Rothfeld (później Rostowski) Jakub (1884–1971), neurolog, profesor tytularny Uniw. Lwow., profesor i dziekan Polskiego Wydz. Lekarskiego w Edynburgu. Ur. 4 II w Bukaczowcach w pow. rohatyńskim w rodzinie żydowskiej.
R. ukończył IV gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie, następnie studiował na Wydz. Lekarskim Uniw. Lwow. Już w czasie studiów pracował w l. 1908–9 jako demonstrator w Zakładzie Histologiczno-Embriologicznym u Władysława Szymonowicza. Doktoryzował się 31 III 1909, w r. 1910 został asystentem w Ambulatorium Chorób Nerwowych, kierowanym przez Henryka Halbana. Dla uzupełnienia studiów wyjeżdżał do Wiednia, Berlina i Hamburga, gdzie pracował w znanych ośrodkach neurologicznych. Wygłaszał referaty m. in. na Zjeździe Neurologów w Krakowie (1912), Zjeździe Neurologów Niemieckich we Wrocławiu (1913), Zjeździe Lekarzy i Przyrodników w Wiedniu (1913), III Międzynarodowym Zjeździe Neurologów i Psychiatrów w Gandawie (1913). Publikował prace w „Lwowskim Tygodniku Lekarskim”, „Neurologii Polskiej”, w dziele zbiorowym „Fizjologia człowieka” pod redakcją Adolfa Becka i Napoleona Cybulskiego (W. 1915) oraz w czasopismach lekarskich austriackich i niemieckich.
Wybuch wojny zastał R-a w Niemczech; powołany do armii austriackiej, pracował jako neurolog w szpitalach wojskowych. W r. 1918 w czasie obrony Lwowa prowadził w stopniu kapitana oddział chorób nerwowych w szpitalu umieszczonym w Politechnice. Po powrocie do pracy na Uniw. Lwow. habilitował się z neurologii w r. 1919 na podstawie pracy O wpływie płata czołowego na odczyny ruchowe z narządu przedsionkowego ucha (w: „Księga pamiątkowa, wydana w dwudziestą piątą rocznicę istnienia Wydziału Lekarskiego Wszechnicy Jana Kazimierza przez członków Wydziału Lekarskiego” Lw. 1920). Ponownie wstąpił do WP, w r. 1920 jako lekarz brał udział w wojnie polsko-radzieckiej, w r. 1921 został zdemobilizowany w stopniu majora. Jako docent neurologii objął stanowisko adiunkta w Klinice Chorób Nerwowych Uniw. Lwow., w l. 1922/3 i 1931/2 był delegatem docentów do Rady Wydziałowej, w r. 1928 został mianowany profesorem tytularnym. Po śmierci H. Halbana kierował kliniką w l. 1933–6, a do r. 1939 był zastępcą kierownika kliniki.
Dorobek naukowy R-a obejmuje przeszło 70 prac w językach polskim i obcych. Szczególne uznanie w literaturze medycznej zyskały jego badania nad błędnikiem (m.in. O błędnikowych odruchach ocznych w przypadku wrodzonego, obustronnego, niezupełnego porażenia zewnętrznego mięśni ocznych, „Pol. Gaz. Lek.” 1923 z. 36 – wraz z W. Reissem), prace o nagminnym zapaleniu śpiączkowym mózgu oraz o guzach mózgu (Ropień mózgu, „Pol. Gaz. Lek.” 1926 z. 23, 24, 25). Zajmował się fizjologią podkorowych ośrodków ruchowych (O kataleptycznych napadach podkorowych, „Neurologia Pol.” T. 20: 1937 z. 2–3), opisał tzw. odruch zginania, pomocny w rozpoznawaniu guzów płatów czołowych, nazwany objawem Rothfelda-Balduzziego, stworzył pojęcie orgazmolepsji i opisał fizjopatologię tego objawu, badał patogenezę stwardnienia rozsianego oraz zaburzenia napięcia mięśni w padaczce podkorowej, m. in. Przyczynek do patologii kurczów mięśni szyjnych („Pol. Gaz. Lek.” 1925 z 12). Publikował liczne prace w „Lekarzu Wojskowym”, „Lwowskim Tygodniku Lekarskim”, „Medycynie Doświadczalnej i Społecznej”, „Neurologii Polskiej”, „Nowinach Psychiatrycznych”, „Polskiej Gazecie Lekarskiej”, „Przeglądzie Lekarskim”, „Roczniku Psychiatrycznym”, „Rozprawach Wydz. Mat.-Przyr. PAU”. Wygłaszał referaty na posiedzeniach Lwowskiego Tow. Lekarskiego, w którym był kolejno przewodniczącym i wiceprzewodniczącym sekcji neurologiczno-psychiatrycznej. Od r. 1920 był członkiem Tow. Naukowego we Lwowie, wchodził w skład zarządu Polskiego Tow. Neurologicznego. Wygłosił referat na XV Zjeździe Psychiatrów Polskich w Płocku i Gostyninie w r. 1935, kierował sekcją neurologii i psychiatrii XV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich we Lwowie w r. 1936, przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu XVII Zjazdu Psychiatrów Polskich oraz Komitetowi Organizacyjnemu I Zjazdu Neurologów Polskich we Lwowie w r. 1937. Był też członkiem Gesellschaft Deutscher Nervenärzte i Verein für Psychiatrie und Neurologie (w Wiedniu). Od r. 1938 wchodził w skład zespołu redakcyjnego „Neurologii Polskiej”. W t. r. ukończył pracę nad podręcznikiem neurologii, który został wydany w nakładzie 1 tys. egzemplarzy, ale przed rozprowadzeniem do księgarń spłonął w czasie bombardowania w r. 1939.
