Meyer (Mayer, Meier) Jan (1639–1676), profesor toruńskiego Gimnazjum Akademickiego. Ur. w Szczecinie w r. 1639. O rodzinie i okresie studiów brak bliższych danych. W l. 1668–70 był prawdopodobnie profesorem lub nauczycielem klas niższych szczecińskiego Pedagogium przekształconego w r. 1667 przez Szwedów w gimnazjum akademickie (Regium Gymnasium Carolinum). Wykształcenie M-a było wszechstronne i obejmowało, obok znajomości języków i literatury antycznej («vir in Graecis versatissimus» – Zernecke), filozofię, logikę, jak i nauki ścisłe z astronomią oraz prawo. Był uczonym świeckim, nie wiązał profesury z tradycyjnym w kołach luterańskich modelem profesora-pastora. Po objęciu rektoratu w Toruniu przez Ernesta Königa, uprzednio prorektora szkoły szczecińskiej, otrzymał M. powołanie do szkoły toruńskiej na stanowisko profesora zwycz. i wizytatora. Uroczysta introdukcja M-a jako profesora głównie logiki, greki i starożytności rzymskich nastąpiła 22 IX 1670. W l. 1671–6 rozwinął w Toruniu ożywioną działalność dydaktyczną, prowadząc w ramach lekcji publicznych i prywatnych wykłady z wielu dziedzin wiedzy. Na uwagę zasługują jego wykłady z zakresu prawa rzymskiego i polityki, a także nawiązywanie do wskazań J. A. Komeńskiego w dydaktyce języków: greckiego i łacińskiego.
W spuściźnie po M-rze pozostały nie tylko ciekawe teksty wykładów i okolicznościowe panegiryki, ale i jedno dzieło naukowe drukowane. Była to próba ujęcia dziejów senatu starożytnego Rzymu: Beschreibung des Alten Römischen Rahtes… (Tor. 1674). Głosząc konieczność poznania całokształtu kultury rzymskiej, wykazał M. znajomość ówczesnych badań francuskich, a także powoływał się na swego znakomitego poprzednika Jana Zamoyskiego. Do historii nauki przeszedł M. jako autor wykładu z r. 1676, pt. De ordine, magnitudine et motu maiorum mundi partium (B. Narod. rkp. TN 3190 IV). Jest to jedyny tak obszerny wykład heliocentryzmu powstały w XVII w. na terytorium Rzpltej, który dotrwał do naszych czasów. W wykładzie bogato ilustrowanym rysunkami i obliczeniami, opartym w swej koncepcji na „Dialogu o dwu najważniejszych układach świata…” Galileusza, przyjął M. najważniejsze założenia nauki Mikołaja Kopernika oraz jego obliczenia astronomiczne, zmodyfikowane przez późniejszych astronomów.
M. zmarł 25 VIII 1676. Był żonaty z Anną, córką ministra toruńskiego zboru braci czeskich Jana Sereniusza Chodowieckiego (zob.). Jego szwagier Jan Sereniusz Chodowiecki młodszy (zob.), późniejszy rektor Szkoły Św. Piotra i Pawła w Gdańsku, odziedziczył rękopis M-a poświęcony podobno Epiktetowi «cum Commentario Ariani».
Estreicher; – Bieńkowska B., Kopernik i heliocentryzm w polskiej kulturze umysłowej do końca XVIII wieku, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1971; taż, Szkolna recepcja teorii Kopernika w Polsce w XVII i XVIII wieku, „Przegl. Hist.-Oświat.” T. 15: 1972 s. 586–8; Salmonowicz S., Myśl Kopernika w Toruniu na przełomie XVII/XVIII w., „Studia Warmińskie” T. 9: 1972 s. 321–2; tenże, Nauczanie prawa i polityki w toruńskim Gimnazjum Akademickim, „Czas. Prawno-Hist.” R. 23: 1971 z. 2 s. 70–1; tenże, Toruńskie Gimnazjum Akademickie (1681–1817), P. 1973; Tync S., Dzieje gimnazjum toruńskiego, Tor. 1949 II.
Stanisław Salmonowicz