INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Nowicki  

 
 
1775 - 1829-05-24
 
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Nowicki Jan (1775–1829), pisarz. Ur. w Lubartowie «z ubogich rodziców szlachetnego stanu», zapewne oficjalistów Sanguszków. Kształcił się w szkołach wydziałowych lubelskich i warszawskich, po ich ukończeniu pracował jako nauczyciel prywatny «w znakomitych domach». W końcu lat dziewięćdziesiątych był nauczycielem Jana i Ignacego, synów Stanisława Mieroszewskiego, w Mysłowicach koło Krakowa. Związał się wówczas z krakowskim środowiskiem literackim i w oparciu o oficynę typograficzną Greblów podjął działalność pisarską, otrzymując «w nagrodę… jakieś małe wynagrodzenie w pieniądzach» (A. Grabowski). Tłumaczył powieści «czułe» F. Th. M. de Baculard d’Arnaud („Lorenzo i Nina. Powieść sycylijska”, Kr. 1796 i wyd. następne, „Odpoczynki człowieka czułego”, Kr. 1798) i J. P. Floriana („Estella, miłostki pasterskie”, Kr. 1796 i wyd. następne, „Gonzalw z Korduby”, Kr. 1804), literaturę podróżniczą (C. F. Volneya „Opis Egiptu”, Kr. 1800 i „Podróż do Syrii i Egiptu”, Kr. 1803) i edukacyjną (A. H. C. Dampmartina „Rysy planu edukacji”, Kr. 1800 i wyd. następne; w wypisach do tego dzieła pomieścił fragmenty z pism S. Johnsona, J. Swifta oraz z „Emila” J. J. Rousseau), opatrując ją «notami tłumacza», w których zawarł własne poglądy na wychowanie i nauczanie, m. in. polemizował z obiegową ówcześnie opinią o wyższości nauczycieli duchownych, zwłaszcza jezuitów, nad świeckimi. Dla Mieroszewskich napisał nadto nie drukowaną «dramę» Cnotliwe syny albo przyjazd ojca (1797), dedykowaną swemu chlebodawcy.

Dn. 17 XI 1804 poślubił N. przyrodnią siostrę Tekli Greblowej (żony Antoniego, zob.) – Józefę Wójcikiewiczównę (ślub uczcił Jacek Idzi Przybylski okolicznościowym wierszem) i osiadł w nabytej w wieczystą dzierżawę Kapitułce w Zielonkach koło Krakowa. Odtąd pracą pisarską zajmował się marginalnie. W r. 1812 na zlecenie Józefa Małeckiego, drugiego męża Greblowej, przygotował do druku (poprawił i ogładził stylistycznie) rękopis „Pielgrzymki do Ziemi Świętej” ks. Józefa Drohojowskiego (wyd. Kr. 1812). Działał czynnie w powstałym z inicjatywy S. Mieroszewskiego krakowskim Tow. Dobroczynności: w l. 1817–29 był prezydującym Wydziału Spisu, w l. 1817–22 redaktorem „Rocznika Tow. Dobroczynności”, w r. 1821 członkiem Delegacji Lustrującej Rachunki, nadto przygotował do druku ustawy Towarzystwa („Organizacja i ustawy Towarzystwa Dobroczynności Wolnego Miasta Krakowa”, Kr. 1817). Był też członkiem Tow. Naukowego Krakowskiego; w r. 1820 przedstawił na posiedzeniu Towarzystwa przekład rozprawy A. F. Villemaina „O korzyściach i nieprzyzwoitościach krytyki” („Pam. Warsz.” T. 17: 1820), a w r. 1822 własną Rozprawę o nadużyciu nauk przez sofistyczność, szkolarstwo i pedantyzm („Roczn. Tow. Nauk. Krak.” T. 7: 1822). W l. 1819–22 należał do loży wolnomularskiej «Przesąd Zwyciężony na Wschodzie Krakowa» (członek III stopnia); w spisie członków figurował wśród urzędników, z określeniem «dozorca pociągów [pojazdów] skarbowych». Parokrotnie posłował do Zgromadzenia Reprezentantów Rzeczypospolitej Krakowskiej; na posiedzeniu 3 III 1822 popierał wniosek Jana Maya o podwyższenie subwencji rządowej na wydawanie «Gazety Krakowskiej». Miał też pełnić urząd sędziego pokoju i sędziego trybunału pierwszej instancji. Po śmierci pierwszej żony poślubił Mariannę z Ulidowskich. Zmarł bezpotomnie 24 V 1829, majątek przekazał w testamencie na cele dobroczynne.

 

Estreicher; Nowy Korbut, VI/1; Enc. Org.; Wurzbach, Biogr. Lexikon; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich, s. 67; – Bąkowski K., Kronika krakowska 1796–1848, Cz. 2, Kr. 1906; Głębocki J., Wspomnienie zasług śp. J. N-ego, „Roczn. Tow. Dobroczynności Miasta Kr. za R. 1855” T. 37: 1856; tenże, Zakłady ku ulżeniu cierpieniom bliźnich obecnie w Krakowie istniejące, z krótką wzmianką o dawnejszych, Kr. 1852 s. 97, 132; Małachowski-Łempicki S., Dzieje wolnomularstwa w Krakowie 1755–1822, Kr. 1929; Pachoński J., Drukarze, księgarze i bibliofile krakowscy 1750–1815, Kr. 1962; Wachholz Sz., Rzeczpospolita Krakowska. Okres od 1815 do 1830 r., W. 1957 s. 318; – Grabowski A., Wspomnienia, Kr. 1909 II; Mieroszewscy S. i S., Wspomnienia lat ubiegłych, Kr. 1964 s. 199; – „Roczn. Tow. Dobroczynności Wolnego Miasta Kr.” T. 12: 1829 s. 23, 31; – B. Czart.: rkp. 3150 („Lorenzo i Nina”); B. Jag.: rkp. 2980 (Cnotliwe syny, autograf), 5517 s. 102–112 (fragment z Estelli).

Elżbieta Aleksandrowska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Adam Bernard Mickiewicz

1798-12-24 - 1855-11-26
poeta
 

Walenty Wilhelm Wańkowicz

1799 lub 1800 - 1842-05-12
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.