W kampanii wrześniowej r. 1939 służył R. jako lekarz w WP, następnie przedostał się na Węgry, gdzie zdołał sprowadzić ze Lwowa arkusze korektorskie swojego podręcznika, a potem do Francji, gdzie pracował jako neurolog w szpitalu wojskowym. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii w czerwcu 1940 kierował oddziałem neurologicznym w szpitalu wojskowym w Szkocji; zmienił wtedy nazwisko na Rostowski. Mianowany członkiem Komisji Zdrowia przy Min. Pracy i Opieki Społecznej Rządu RP w Londynie, referował na jej posiedzeniach projekty działalności służby zdrowia w powojennej Polsce. Od końca r. 1940 wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego polskiej wyższej uczelni medycznej, a od marca 1941 był profesorem neurologii i psychiatrii Polskiego Wydz. Lekarskiego (PWL), utworzonego przy Uniwersytecie w Edynburgu. W czerwcu 1946 R. został wybrany na dziekana PWL i sprawował tę funkcję aż do likwidacji uczelni w marcu 1949. W r. 1942 został wydany na powielaczu jego Podręcznik neurologii (Wyd. 2., Edynburg 1947), opublikował także wspomnienie o Kazimierzu Orzechowskim (Glasgow 1945) w pracy zbiorowej „Straty kultury polskiej”. Po drugiej wojnie, kiedy z propozycją wydania podręcznika neurologii zwrócił się krajowy Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, R. rozszerzył niektóre rozdziały i uzupełnił ilustracje, jednak mimo że książka została już wydrukowana, zniszczono cały jej nakład. Jedynie w Krakowie w r. 1946 nakładem Sekcji Wydawniczej Koła Medyków Studentów UJ ukazał się Podręcznik neurologii, wydany w dwóch częściach w nakładzie 200 egzemplarzy.
Po zamknięciu PWL praktykował R. w l. 1949–54 w Edynburgu, pracował jako konsultant oddziału psychiatrycznego Royal Edinburgh Hospital. Był członkiem zarządu Koła Przyrodników im. Kopernika w Edynburgu, członkiem, a w l. 1959–62 wiceprezesem, Polskiego Tow. Naukowego na Obczyźnie, na którego posiedzeniach wygłaszał referaty z neurologii i psychiatrii, prezesem Związku Lekarzy Polskich na Obczyźnie i uczestnikiem zjazdów lekarzy, członkiem Zrzeszenia Profesorów i Docentów Polskich Szkół Akademickich w Wielkiej Brytanii, członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Lekarz Wojskowy” i wydawnictwa seryjnego „Nauka polska na obczyźnie”, w którym opublikował artykuł Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu (Londyn 1955 z. 1). Od r. 1954 zamieszkał w Londynie, wydał The History of the Polish School of Medicine (London 1955), w r. 1966 jako honorowy przewodniczący brał udział w zjeździe wychowanków na 25-lecie PWL w Endynburgu i otrzymał honorowy doktorat praw Uniwersytetu Edynburskiego. Już od końca wojny zaczął rzeźbić, w Londynie poświęcił się swojej nowej pasji, jego prace były wystawiane w Edynburgu (m. in. w Royal Academy) oraz w Londynie. W czasie pobytu w Anglii R. przeszedł na katolicyzm. Zmarł 5 VII 1971 w Londynie i został pochowany na cmentarzu St. Mary’s Harrow Road w Kensal Rise w Londynie.
