Strzemska (Czajkowska-Strzemska) z Czajkowskich Jadwiga (1915–1989), mikrobiolog, profesor Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie.
Ur. 20 II w Białej Podlaskiej, była córką Stanisława Czajkowskiego (zm. 1918), pracownika Inst. Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach, oraz Jadwigi z Bobowskich, urzędniczki Narodowego Banku Polskiego w Białej Podlaskiej.
Po ukończeniu w r. 1933 Państw. Żeńskiego Gimnazjum im. Emilii Plater w Białej Podlaskiej podjęła Jadwiga studia na Wydz. Ogrodniczym SGGW. Specjalizowała się w fitopatologii pod kierunkiem Wincentego Siemaszki i na podstawie pracy Spostrzeżenia biologiczne nad grzybami wywołującymi choroby malin uzyskała 16 III 1938 dyplom magistra inżyniera sadownictwa. Jeszcze przed ukończeniem studiów została przyjęta w r. 1937 na praktykę w kierowanym przez Stanisława Minkiewicza Wydz. Chorób i Szkodników Roślin Państw. Inst. Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach (PINGW). Po uzyskaniu dyplomu została tam asystentką w pracowni Działu Chorób Roślin i prowadziła prace nad grzybami pasożytniczymi. Podczas okupacji niemieckiej nadal pracowała w puławskim instytucie, przekształconym przez Niemców w Landwirtschaftliche Forschungsanstalt des Generalgouvernements in Puławy. W r. 1941 wyszła za mąż za Michała Strzemskiego (zob.).
Po zakończeniu wojny pozostała S. w PINGW i przeszła w r. 1948 do kierowanego przez Jadwigę Ziemięcką Działu Mikrobiologii, gdzie skoncentrowała się na badaniach grzybów symbiotycznych roślin uprawnych tworzących mikoryzę; tematyką tą zajmowała się już do końca życia. W r. 1950 na Wydz. Rolnym UMCS uzyskała stopień doktora nauk rolniczych na podstawie napisanej pod kierunkiem Ziemięckiej rozprawy Zagadnienie mikoryzy u zbóż. Cz. 1: Owies („Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio E, Vol. 4: 1949 nr 9). Po reorganizacji PINGW, w lipcu 1950, przeszła wraz z Działem Mikrobiologii do utworzonego wtedy Inst. Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. W r. 1951 została wyróżniona indywidualną nagrodą ministra rolnictwa. Kontynuowała badania nad mikoryzą pozostałych trzech podstawowych zbóż w Polsce: ich wyniki opublikowała w trzech pracach pod wspólnym tytułem Zagadnienie mikoryzy u zbóż Cz. II: Żyto („Acta Microbiologica Polonica” Vol. 1: 1952 nr 1), Cz. III: Pszenica (tamże Vol. 2: 1953 nr 4) i Cz. IV: Jęczmień (tamże Vol. 4: 1955 nr 3). W pracach tych uwzględniła zależność występowania mikoryzy od rodzaju gleby i wieku roślin, a także opisała sposób zakażenia przez grzyby mikoryzowe i ich rozwój w korzeniach roślin. Całość tych badań podsumowała w pracy Wyniki badań nad mikoryzą u zbóż (tamże Vol. 4: 1955 nr 3). Opublikowała też Bibliografię prac z zakresu mikoryzy. Lata 1758–1953 (tamże Vol. 3: 1954 nr 2) oraz Bibliografię polskiej mikrobiologii glebowej za lata 1945–1954 (tamże Vol. 3: 1954 nr 1, Vol. 4: 1955 nr 4). Dn. 25 IX 1954 otrzymała stanowisko docenta.
