Roesner Jan Gotfryd (1658–1724), burmistrz Torunia. Ur. 11 XI w brandenburskim miasteczku Sulechów (Züllichau), był synem Tobiasza i Teodory z domu Wendt. Ojciec R-a był rajcą miejskim we Wschowie, którą, jak wielu protestantów, opuścił w r. 1656 po wyparciu wojsk szwedzkich z Wielkopolski, i osiedlił się wraz z rodziną w Sulechowie.
Naukę szkolną R. rozpoczął w Sulechowie. W r. 1676 zapisał się do Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, w r. 1679 rozpoczął studia uniwersyteckie we Frankfurcie nad Odrą. Studia zakończył rozprawą doktorską pt. De remediis subsidiariis, obronioną 20 XII 1683 w Lipsku. Wyniósł z nich dogłębną znajomość historii i prawa. Władał również biegle językami łacińskim, greckim, francuskim. W r. 1687 dzięki rekomendacji pastora polskiego A. Bliwernitza otrzymał stanowisko sekretarza miejskiego w Toruniu. W r. 1694 ożenił się z córką rajcy miejskiego Katarzyną Kissling. Prowadził interesy handlowe, posiadał dom handlowy na nowym mieście toruńskim. W r. 1698 został R. rajcą w Toruniu, przez pewien czas był też rezydentem Torunia przy dworze Augusta II. W r. 1703 otrzymał nominację na burgrabiego królewskiego w Toruniu. W marcu 1706 został wybrany na burmistrza Torunia. Burgrabią królewskim mianowany był 12-krotnie, a na burmistrza wybierano go sześciokrotnie. Będąc burmistrzem pełnił zarazem funkcję protoscholara, do którego należała opieka nad gimnazjum protestanckim. W r. 1706 na cześć nowego rektora, Łużyczanina, Piotra Jaenichena wydał R. rozprawę De munis militantibus.
W czasie wojny północnej sprzyjał R. królowi Augustowi II. Podczas oblężenia Torunia przez wojska szwedzkie w r. 1703 R. dwukrotnie był wysyłany przez oblężonych jako parlamentariusz. Po zajęciu Torunia przez Szwedów R. oskarżony za wydanie kasy miejskiej saskim generałom, został uwięziony. Wolność odzyskał po zapłaceniu okupu w wysokości 16 tys. złp. Za sympatyzowanie z Wettinem ucierpiał w roku 1708 od wojsk wiernych Stanisławowi Leszczyńskiemu, dowodzonych przez woj. kijowskiego Józefa Potockiego. Po śmierci teścia, Jana Kisslinga (zm. 1708), z którym od początku pozostawał w niezgodzie, R. popadł w konflikt z jego spadkobiercami. R. rozkazał bowiem usunąć herb i koronę z epitafium wystawionego zmarłemu w Kościele Mariackim. Spór zakończył się wyrokiem sądu królewskiego korzystnym dla spadkobierców Kisslinga. R. jako burmistrz wyroku nie wykonał.
Rządy burmistrzowskie R-a przypadły na czasy konfliktów społeczno-ustrojowych nękających Toruń. R. bronił praw rady toruńskiej przed żądaniami Trzeciego Ordynku. Oskarżony o niewypełnianie obowiązków podatkowych na rzecz skarbu kor., został ukarany zajęciem domu przez żołnierzy gwardii królewskiej. Konflikt między radą a Trzecim Ordynkiem zakończył się na początku 1718 r. ugodą w Grudziądzu, Trzeci Ordynek został uznany za współwładnego obok rady w zarządzaniu miastem. W l. 1719–20 bronił R. profesora gimnazjum toruńskiego Jana Arndta oskarżonego przez jezuitów o zniesławienie papieża w sztuce wystawionej w Wielki Piątek w r. 1719 „Actum dramaticum de impia pietate Caiphae” R. obecny na przedstawieniu odrzucił to oskarżenie, w rzeczywistości bowiem Arndt w swej sztuce zarzucał hipokryzję moralną duchowieństwu luterańskiemu. R. jako protoscholar został pozwany przed sąd asesorski w Warszawie. Pewny swej racji nie przyjął pośrednictwa bpa chełmińskiego Jana Bokuma w sporze z jezuitami toruńskimi. Zatarg ucichł po ukazaniu się w Poznaniu w r. 1723 sławiącej R-a rozprawy autorstwa jezuity Gotfryda Hannenberga.