R. był żonaty z Franciszką z Raffów (1884–1963), lekarką dentystką, w r. 1940 wywiezioną ze Lwowa do Ałma-Aty, gdzie pracowała jako lekarka do r. 1947. Później mieszkała w Londynie. Jedyny ich syn Roman Rostowski (1917–1975), ukończył Wydz. Prawa Uniw. Lwow., w r. 1946 uzyskał doktorat na Uniwersytecie Edynburskim, zajmował wysokie stanowiska w brytyjskiej służbie kolonialnej w Kenii, na Wyspie Mauritius i na Seszelach.
Herman E., Przegląd polskiego piśmiennictwa neurologicznego za ostatnie czterolecie, „Warsz. Czas. Lek.” 1937 nr 25–8; Konopka S., Polska bibliografia lekarska za r. 1925/6, W. 1926 s. 84, 119; toż za 1926/7, W. 1928 s. 164; toż za r. 1946, W. 1951 s. 239–240; tenże, Pol. bibliogr. lek. 1939–45; Przegląd piśmiennictwa lekarskiego polskiego za r. 1913, W. 1916; toż za l. 1914–16, W. 1918; toż za l. 1917–21, W. 1928; toż za r. 1922, W. 1932; toż za r. 1923, W. 1933; toż za r. 1925, W. 1929; Who’s who in Central and East Europe 1933/4, Zurich 1935; toż 1935/6, Zurich 1937; Rocznik Lekarski RP na r. 1933/4, W. 1933; Składy osobowe i spisy wykładów Uniw. Lwowskiego 1908–1939; Urzędowy spis lekarzy…, W. 1924/5 s. 306; Zagórowski, Spis nauczycieli; Gallus J., Przewodnik neurologiczno-psychiatryczny po Polsce, W [b. r. w.] s. 11, 49; – Bilikiewicz T., Gallus J., Psychiatria polska na tle dziejowym, W. 1962 s. 196, 239; Brodzki J., Polski Wydział Lekarski przy Uniwersytecie w Edynburgu, Edynburg 1942 s. 25, 77, 81 (fot.); Herman E., Historia neurologii polskiej, Wr. 1975; tenże, Neurolodzy polscy, W. 1958; Hist. Nauki Pol., IV; Jurasz A., Działalność Komisji Zdrowia w W. Brytanii, „Lekarz Wojsk.” 1946 nr 2–3; Księga pamiątkowa wydana w dwudziestą piątą rocznicę istnienia Wydziału Lekarskiego Wszechnicy Jana Kazimierza, Lw. 1920 s. 16, 33, 58; Tomaszewski W., The Polish School of Medicine at the University of Edinburgh. An Album Edinburgh 1983 (fot.); tenże, Śp. prof. dr Jakub Rostowski, „Roczn. Pol. Tow. Nauk. na Obczyźnie” T. 21: 1970–1; Zakrzewski A., Sanatorium Marcówka i medycyna, Wr. 1975; Zwoźniak W., Historia Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego, „Arch. Hist. Med.” T. 28: 1965; – Sokołowski T., Fragment pamiętnika, „Arch. Hist. Med.” T. 28: 1965; Sprawozdanie dziekana Wydziału Lekarskiego Uniw. Jana Kazimierza prof. dr. Antoniego Cieszyńskiego za r. akad. 1926/7, Lw. 1927 s. 60–1; Sprawozdanie Lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego za r. 1935, Lw. 1936 s. 12, 22; Sprawozdanie Rady Zawiadowczej Towarzystwa Lekarzy Polskich we Lwowie za r. 1939, Lw. 1939 s. 2; Sprawozdanie Towarzystwa Naukowego we Lwowie, R. I, Lw. 1922 z. 3 s. 289–90; Tomaszewski W., Na szkockiej ziemi. Wspomnienia wojenne ze służby zdrowia i z Polskiego Wydziału Lekarskiego w Edynburgu, Londyn 1976; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” R. 32: 1971 nr 160, 161, 162; „Lwow. Tyg. Lek.” T. 9: 1914 nr 30; „Neurologia Pol.” T. 22: 1939 z. 1, 2; „Nowiny Psychiatryczne” R. 12: 1935 z. 1–2, R. 13: 1936 z. 1–4; „Rocznik Pol. Tow. Nauk. na Obczyźnie” za l. 1950/1–1971/2; – Informacje Jacka Rostowskiego (wnuka R-a) z Londynu.
Ryszard Terlecki