W r. 1955 przeniosła się S. do Katedry Mikrobiologii Wydz. Mleczarskiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie; w r. 1957 zorganizowała tam Zakł. Mikrobiologii Rolnej i objęła jego kierownictwo. Prowadziła zajęcia z mikrobiologii rolniczej także na Wydz. Rolniczym, a w l. 1956–9 również na Wydz. Zootechnicznym, potem też w punkcie konsultacyjnym w Ełku. W r. 1959 odbyła staże naukowe: w Inst. Pasteura w Paryżu pod kierunkiem J. Pochona oraz w Institut Agronomique de l’Etat w Gembloux (Belgia) pod kierunkiem G. Manila. Po zlikwidowaniu Zakł. Mikrobiologii Rolnej, w r. 1959, przeniosła się na Wydz. Rolniczy, gdzie w r. 1960 zorganizowała od podstaw Katedrę Mikrobiologii Rolnej i objęła jej kierownictwo. Przewodniczyła w l. 1960–3 Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów. W r. 1970, po likwidacji katedr i powołaniu instytutów, katedrę S-iej zredukowano do Zakł. Mikrobiologii Rolniczej, który włączono do Inst. Hodowli Roślin i Nasiennictwa Wyższej Szkoły Rolniczej (od r. 1972 Akad. Rolniczo-Techniczna). Dn. 1 IX 1970 została S. wicedyrektorem ds. dydaktycznych Instytutu i stanowisko to pełniła do 31 VIII 1975. Zorganizowała w Olsztynie badania nad drobnoustrojami symbiotycznymi roślin uprawnych, współpracując na tym polu z Inst. Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach oraz Inst. Ekologii PAN. Sama prowadziła badania nad mikoryzą roślin motylkowych; ich wyniki opublikowała w l. 1969–73 na łamach „Polish Journal of Soil Science” pod wspólnym tytułem Myccorhiza of cultivated plants of the Papilionaceae family w czterech częściach. Była też współautorem pracy Dynamika rozwoju drobnoustrojów glebowych w monokulturze pszenicy i bobiku (W. 1974). Dn. 25 IX 1973 została mianowana profesorem nadzwycz. nauk rolniczych. W r. 1978 otrzymała nagrodę naukową II st. ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki. Dn. 30 IX 1978 przeszła na emeryturę i przeniosła się do Warszawy. W r. 1979 ukazał się zredagowany przez nią skrypt „Ćwiczenia z mikrobiologii rolniczej” (Olsztyn). W r. 1988 opublikowała obszerną monografię Mikoryza roślin użytkowych (W.), opartą na piśmiennictwie światowym i jej własnych badaniach. Ogółem z zakresu mikrobiologii rolniczej ogłosiła ponad 40 prac. Pod jej opieką wykonano kilkanaście prac magisterskich, była też promotorem czterech przewodów doktorskich. Od r. 1946 należała do PPS, potem w l. 1948–57 była członkiem PZPR. Zmarła 11 X 1989 w Warszawie, została pochowana 17 X na cmentarzu w Białej Podlaskiej. Była odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotą Odznaką Honorową «Zasłużonym dla Warmii i Mazur».
W małżeństwie z Michałem Strzemskim miała S. syna Leszka. Po rozwodzie w r. 1955 wyszła t.r. za mąż za Stefana Buczyńskiego; po kilku latach (przed r. 1966) także ten związek zakończył się rozwodem.
Mącznik H., Pracownicy Instytutu Puławskiego w latach międzywojennych (1917–1939), Puławy 1983; – Dwudziestopięciolecie Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie 1950–1975, Olsztyn 1975 I 37, 52, 305, 327, II 209 (częściowa bibliogr.); Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie 1950–1960, Olsztyn 1960 (częściowa bibliogr.); Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Zarys działalności w latach 1950–1965, W. 1965 s. 42, 44; Jubileusz 50-lecia Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, Olsztyn 1999 II 421–2 (fot.); Księga pamiątkowa SGGW (1958), II; Księga pamiątkowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie 1944–1964, W. 1965 s. 122, 189; Puławy 1862–1962, „Pam. Puławski” 1965 z. jubileuszowy; – Nekrologi z r. 1989: „Gaz. Olsztyńska” nr 240, „Tyg. Powsz.” nr 50, 51, „Życie Warszawy” nr 242; – Arch. Uniw. Warmińsko-Mazur. w Olsztynie: Zespół ART, akta osobowe S-iej, sygn. P.13/8.
Stanisław Tadeusz Sroka