W lipcu 1724 doszło w Toruniu do zamieszek, w czasie których zostało zdemolowane kolegium jezuickie. Jezuici oskarżyli R-a o brak zdecydowanego działania w obronie gmachu kolegium przed tłumem mieszczan ewangelickich. Początkowo R. zbagatelizował sprawę zaczynających się zajść, wysłani przez niego żołnierze miejscy nie potrafili opanować sytuacji. Dopiero interwencja gwardii królewskiej zdołała uspokoić tłum. Po zakończeniu zajść R. odwiedził kolegium, złożył ubolewanie rektorowi i rozpoczął przesłuchiwanie świadków celem wyjaśnienia przyczyn zamieszek i ukarania winnych. Wydarzenia w Toruniu wywołały ogromne oburzenie szlachty. Podskarbi w. kor. Jan Jerzy Przebendowski uspokajał R-a, że cała sprawa skończy się, jak zwykle bywało na karze pieniężnej. Jezuici tymczasem wnieśli skargę do sądu asesorskiego i 29 VII 1724 Rada i miasto Toruń zostały pozwane przed sąd. Powołana została komisja śledcza. Postanowienie komisji obwiniało R-a o zajścia w mieście. Dzięki poręczeniu trzech ordynków R. aż do 19 XI 1724 pozostawał na wolności. W październiku t. r. sprawa toruńska stała się przedmiotem obrad sejmu. Dekretem sądu asesorskiego ogłoszonym 16 XI 1724 R. został uznany winnym tumultu i skazany na karę śmierci. R. nie skorzystał z możliwości ucieczki ani też nie przeszedł na katolicyzm, chociaż gwarantowało mu to ocalenie. Mimo interwencji państw europejskich wyrok został wykonany, 7 XII 1724 na wewnętrznym dziedzińcu ratusza toruńskiego R. został ścięty. Na początku stycznia 1725 odbył się jego uroczysty pogrzeb.
Pamięć R-a była otoczona w Toruniu szczególną czcią. W kościele Św. Ducha wystawiono mu pomnik (istniejący do r. 1950), powstały też liczne portrety R-a.
Z małżeństwa z Katarzyną Kissling (zm. 1708) R. nie pozostawił potomstwa.
Portret R-a pędzla malarza toruńskiego Dobbelera z r. 1725 wg miedziorytu w: Zernecke J. H., Thornische Chronica; Portret olejny z 1738 r. w Muz. Okręgowym w Tor.; – Altpreuss. Biogr., II 566; Gumowski M., Herbarz patrycjatu toruńskiego, „Roczn. Tow. Nauk. w Tor.” R. 74: 1970 z. 3 s. 87, 136; Prätorius K. G., Thorner Ehrentempel oder Verzeichniss der Bürgermeister und Rathmänner der Stadt Thorn, Berlin 1832 s. 56; – Gąsiorowska M., Toruński portret mieszczański 1500–1850. Katalog, Tor. 1955 s. 81, 82; – Dygdała J., Konflikty społeczno-ustrojowe w Toruniu w latach 1716–1718, „Zap. Hist.” T. 48: 1983 z. 3 s. 74, 82, 89, 90, 91, 99; Gastpary W., Sprawa toruńska z roku 1724, W. 1969 passim; Jacobi F., Das Thorner Blutgericht 1724, „Schriften des Vereins für Reformationsgeschichte” T. 13: 1896 nr 51/52; tenże, Das Thorner Blutgericht in polnisch-katholischer Auffassung, „Zeitschr. des hist. Vereins für den Regirungs Bezirk Marienwerder” 1898 H. 36 passim; Jarochowski K., Epilog sprawy toruńskiej, „Roczniki Tow. Przyjaciół Nauki Pozn.” T. 6: 1871 s. 55 i n.; tenże, Sprawa toruńska z r. 1724, w: Opowiadania i Studia Historyczne, P. 1863 II 151 i n.; Krzyżanowski A., Dawna Polska, W. 1855 II, 148, 149, 152, 153, 182, 183, 185, 186, 191, 192, 193, 194; Kujot S., Dokumenty sprawy toruńskiej z r. 1724, „Roczniki Tow. Przyjaciół Nauki Pozn.” T. 21: 1895 s. 177–334; tenże, Sprawa toruńska z r. 1724, tamże T. 20: 1894 passim; Litten J. E., Johann Gottfried Roesner und der Thorner Blutgericht, Thorn 1894 s. 28 i n.; Maliszewski K., Jakub Kazimierz Rubinkowski, „Roczn. Tow. Nauk. w Tor.” R. 81: 1982 z. 1 s. 45, 65, 67, 69; Rhode G., England und das Thorner Blutgericht, „Hist. Zeitschr.” T. 164: 1941 H. 3 s. 496–528; Salmonowicz S., O toruńskim tumulcie z roku 1724, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 28: 1983; tenże, Pietyzm w dawnym Toruniu, „Roczn. Tor.” T. 13: 1978 s. 191–2; tenże, Toruńskie gimnazjum akademickie w latach 1681–1817, Tor. 1973 s. 60, 64, 115; – Jabłoński D. F., Das betrübte Thorn oder die Geschichte so sich zu Thorn von dem 11 Juli 1724 bis auf gegenwärtige Zeit zugetragen, Berlin 1725; – „Continuirtes Gelehrtes Preussen” 1725 I 176; – Arch. Państw. w Tor.: II–28, 28a, I–39, III–15, VIII–53, X–27, XII–1, 2, XVI–52.
Stanisław Achremczyk