygnalizacji ogólnej na studiach inżynierskich i magisterskich. Od września 1950, jako zastępca profesora (od r. 1952 kontraktowy profesor nadzwycz.), był kierownikiem nowo powołanej Katedry i Zakł. Teletechniki Komunikacyjnej; prowadził odtąd wykłady z telekomunikacji kolejowej i sygnalizacji technicznej. W ścisłej współpracy z Katedrą Techniki Łączenia ukierunkował działalność placówki na dwie specjalizacje badawcze: łączność kolejową i sygnalizację ogólną. W l. 1952—4 pełnił funkcję prodziekana Wydz. Komunikacji; był wówczas współautorem programu nauczania oraz pięcioletniego kształcenia młodej kadry. Dn. 20 XII 1954 otrzymał nominację na profesora nadzwycz. teletechniki komunikacyjnej. Opublikował podręczniki: Sygnalizacja teletechniczna (W. 1953), który jako pierwszy w Polsce ujmował całość zagadnień z dziedziny sygnalizacji oraz Łączność w kolejnictwie (W. 1960). Był też współtłumaczem z języka niemieckiego i redaktorem naukowym podręcznika Karla Heinza Rumpla „Elektronika w teletechnice” (W. 1959), a także współautorem dwutomowej pracy Elementy elektroniczne w teletechnice łączeniowej (W. 1960—1). Pod jego kierownictwem naukowym wykonano kilkanaście studiów badawczych z zakresu automatyzacji sieci łącznościowych i komutacji elektronicznej, m.in. dla Min. Komunikacji: „Automatyzacja ogólno-eksploatacyjna sieci telefonicznej PKP” (1951—4) i „Automatyzacja sieci telegraficznej PKP” (1962—5), dla Centralnego Ośrodka Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa: „Problemy kolejowej telefonii automatycznej” (1956) i „Sieci radiotechniczne PKP” (1965—8), a dla Ministerstwa Łączności: „Elementy elektroniczne w teletechnice łączeniowej” (1957—61). Wygłaszał referaty na konferencjach naukowych poświęconych elektrotechnicznym centralom telefonicznym (listopad 1960 w Wielkiej Brytanii) i komunikacji elektronicznej (marzec—kwiecień 1965 we Francji) oraz odbył staże w firmach: L. M. Ericsson w Szwecji (wrzesień 1959 i sierpień—wrzesień 1965), Antelco w Wielkiej Brytanii (sierpień—wrzesień 1960), Siemens w RFN (sierpień 1962) oraz w paryskim Centre Nationale d’Études des Télécommunications (26 VIII — 10 IX 1967). Przez wiele lat redagował „Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej” i „Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej”. Był redaktorem historycznego opracowania „Dziesięciolecie Politechniki Warszawskiej w Polsce Ludowej 1945—1955” (W. 1956) i wchodził w skład komitetu redakcyjnego księgi „Politechnika Warszawska 1915—1965” (W. 1965). Od 1 IX 1965 pełnił funkcję prorektora uczelni.
Po wystąpieniach studenckich w marcu 1968 opublikował Ś. Plan działalności wychowawczej w Politechnice Warszawskiej („Życie Szkoły Wyższej” 1968 nr 11—12), w którym obok utworzenia Katedry Pedagogiki i pogłębienia pracy wychowawczej proponował spotkania z aktywem robotniczym i czołowymi osobistościami politycznymi oraz organizowanie obozów ideowo-wychowawczych. Mimo to władze rektorskie zostały odwołane, a tym samym 14 II 1969 przestał Ś. pełnić funkcję prorektora; jego katedrę włączono 22 V t.r. do Katedry Telekomutacji na Wydz. Elektroniki, a w październiku t.r. Min. Oświaty i Szkolnictwa Wyższego odrzuciło wniosek uczelni o nadanie Ś-emu tytułu profesora zwycz. Po reorganizacji szkół wyższych (likwidacja katedr i powołanie instytutów) został Ś. profesorem w powstałym 1 X 1970 Inst. Teleelektroniki; od 1 VII t.r. pełnił w nim funkcję zastępcy dyrektora ds. dydaktyki, ale 1 XI 1971 zrezygnował z powodu choroby serca. W l. 1973—5 był dodatkowo kierownikiem Studium Podyplomowego Teleelektroniki w zakresie Komutacji Elektronicznej. Dn. 6 XI 1975 