INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Pillar  

 
 
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pillar Jan (1882–1944), przedsiębiorca budowlany, działacz społeczny i niepodległościowy. Ur. 10 II w Starogardzie, był synem Michała, mistrza murarskiego i ciesielskiego, właściciela przedsiębiorstwa budowlanego, i Marii z Gramatowskich. W dzieciństwie stracił ojca. Uczył się razem z bratem Ksawerym rzemiosła w szkołach budowlanych. W r. 1907 ukończył naukę i jako mistrz budowniczy i architekt powiatowy wrócił do Starogardu, przejął od Nikodema Jeżewskiego z dzierżawy przedsiębiorstwo odziedziczone po ojcu, rozbudował je i zatrudniał ponad sto osób. Był głównym wykonawcą robót budowlanych na Pomorzu Nadwiślańskim, m. in. wybudował kościoły w Pińczynie (1927), Rytlu (1911) i Wygodzie (1914), fabrykę wódek F. Szarmacha w Starogardzie; w r. 1921 wygrał konkurs na budowę gmachu starostwa w Gniewie. Budował liczne domy czynszowe i wille w Starogardzie i w innych miastach pomorskich. W r. 1920 uruchomił w Skórczu tartak parowy, wraz z bratem Ksawerym utworzył w Bronnej Górze (na odcinku Brześć – Baranowicze) ekspozytury w celu eksploatacji drewna z Puszczy Białowieskiej. Po śmierci brata (1923) ograniczył zasięg przedsiębiorstwa tylko do Pomorza. Prace budowlane P-a na wystawie w Grudziądzu nagrodzono srebrnym medalem.

P. prowadził szeroką działalność społeczną. Stał na czele Straży Obywatelskiej do czasu wkroczenia wojsk polskich do Starogardu. Później był m. in. prezesem Związku Przemysłowców Budowlanych na Pomorzu, delegatem Stałej Delegacji Zrzeszeń Budowlanych RP w Warszawie, biegłym przy Sądzie Okręgowym w Starogardzie, radnym miasta; został także w r. 1921 królem kurkowym.

W pierwszych dniach okupacji niemieckiej działał w trzyosobowym Komitecie Obywatelskim w Starogardzie, powołanym jeszcze przed ewakuacją władz miejskich. Po połączeniu z początkiem 1941 r. trzech tajnych grup konspiracyjnych w Tajną Organizację Wojskową «Gryf Kaszubski» (TOW «Gryf Kaszubski», później noszącą nazwę TOW «Gryf Pomorski»), której komendantem w pow. starogardzkim był jego syn Artur, P. został jej członkiem i pełnił obowiązki męża zaufania. Na początku 1943 r. został aresztowany wraz z synem, początkowo więziony w Starogardzie, następnie osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie. Został tam zamordowany 12 XII 1944. Symboliczny grób znajduje się na Starym cmentarzu w Starogardzie.

P. był żonaty z Marią Hesse (1885–1979). Miał pięcioro dzieci: Franciszka (ur. 1913), budowniczego, Artura, Zygmunta (ur. 1919), inżyniera rolnictwa, Halinę (ur. 1921), nauczycielkę, i Marię (1923–1940).

Syn Artur (1915–1945), ur. 13 III w Tymawie w pow. tczewskim, był w chwili wybuchu wojny studentem Politechniki Gdańskiej. W r. 1942 został pierwszym komendantem TOW «Gryf Pomorski» na pow. starogardzki, którą rozbudował do 400 zaprzysiężonych członków. Organizacja prowadziła akcję propagandową, kolportaż prasy konspiracyjnej („Gryf Pomorski”, „Świt”), działała w łączności z grupami bojowymi «Gryfa» w Borach Tucholskich. P. aresztowany razem z ojcem, był więziony w Starogardzie, następnie w więzieniu gdańskim, a w końcu w obozie koncentracyjnym w Stutthofie. W czasie ewakuacji obozu 25 I 1945 dostał się za pośrednictwem szwedzkiego Czerwonego Krzyża do Szwecji w stanie zupełnego wyczerpania i tam zmarł 19 V 1945. Pochowany został na cmentarzu w Malmö.

 

Łoza, Słown. architektów (uzupełnienia), (dotyczy Ksawerego P-a); – Buchholz J., Szklarski A., Królewskie miasto Starogard, Starogard 1928 s. 122– 7; Ciechanowski K., Ruch oporu na Pomorzu Gdańskim 1939–1945, W. 1972; tenże, TOW. „Gryf Pomorski”, Gd. 1972 s. 15 (fot. syna), 18 (fot. ojca), 75; Lubecki L., Ruch oporu na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945, Gd. 1961; Milewski J., Dzieje Starogardu Gdańskiego, Gdynia 1959 s. 176; tenże, Kociewie w latach okupacji hitlerowskiej, W. 1977; Szpęgawsk, Gdynia 1960; – Milewski J., Z walk i męczeństwa harcerzy Starogardu w latach 1939–1945, s. 26 (mszp. powielany); – Informacje córki Haliny Pillar.

Ryszard Szwoch

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Marusarz

1913-06-18 - 1993-10-29
narciarz
 

Tadeusz Łomnicki

1927-07-18 - 1992-02-22
aktor filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Antoni Franciszek Madeyski

1862-10-17 - 1939-02-01
rzeźbiarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.