Romanowski Jan Nepomucen (1831–1861), historyk i edytor, współpracownik Tytusa Działyńskiego. Ur. 21 IV w Śmiełowie pod Żerkowem (pow. wrzesiński), był synem Antoniego, tamtejszego kucharza dworskiego, i Katarzyny z Kiełczewskich.
R. pochodził z wielodzietnej ubogiej rodziny, jednak zdolności i pragnienie wiedzy spowodowały, że posłano go najpierw do szkoły miejskiej we Wrześni, a następnie do Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie uczył się w l. 1843–52. Po złożeniu egzaminu dojrzałości rozpoczął studia historyczne na uniwersytecie w Berlinie. Był wówczas utrzymywany przez zamożnych przyjaciół, wśród których nie brakowało synów ziemiańskich z Wielkopolski. Na uniwersytecie berlińskim spędził trzy lata pozostając w kręgu badaczy tej miary co Leopold Ranke i poznając tajniki nowoczesnej krytyki źródeł. W przyszłości dało to mu podstawy do podjęcia prac edytorskich oraz studiów nad XIII i XVI w.
Wskutek nękającej go coraz bardziej choroby płuc przeniósł się na Uniwersytet do Wrocławia (1855–7) ze względu na pobliskie uzdrowiska. Uczestniczył w życiu naukowym ośrodka wrocławskiego, był członkiem Tow. Literacko-Słowiańskiego. Jednak zarówno wówczas, jak i później, stronił od prac organizacyjnych, pozostając skrupulatnym szperaczem, erudytą i pisarzem historycznym. Wtedy też poznał znawcę historii Polski Richarda Roeppla, z którym złączył się węzłem serdecznej przyjaźni.
R. zadebiutował już w r. 1856 na łamach „Biblioteki Warszawskiej” przygotowaną w Berlinie rozprawką: Zakon Dobrzyński aż do wdania się w układy z Krzyżakami, wysoko ocenioną przez współczesnych (F. M. Sobieszczański), kontynuację jej stanowiła praca De Conradi, ducis Masoviae, atque ordinis Cruciferorum prima mutuaque conditione (P. 1857). Na podstawie tej rozprawy otrzymał 24 XI 1857 stopień doktora. Należał do pierwszych i najbardziej czynnych (jako prelegent) członków nowo utworzonego Tow. Przyjaciół Nauk Poznańskiego (TPNP).
Ze względu na pogarszający się stan zdrowia R. nie mógł po ukończeniu studiów podjąć pracy nauczycielskiej. Roeppel polecił go Tytusowi Działyńskiemu, dzięki czemu R. znalazł w r. 1858 opiekę i pomoc w Kórniku. W literaturze określano R-ego mianem bibliotekarza kórnickiego (Enc. Org., XXII) choć funkcji tej nie sprawował (J. Grycz). Działyński zapewnił mu utrzymanie i w miarę potrzeby wspierał finansowo, kupował potrzebne książki oraz umożliwił pełne korzystanie ze swych zbiorów, w zamian za fachową pomoc przy wydawnictwach, czytanie korekt i nadzór nad kopistami. R. zajął się czasami Zygmunta Augusta, w studium Wojna Zygmunta Augusta z zakonem inflanckim w roku 1557 („Roczniki TPNP” T. 1: 1860), którego dokończenia nie zdołał już przygotować. Ponadto wydał jedyną zwartą pozycję Otia Cornicensia: Studia nad dziełem: Źrzódłopisma do dziejów unii Korony Polskiej i W. Ks. Litewskiego (P. 1861) złożoną z 4 części: Obrona potoczna, Incompatibilia, Sprawa z duchownymi, Statuta z roku 1532. R. wykazał trzeźwość ocen wobec ówczesnych tendencji i stanu badań. Dzieło ukazało się sumptem Działyńskiego (zostało mu przez R-ego dedykowane). R. wówczas dożywał swych dni pod troskliwą opieką rodziny Działyńskich, którzy wysłali go do południowej Francji. Wiosną 1861 wyruszył przez Berlin do Arcachon, stamtąd do Eaux-Bonnes i w końcu do Pau. Zmarł 27 X 1861 w Pau.
R. rodziny nie założył.
Spuścizna naukowa R-ego pozostała w zbiorach Biblioteki Kórnickiej.
Fot. w: B. Kórn., Zbiory graficzne (reprod. w: Kosman M., Opowieści kórnickie, P. 1978 s. 129); – Enc. Org., XXII; Katalog Archiwum Bibliotecznego Biblioteki Kórnickiej z czasów Zygmunta Celichowskiego 1869–1923, Wr. 1979; Katalog koresp. Działyńskich, Zamoyskich; – Ahremowicz E., Żabski T., Towarzystwo Literacko-Słowiańskie we Wrocławiu 1836–1886, Wr. 1973; Grycz J., Bibliotekarze kórniccy, „Pam. B. Kórn.” T. 1: 1929; Knapowska W., Ksawery Liske o środowisku naukowym Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk, „Roczniki Hist.” T. 23: 1957; Knot A., Richard Roeppel, „Przegl. Zach.” 1953 nr 1–3; Kosman M., Opowieści kórnickie, P. 1983; tenże, Z dziejów Biblioteki Kórnickiej, Wr. 1984; [Liske K.], Übersicht über die polnische historische Litteratur d. letzten Jahre, „Historische Zeitschr.” Bd. 18: 1867; Potocki S. K., Jan Nepomucen Romanowski (1831–1861) bibliotekarz kórnicki, „Pam. B. Kórn.” T. 13: 1977; tenże, Współpracownicy Biblioteki Kórnickiej od połowy XIX w. do r. 1924, tamże T. 12: 1976; – „Bibl. Warsz.” 1861 t. 4; „Przegl. Pozn.” T. 32: 1861; „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 3: 1865; – Arch. Uniw. Wrocł.: Philos Facultät, Acta… der Doctoren V; B. Kórn.: rkp. BK 7446, AB 93 (E. Schwarz), BK 7440 (R. Roeppel).
Marceli Kosman