przeszedł do Pracowni Sterowania Ruchem Kolejowym w Inst. Transportu, gdzie zajmował się pracami dotyczącymi bezpieczeństwa ruchu i niezawodności urządzeń. Pod jego kierunkiem powstała książka „Elektroniczne automatyczne centrale telefoniczne” (W. 1969), wchodził też w skład komitetu redakcyjnego „Poradnika teleelektroniki” (W. 1974). Przewidując nadchodzący proces elektronizacji, dał temu wyraz w artykule Elektronizacja techniki telekomunikacyjnej („Dziś i jutro telekomunikacji”, W. 1973). Wykonywał ekspertyzy dla PKP, m.in. Zastosowanie central systemu krzyżowego w ogólnoeksploatacyjnej sieci telefonicznej PKP (1973—4), Sieci teleinformatyczne PKP (1973—6) oraz Program rozwoju i modernizacji sieci linii telekomunikacyjnych PKP (1977—9). Problemy telekomunikacji i elektrotechniki PKP popularyzował na łamach „Przeglądu Kolejowego” i „Przeglądu Kolejowego Elektrotechnicznego”. Był członkiem Rady Naukowej Centralnego Ośrodka Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa (na jego zlecenie wykonał wiele opinii), a także rad techniczno-ekonomicznych: Inst. Łączności, przy ministrze komunikacji i przy Prezydium m. stoł. Warszawy (brał udział w pracach zespołu opracowującego zagadnienia publicznej sygnalizacji pożarowej dla Warszawy). Należał do Stow. Elektryków Polskich i ZNP. Dn. 30 IX 1981 przeszedł na emeryturę. Zmarł 4 I 1993 w Budapeszcie, został pochowany 12 I w Warszawie na cmentarzu Powązkowskim (kw. 182—VI—26/27). Był odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1946), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957), Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955), Brązowym Medalem «Za zasługi dla obronności kraju» (1968), Medalem KEN, Złotą Odznaką Stow. Elektryków Polskich (1972) i Złotą Odznaką «Za zasługi dla Transportu PRL»; nadano mu też tytuł «Zasłużony Nauczyciel PRL».
W zawartym w r. 1942 małżeństwie z Krystyną Stefanią Wiercińską miał Ś. dwie córki: Marię Bronisławę (ur. 1944) i Barbarę Elżbietę (ur. 1949).
Bibliogr. Warszawy, VIII; Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1944—1974. Cz. II, W. 1975; toż 1975—1978. Cz. III, W. 1981; Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1915—1965, W. 1972; Wykaz profesorów Politechniki Warszawskiej zmarłych w latach 1988—2000, W. 2000 s. 15; — Dietrich H., Siedemdziesiąte urodziny profesora Henryka Śmigielskiego, „Przegl. Telekomunikacyjny” 1981 nr 8 s. 193—5 (fot.); Dziesięciolecie Politechniki Warszawskiej w Polsce Ludowej 1945—1955, Red. H. Śmigielski, W. 1956 s. 131, 257, 265, 267—8; Historia elektryki polskiej, W. 1976 I; Historia i dorobek Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej 1977—1986, W. 1986 s. 151; Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919—1959, W. 1959; 50 lat wydziałów Inżynierii Budowlanej, Inżynierii Sanitarnej i Wodnej, Komunikacji, Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej 1915—1965, Red. B. Kalabiński, W. 1965 s. 318—21; Politechn. Warsz. 1915—65; Politechnika Warszawska. Wydział Komunikacji w latach 1949—1961, W. 1961 s. 7, 9, 17, 20, 92—6; 150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826—1976, W. 1979; Zarys historii Wydziału Elektrycznego [Politechniki Warszawskiej] 1921—1981, W. 1983; — „Przegl. Kolejowy Elektrotechn.” 1967 nr 1 s. 4—5 (rozmowa ze Ś-m); — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1993: „Prace Nauk. Politechn. Warsz. Transport” z. 32 s. 7—9 (fot.), „Życie Warszawy” nr 6, 7, 12; — Arch. Politechn. Warsz.: Teczki osobowe (sygn. 7031, fot.), zbiór nekrologów; Arch. Sekretariatu Szkoły Politechn. Warsz.: Teczki studenckie (sygn. 12791, fot.).
Józef Piłatowicz