Puterman Jakub (1857–1933), lekarz, wiceprezes Tow. Lekarskiego w Sosnowcu. Ur. 24 VI w Zamościu w rodzinie żydowskiej.
P. uczęszczał do progimnazjum w Zamościu (1868–72), następnie do II Gimnazjum w Warszawie, gdzie uzyskał w r. 1876 świadectwo dojrzałości. T. r. wstąpił na Wydział Lekarski Uniw. Warsz. W r. 1881 ukończył studia, a za pracę konkursową wykonaną w Zakładzie Medycyny Sądowej Uniw. Warsz. u prof. Demetriusa Kotelewskiego pt. Proba barabannoj potesti (ušnaja proba) Vendt-Vredena („Varšavskie Universiteckie Izvestija” 1885, odb. W. 1885) otrzymał złoty medal. Sprawozdanie z tej pracy napisane przez Kotelewskiego ukazało się po rosyjsku w: „Godičnyj Akt Imperatorskago Varšavskago Universiteta 30 Avgusta 1881 goda” (W. 1881) i po niemiecku w „Wiener Medizinische Blätter” (1883). Praca P-a była cytowana w podręczniku E. Hofmanna pt. „Lehrbuch der gerichtlichen Medizin” (Wien 1896). Na przełomie 1881 i 1882 r. P. uczęszczał na oddział dra Kwietniewskiego w Szpitalu Św. Ducha w Warszawie. Następnie prawie dwa lata pracował w poliklinikach, klinikach i szpitalach wiedeńskich, uzupełniając wiadomości głównie z zakresu chorób wewnętrznych, pediatrii i bakteriologii.
Pod koniec 1883 r. P. osiadł w Serocku jako lekarz praktyk, następnie przeniósł się do Koszyc, a w r. 1892 do Sosnowca, gdzie praktykował w zakresie chorób wewnętrznych, kobiecych i pediatrii. Ponadto wraz z żoną prowadził prywatną pracownię lekarską chemiczno-bakteriologiczną, jedyną na terenie Zagłębia przed r. 1914. Stale interesował się rozwojem nauk lekarskich. Prawie wszystkie urlopy przez ok. 40 lat starał się spędzać blisko miasta uniwersyteckiego bądź jakiegoś innego większego, by móc część dnia przebywać w klinikach lub szpitalach. Niemal rokrocznie wyjeżdżał na kursy dokształcające, m. in. uczestniczył w VI międzynarodowym kursie dokształcającym dla lekarzy w Karlowych Warach (1925). Stale studiował piśmiennictwo fachowe. Był współorganizatorem powstałego w r. 1901 Tow. Lekarskiego Częstochowskiego (obejmującego swoją działalnością również Zagłębie Dąbrowskie); na jego posiedzeniach P. przedstawiał często referaty. Uczestniczył w wyodrębnieniu samodzielnego oddziału Tow. Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego, do czego doszło w lutym 1907. Wszedł też do Zarządu Towarzystwa, w którym pracował aż do śmierci (z przerwą w czasie pierwszej wojny światowej). W Towarzystwie był w l. 1907–14 bibliotekarzem i wówczas (1909) bibliotece tej ofiarował 58 tomów książek. Brał udział w zjazdach lekarzy prowincjonalnych (I – w Łodzi w r. 1911 i II – w Lublinie w r. 1914). Powołany w czasie wojny do wojska rosyjskiego pełnił w l. 1914–15 obowiązki ordynatora Szpitala Św. Stanisława na Woli oraz Szpitala Żydowskiego na Czystem w Warszawie, a następnie przebywał w Moskwie jako ordynator Szpitala Lefortowskiego (1915–16) i uczestniczył wówczas w zebraniach Sekcji Lekarskiej Polskiego Koła Naukowego w Moskwie.
