Sokolnicki Jan Nepomucen Torpet Kazimierz h. Nowina (1753–1798), konsyliarz konfederacji targowickiej, powstaniec kościuszkowski. Ur. 17 V w Starymgrodzie w pow. pyzdrskim w woj. kaliskim, był synem Kazimierza i Katarzyny z Walknowskich, młodszym bratem Celestyna (zob.).
Po ojcu dziedziczył S. Dzierżanów (Dzierzanowo) w pow. pyzdrskim. W r. 1780 został rotmistrzem chorągwi Kawalerii Narodowej. Dn. 8 II 1790 sejmik średzki powołał go na członka Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Woj. Kaliskiego. Był na sejmiku deputackim 14 II 1792 w Pyzdrach, wraz z bratem Pawłem przeciwstawiał się zwolennikom Konstytucji 3 maja, których wspierał ich brat Celestyn. Na tym sejmiku obrano go w tajnym głosowaniu komisarzem sądu granicznego pow. pyzdrskiego i średzkiego. W sierpniu t.r. przystąpił do konfederacji targowickiej i został jej konsyliarzem. Zaraz po przystąpieniu Wielkopolski do powstania kościuszkowskiego, 22 VIII 1794 został wybrany na komisarza cywilno-wojskowego woj. kaliskiego. Brał udział w walkach z wojskami pruskimi; schwytanego przez Prusaków z bronią w ręku, uwięziono w Głogowie. Po opuszczeniu więzienia przebywał S. w Poznaniu, gdzie na przełomie czerwca i lipca 1795 korespondował z przebywającą jeszcze w niewoli Karoliną Sołtykową, żoną Stanisława, posła krakowskiego na Sejm Czteroletni. Dn. 28 VI 1797 został skazany przez władze pruskie za udział w powstaniu kościuszkowskim na zapłacenie grzywny 2 tys. talarów; by spłacić tę ogromną karę musiał sprzedać Dzierżanów.
S. administrował dobrami dzierżanowskimi od ok. r. 1775, a po działach rodzinnych w r. 1779 i spłaceniu starszego brata Pawła Benedykta, w r. 1780 został właścicielem Dzierżanowa i Pachowa w pow. konińskim. Wcześniej, jeszcze przed r. 1775, nabył Tyniec pod Kaliszem, gdzie mieszkał do czasu spłacenia Dzierżanowa. W listopadzie 1791 kupił od Hiacynta Zakrzewskiego dwór zwany «Zabłockich» w Kaliszu, a następnie sprzedał go z zyskiem. Zmarł 12 VI 1798 w Kaliszu.
Z małżeństwa zawartego w r. 1774 z Krystyną z Suchorzewskich, córką Jakuba, chorążyca bydgoskiego, i Jadwigi z Zajączków, miał S. jedenaścioro dzieci: czterech synów, Feliksa (1775–1825), uczestnika wojen napoleońskich, Józefa (zob.), Felicjana (ur. i zm. 1784), Konstantego (1784–1787) i siedem córek: Zuzannę (ur. 1778), zamężną za chorążym wołyńskim Feliksem Giżyckim (1793), a po rozwodzie, za Rafałem Nerskim (1804), Helenę (ur. 1781), zamężną Broniewiczową, Paulinę (ur. 1782), zamężną Zabilską, Marcelinę (Apolonię ?) (ur. 1786), Marcjannę (ur. 1788 i zapewne wkrótce zm.), Katarzynę (ur. i zm. 1791) i Mariannę (ur. 1798), żonę od r. 1823 Aniceta Nieszanowskiego (Nieznanowskiego).
W tym samym czasie działali inni Sokolniccy tego imienia: krewny S-ego, Jan Nepomucen z Gogolewa, syn Piotra Antoniego (zob.), chorążyc poznański, oraz inny krewny Jan Nepomucen (1762–1813), syn Franciszka Piotra i Urszuli z Poklateckich, brat generała Michała (zob.), konsyliarz konfederacji targowickiej, mianowany do sądów konfederackich i uczestnik insurekcji 1794 r., żonaty z Agnieszką, córką prezydenta Warszawy Ignacego Zakrzewskiego.
Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol., I 227; Żychliński, III; – Łukaszewicz J., Krótki historyczno-statystyczny opis miast i wsi w dzisiejszym powiecie krotoszyńskim od najdawniejszych czasów aż po rok 1784, P. 1869 s. 364; Muszyńska-Zygmańska J., Uczestnicy insurekcji 1794 w zaborze pruskim, P. 1937; taż, Wielkopolska w powstaniu kościuszkowskim, P. 1947; Sobczak J., Organizacja i sądownictwo Kaliskiej Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej, „Roczn. Kaliski” T. 17: 1984 s. 11; Sokolnicki M., Generał Michał Sokolnicki, W. 1912; Staszewski J., Kaliski wysiłek zbrojny 1806–1813, „Ziemia Kaliska” Nr 4–5: 1930 s. 158; Szczygielski W., Referendum trzeciomajowe, Ł. 1994; Wegner L., Konfederacja województw wielkopolskich poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego i ziemi wschowskiej dnia 20 sierpnia 1792 r. w mieście Środzie zawiązana, P. 1872 s. 190; – [Kossakowski S.] Korwin S., Trzeci Maj i Targowica. Materiały do dziejów ostatniego stulecia Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1896 s. 154; Summmariusz czynności Konfederacji Gen. Obojga Narodów od dn. 11 IX 1792 r. w Brześciu Lit. rozpoczętych, nr 96; Teki Dworzaczka, CD-ROM, Kórnik – P. 1997; Transakcje chłopami w Rzeczypospolitej szlacheckiej (w. XVI–XVIII), W. 1959 s. 415; – AP w P.: Zbiór tabel podatkowych i lustracji. Tabela dymów i ludności pow. pyzdrskiego, Nr 46 k. 86–86v., Kalisz, Gr. 482 k. 782, Gr. 483 k. 522, Poznań, Gr. 1196 k. 98–100, Kościan, Gr. 213 k. 52v.–54, Księgi Komisji Porządkowych Cywilno-Wojskowych, Kalisz, Cw. 1 k. 2–10, Cw. 2 k. 3–4, Cw. 3 k. 229–230, Cw. 6 k. 227, 310, 313, 314, 315, 328, Księgi ziemskie, Pyzdry, Zm. 1 k. 1v.–2v., 5, 33–34v.; B. Narod.: rkp. 10007 (3a), k. 213–216 (koresp. K. Sołtykowej); – Mater. Red. PSB: Mater. nadesłane przez Juliusza Sokolnickiego z Wielkiej Brytanii; – Uzupełnienia Zbigniewa Chodyły z P.
Radomir Cywiński