Strzesz (Strzeż) Jan Ludwik (1610–1678), archidiakon chełmiński.
Od 1. poł. XVI w. rodzina Strzeszów notowana była w rejestrach podatkowych w pow. bieckim (woj. krakowskie) jako drobna szlachta. S. ur. w Jodłówce (pow. biecki), był synem Jana, którego Walerian Nekanda Trepka odnotował jako Jana Strzyża i zarzucał mu, że uzurpował sobie szlachectwo.
Dn. 11 VI 1638 rozpoczął S. studia na Uniw. Krak. Przed r. 1644 przyjął przynajmniej niższe święcenia. Jeszcze jako student, opublikował panegiryk żałobny po śmierci królowej Cecylii Renaty Maeror Europeus in funere Serenissimae Caeciliae Renatae Reginae Poloniarum (Cracoviae 1644), dedykowany bp. nominatowi warmińskiemu Wacławowi Leszczyńskiemu. Zapewne od r. 1649 studiował prawo na uniw. w Padwie; 14 X t.r. został wybrany na asesora nacji polskiej na tym uniwersytecie, powtórnie powierzono mu ten urząd 16 X 1650. Studia zakończył, jak się wydaje, na początku r. 1651, doktoratem obojga praw; przywiózł z Włoch spory księgozbiór. Po powrocie do Rzpltej został prepozytem sanockim. Z prezenty bp. chełmińskiego Andrzeja Olszowskiego, którego poznał zapewne podczas studiów w Krakowie, był od 4 V 1665 kanonikiem penitencjarzem w kapit. chełmińskiej. Dn. 9 XII t.r. objął funkcję proboszcza i archiprezbitera chełmińskiego oraz kustosza katedralnego. Stał się jednym z najbliższych na terenie diec. chełmińskiej współpracowników bp. Olszowskiego, od r. 1666 także podkanclerzego kor., reprezentując go zarówno w sprawach duchownych, jak i świeckich. Wielokrotnie był delegatem ordynariusza do rozmów z kapitułą dotyczących zarządu diecezją, zwłaszcza powołania seminarium duchownego. Aktywnie uczestniczył w posiedzeniach kapituły, którą często reprezentował w sprawach związanych z zarządem dóbr kapitulnych. W l. 1668–9 i w r. 1671 był delegatem do Tryb. Kor.
W r. 1667 był S. sekretarzem królewskim; 18 VII t.r. jako pełnomocnik zakonu benedyktynów i osobisty legat bp. Olszowskiego wziął udział w odebraniu kościoła św. Jakuba na Nowym Mieście w Toruniu z rąk luteran i przekazaniu go benedyktynkom. Po przejęciu kościoła wygłosił okolicznościowe przemówienie (Mowa kościelna przy odebraniu kościoła toruńskiego Jakuba Świętego…, Kr. 1667). W dn. 10–21 VIII 1668 uczestniczył w pracach komisji królewskiej, powołanej dla reformy ustroju Torunia oraz załagodzenia napięć społecznych w mieście. Postanowienia komisji osłabiły pozycję Rady, natomiast dały większy wpływ na funkcjonowanie miasta oraz na jego politykę finansową członkom Trzeciego Ordynku, zwłaszcza rzemieślnikom. Dekret komisarski nie został przez Radę w pełni wykonany, a w mieście doszło do nowej fali konfliktów, wywołanych podwyżką akcyz. Dla rozstrzygnięcia sporu latem 1670 dwór powołał nową komisję, do której ponownie delegował S-a. Dn. 2 X t.r., S. wraz z innym członkiem komisji, podwojewodzim chełmińskim Janem Trebnicem, wydali dekret znoszący wszystkie podatki nałożone przez Radę. Jednak po interwencji Rady dwór wyznaczył kolejną komisję w poprzednim składzie; tym razem S. i Trebnic stanęli po stronie Rady i 17 VII 1671 nakazali cechom podporządkowanie się jej uchwałom. W swoich postanowieniach dotyczących spraw toruńskich S. realizował wytyczne podkanclerzego Olszowskiego. W l. 1667–72 przeprowadził bardzo skrupulatną wizytację diec. chełmińskiej, najdokładniejszą w dobie przedrozbiorowej. Spisane przez niego akta wizytacyjne, nawiązujące do niezachowanych wizytacji ze schyłku XVI w. oraz dokumentów z archiwów biskupich i ksiąg grodzkich, sięgających często aż do czasów krzyżackich i lokacji poszczególnych osad, posiadają znaczną wartość źródłową.
Od r. 1669 pełnił S. funkcję audytora generalnego biskupstwa chełmińskiego. W r. 1674, w czasie bezkrólewia po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego, bronił kapit. chełmińskiej przed ciężarami finansowymi, nałożonymi na nią przez sąd kapturowy. Sprawując od 1 IX 1677 urząd archidiakona chełmińskiego, wikariusza in spiritualibus i oficjała generalnego biskupstwa chełmińskiego, przeprowadził lustrację dóbr kapitulnych oraz rewizję dochodów z poszczególnych prestymoniów; zajął się także kwestią rezydencji kanoników przy katedrze oraz ustalił zasady delegowania deputatów do Tryb. Kor. Był początkowo w konflikcie z księżmi misjonarzami, którzy założyli i prowadzili seminarium duchowne w Chełmnie, lecz 11 II 1678 zrzekł się na ich rzecz swego probostwa chełmińskiego. Po inkorporowaniu do zgromadzenia probostwo stało się podstawą utrzymania seminarium, którego rozwój S. nadal wspierał. Zmarł 29 IV 1678 w Chełmży, tam też został pochowany. Swą pokaźną bibliotekę zapisał w znacznej części toruńskim jezuitom.
Estreicher, XXIX; Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy od założenia kapituły do naszych czasów, Tor. 1928 s. 203–4; – Buława J., Walki społeczno-ustrojowe w Toruniu w I połowie XVI wieku, Tor. 1971 s. 152; Dzieje Torunia, Red. K. Tymieniecki, Tor. 1933 s. 437; Historia Torunia, Tor. 1996 II cz. 3; Jezuici w Toruniu 1596–1996, Red. K. Maliszewski, W. Rozynkowski, Tor. 1997 s. 80; Liedtke A., Początkowe dzieje seminarium chełmińskiego, „Nasza Przeszłość” T. 11: 1960 s. 122–3, 131–9; Wernicke J. E., Geschichte Thorns aus Urkunden, Dokumenten und Handschriften, Thorn 1842 II 289; – Album stud. Univ. Crac., IV; Arch. nacji pol. w Uniw. Padewskim, I, II; Liber chamorum; Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1629, Red. S. Inglot, Wr. 1956 s. 275; Urk.-buch d. Bisthums Culm, II nr 1193; Visitationes episcopatus Culmensis Andrea Olszowski […] Anno 1667–1672 factae, Oprac. B. Czapla, „Tow. Nauk. w Tor.” Fontes 6–10: 1902–6; – AP w Tor.: Kat. II dz. V nr 14 k. 78–82, Cech piwowarów, nr 16 s. 119–201, 570–2, 620–8, 716–19, Cechy, Generalia nr 3 k. 84–8, 186–6a; Arch. Diec. Pelplińskiej w Pelplinie: Akta kapit. chełmińskiej, sygn. A 65 s. 57–9, 61–3, 68–9, 116, 119, 149, 182, 268–70, 284–7, 294, sygn. A 70 s. 6, Culmensia, sygn. C 11, k. 94, 100, 103v, Monastica XIII, teczka 7 nr 33, 38.
Bogusław Dygdała