Po wojnie P. wrócił do Sosnowca. Przez rok był członkiem komisji rewizyjnej, potem wiceprezesem Tow. Lekarskiego, przez cztery lata członkiem Zarządu do r. 1926 i odtąd corocznie był wybierany na stanowisko wiceprezesa. Bardzo czynny w Tow. Lekarskim, werbował prelegentów, sam też wielokrotnie był prelegentem; utrzymywał kontakty z Tow. Lekarskim Częstochowskim. Ogółem P. wystąpił osiemdziesięciokrotnie jako prelegent (nie tylko w Tow. Lekarskim), w tym przedstawił 47 pokazów najciekawszych i zawiłych przypadków chorobowych, 2 pokazy nowych narzędzi lekarskich, 6 pokazów preparatów, 15 odczytów poglądowych, w których streszczał stan nauki w danym przedmiocie. Składał też sprawozdania z kursów dokształcających, wygłaszał wspomnienia pośmiertne o zasłużonych lekarzach. Zabierał głos w sprawach społecznych, społeczno-zawodowych (m. in. wygłosił referat o partactwie lekarskim),
P. interesował się szczególnie bakteriologią, epidemiologią, chemią lekarską, medycyną wewnętrzną i pod koniec życia neurologią. Ogłosił ponad 30 prac kazuistycznych, oryginalnych i poglądowych oraz 14 streszczeń i tłumaczeń wykładów klinicznych, m. in. Augusta Wassermanna. Prace swoje zamieszczał m. in. w „Czasopiśmie Lekarskim”, „Deutsche Medizinische Wochenschrift”, „Gazecie Lekarskiej”, „Kronice Lekarskiej”, „Lekarzu”, „Medycynie”, „Medycynie i Kronice Lekarskiej”, „Nowinach Lekarskich”, „Polskiej Gazecie Lekarskiej”, „Polskim Miesięczniku Lekarskim” i „Warszawskim Czasopiśmie Lekarskim”. Do cenniejszych prac kazuistycznych należy artykuł Z kazuistyki dziedziczno-rodzinnej postępującej myopatii („Warsz. Czas. Lek.” 1932). Do oryginalnych prac należą: Wpływ egzaminów szkolnych na układ krwionośny („Gaz. Lek.” 1902, wersja niemiecka pt. Über die Beinflussung des Circulations-systems durch die Schulexamina, 1902 b. m. wyd., po polsku oddzielnie Sosnowiec 1928); opisał tu wyniki badania układu krążenia u 43 uczniów Szkoły Realnej Sosnowieckiej za pomocą tonometru G. Gärtnera. Ponadto ogłosił: O pracowniach diagnostyczno-analitycznych prowincjonalnych („Med. i Kron. Lek.” 1911), gdzie omówił 28 pracowni prywatnych i miejskich na podstawie otrzymanych kwestionariuszy, oraz Władysław Biegański i jego działalność zawodowo-społeczna („Pol. Mies. Lek.” 1917). Z prac poglądowych na uwagę zasługują m. in. Dietetyczne leczenie cukromoczu i cukrzycy. Ważniejsze wskazówki dla cukrzycowych („Gaz. Lek.” 1909), O skazie kurczowej dziecięcej (spasmophilia infantum), („Med. i Kron. Lek.” 1914), Epidemia influenzy w 1918 r. („Gaz. Lek.” 1919), O witaminach („Pol. Gaz. Lek.” 1923), Z dziedziny biologii seksualnej (tamże 1926), gdzie poruszał zagadnienia długowieczności i śmierci, O mocznicy („Now. Lek.” 1927).
Dn. 2 XII 1927 P. doktoryzował się na Wydziale Lekarskim Uniw. Warsz. na podstawie rozprawy pt. Wpływ egzaminów szkolnych na układ krwionośny (Sosnowiec 1928). Z okazji jubileuszu dwudziestopięciolecia Tow. Lekarskiego Częstochowskiego w r. 1926 wręczono P-owi dyplom członka honorowego tego Towarzystwa, zaś w r. 1929 Tow. Lekarskie Zagłębia Dąbrowskiego obdarzyło go godnością członka honorowego. W r. 1931 obchodził pięćdziesięciolecie pracy lekarskiej, a czterdziestolecie pracy w Sosnowcu. Zmarł 8 I 1933 w Sosnowcu i tam prawdopodobnie został pochowany.
P. miał żonę Annę, pracownika w laboratorium, i prawdopodobnie syna, inżyniera (inż. Puterman uczestniczył w zebraniu naukowym poświęconym pamięci P-a w r. 1933).
Swój księgozbiór P. zapisał Tow. Lekarskiemu w Sosnowcu. Zarząd Towarzystwa postanowił umieścić portret P-a w sali posiedzeń.
Konopka, Pol. bibliogr. lek., VIII; „Nauka Pol.” [T.] 22: 1937 s. 418; Kośmiński, Słown. lekarzów; Rocznik Lekarski RP, W. 1933/4 s. 1112; – Biegańska M., Władysław Biegański. Życie i praca, W. 1930 s. 48; Kotarski Z., Bł. p. dr med. Jakób Puterman, „Pol. Gaz. Lek.” R. 12: 1933 s. 239; Pamiętnik jubileuszu 25-lecia Tow. Lekarskiego Częstochowskiego 1901–1926, Częstochowa 1927 s. 19, 20, 22, 24–6, 32–4; Pamiętnik 50-letniej działalności i obchodu jubileuszowego Towarzystwa Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego w dniu 19 X 1957 roku. 1907–1957, Sosnowiec 1958 s. 12, 23–5, 36, 37; Ryder K., Dr Jakób Puterman na tle 25-letniej działalności Tow. Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego, „Warsz. Czas. Lek”. R. 10: 1933 s. 589–93; – „Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich” R. 5: 1934 s. 174; Protokół zebrania naukowego Tow. Lekarskiego Zagłębia Dąbrowskiego z dnia 26 kwietnia 1933 r. poświęconego pamięci zmarłego Dra J. Putermana, „Pol. Gaz. Lek.” R. 13: 1934 nr 2 s. 36–7; Puterman J., Wpływ egzaminów szkolnych na układ krwionośny, Sosnowiec 1928 (curriculum vitae, niepełny spis prac); – Kalendarz lekarski J. Polaka, W. 1897 s. IX; „Medycyna” R. 7: 1933 s. 68; „Pol. Gaz. Lek.” R. 12: 1933 s. 942, 1000.
Teresa Ostrowska