Szlosberg (Schlosberg) Icchak (1877–1930), dyrygent, kompozytor.
Ur. w Petersburgu w rodzinie kantorów żydowskich, był synem Arje Lejb Szlosberga (zwanego Lejbke Olukszter), kantora.
Wbrew woli ojca wyjechał S. do Wilna, gdzie u Mosze Dargużańskiego, dyrygenta tamtejszego chóru synagogalnego, pobierał przed r. 1890 pierwsze lekcje muzyki. Następnie uczył się u Jakuba Bermana, dyrygenta chóru wielkiej synagogi w Białymstoku. Prawdopodobnie w poł. l. dziewięćdziesiątych zamieszkał w Warszawie i studiował teorię muzyki, harmonię oraz historię muzyki w Inst. Muzycznym. Od l. dziewięćdziesiątych pracował jako kierownik sekcji muzycznej żydowskiego teatru wędrownego A. A. Fiszzona; z zespołem tym wielokrotnie występował w Rosji. Opracowywał ilustracje muzyczne do sztuk jidyszowych, m.in. do sztuki J. Gordina „Got, mencz un tajwl” („Bóg, człowiek i diabeł”). Z jego aranżacji szczególną sławę zyskała pieśń Malochim-chor („Anielski śpiew”, 1909), a z kompozycji pieśń liturgiczna Rece („Chciej”), której wykonanie 14 II 1912 w Carnegie Hall w Nowym Jorku przyniosło sławę warszawskiemu kantorowi Gerszonowi Sirocie. S. pisał też muzykę do sztuk, wystawianych na deskach teatrów żydowskich w Król. Pol., m.in. do „Hanki” Menachema (1914 wyst. w teatrze Abrahama Izaaka Kamińskiego przy ul. Oboźnej w Warszawie) oraz do sztuk lubelskiego dramaturga Jakuba Waksmana: „Malwinke wil azoj” („Malwinka tak chce”) (16 I 1916 wyst. w Teatrze Panteon w Lublinie), „Di szejne Berta” („Piękna Berta”) (1916 wyst. w Teatrze Wielkim w Łodzi) i „Gechapt a chosn” („Łapanie narzeczonego”). W r. 1919 był krótko dyrygentem chóru Wielkiej Synagogi na Tłomackiem w Warszawie.
Od początku l. dwudziestych S. całkowicie poświęcił się komponowaniu muzyki do widowisk w żydowskich teatrach jidyszowych, m.in. do przedstawień: „Zi wil azoj” („Ona tak chce”) (12 XI 1920), „Der lajmener golem” („Gliniany golem”) (październik 1922 wyst. w Teatrze im. Kamińskiego) i „Der liblink fun frojen” („Ulubieniec kobiet”) (grudzień 1923 wyst. w Teatrze Elizeum w Warszawie) oraz sztuki Szaloma Asza „Amnon un Tamar” („Amnon i Tamar”) wystawioną przez Trupę Wileńską, najlepszy wówczas jidyszowy zespół teatralny. Współpracował z Ester Rachel Kamińską, prowadzącą Teatr im. Kamińskiego, oraz jej córką Idą Kamińską, która wraz z mężem Zygmuntem Turkowem kierowała Teatrem Centralnym oraz Warszawer Jidysze Kunst Teater. Dla tych teatrów S. skomponował muzykę do przedstawień: „Der Priziw” („Pobór”) Mendele Mojcher Sforima (23 XII 1923), „Erdgajst” („Duch ziemi”) F. Wedekinda oraz „Di goldene roze” („Złota róża”) B. Reslera. W l. 1923–4 wielkim powodzeniem cieszyła się muzyczna ilustracja S-a do „Serkełe” Salomona Ettingera (reż. Turkow). Ogółem skomponował ok. 80 ilustracji muzycznych do przedstawień teatralnych. Był także dyrygentem w warszawskich teatrach żydowskich: im. Kamińskiego, Scala przy ul. Dzielnej oraz Nowości przy ul. Bielańskiej. Wg Isachara Fatera w l. 1918–28 miał S. opinię najbardziej znanego dyrygenta żydowskiego w Polsce.
W historii teatru żydowskiego był S. pierwszym kompozytorem, który nadał wysoką rangę muzyce scenicznej. Jego utwory charakteryzujące się śpiewnością nawiązywały do twórczości romantyków, zwłaszcza F. Schuberta i F. Mendelssohna. S. wprowadzał do nich chętnie tradycyjne melodie żydowskie; często wykorzystywał tonacje molowe, skalę pentatoniczną, rytmy synkopowane, styl chasydzki oraz zwroty melodyczne modlitw synagogalnych. Wg Fatera, «nieraz zdarzało się, że przedstawienie odbywało się i utrzymywało na afiszu tylko dzięki jego wpadającym w ucho sentymentalnym pieśniom». Pod koniec życia popadł S. w alkoholizm. Zmarł 5 XI 1930 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Żydowskim.
W małżeństwie z Sonią, aktorką i śpiewaczką teatrów żydowskich w Polsce, Rosji i USA, miał S. dwie córki, aktorki: Manię (Mali Marko, Mali Pikus, Miriam Szlosberg) i Lizę oraz syna Romana, pianistę i akompaniatora w warszawskim teatrzyku «Qui pro Quo», w czasie drugiej wojny światowej żołnierza II Korpusu gen. Władysława Andersa.
Błaszczyk, Dyrygenci; Borzymińska Z., Żebrowski R., Polski słownik judaistyczny, W. 2003; Enciklopedia szel glujot, Jerozolima – Tel Awiw 1953 I; Szlita J. S., Enciklopedia lemusika, Tel Awiw 1950; Zilbercwajg Z., Leksikon fun jidiszn teater, Nju Jork 1959 III 2150–4; – Fater I., Muzyka żydowska w międzywojennej Polsce, W. 2004 (fot.); Gaszuri M., Leo Liow – Momentn fun zajn lebn un szafn, New York 1960; Lerski T., Syrena Rekord – pierwsza polska wytwórnia fonograficzna 1904–1939, W.–Nowy Jork 2004; Manger A. i in., Jidiszer teater in Ejrope, New York 1968 s. 82, 84, 94; Stolnic N., Negina in jidiszn lebn, Toronto 1957 s. 239; Stuczewski J., Di muzik un dos muzikalisze lebn in Warsze, Buenos Aires 1955 s. 576–7; – Jorbuch Sefer Haszana, Ed. A. Tartakower, Tel Awiw 1967 s. 350; Turkow Z., Di ibergerisene tkufe, Buenos Aires 1961 s. 83, 178, 216–17, 331–9; Weichert M., Zichrojnes, Tel Awiw 1961 II 95; – „Nasz Przegl.” 1930 nr 306, 309; – Informacje Akivy Zimmermana z Tel Awiwu.
Sylwia Jakubczyk