Rak Jan (1891–1972), działacz socjalistyczny i ruchu zawodowego. Ur. 19 XII w Strzyżowie w pow. rzeszowskim, był synem Wojciecha, kolejarza, i Marii z Niedźwiedziów.
Po ukończeniu szkoły powszechnej R. pracował od r. 1905 jako ślusarz kolejno w Trzebini, Tarnowie i Rzeszowie. W r. 1910 zgłosił się jako ochotnik do austro-węgierskiej marynarki wojennej, w której dosłużył się stopnia podoficera. Brał udział w buntach marynarskich w Zatoce Kotorskiej w październiku 1917 i w Puli w październiku r. n. Po zakończeniu wojny, w drodze powrotnej do Polski zatrzymał się we Włoszech, gdzie przez kilka miesięcy przebywał w obozie wojskowym ochotników do Armii Polskiej we Francji.
Po powrocie do kraju R. pracował od 15 IV 1919 na kolei w Boguchwale jako kierownik robót ślusarskich. Jednocześnie rozpoczął działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) i Związku Zawodowym Pracowników Kolejowych RP (ZZK). Przez pewien czas był skarbnikiem Komitetu PPS w Rzeszowie, zaś w l. 1930–9 przewodniczącym Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Rzeszowie. W l. 1926–30 był członkiem Zarządu Okręgowego ZZK w Rzeszowie. W l. 1930–8 wchodził do Głównej Komisji Rewizyjnej ZZK, zaś w l. 1938–9 do Zarządu Głównego (ZG) ZZK. W r. 1927 wybrano go na radnego miasta Rzeszowa. Czynny był także w ruchu spółdzielczym.
Po wybuchu wojny, na przełomie l. 1939 i 1940 R. nawiązał kontakt z partią prawicy socjalistycznej Wolność-Równość-Niepodległość. Zagrożony w czerwcu 1941 aresztowaniem ukrywał się od tego czasu kolejno w Rymanowie, Krakowie i Warszawie, następnie zaś w Boguchwale, a od stycznia 1943 w okolicy Rzeszowa. Po wyzwoleniu tego miasta R. podjął pracę na kolei, został kierownikiem aprowizacji poddyrekcji w Rzeszowie. Wznowił działalność w PPS i ZZK. Od 27 VIII 1944 do 28 II 1945 był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu PPS w Rzeszowie. Wybrany na konferencji (określanej później jako XXV Kongres) PPS w Lublinie 10–11 IX 1944 do Rady Naczelnej partii, wchodził w jej skład do 1 VII 1945. Równocześnie od 11 IX 1944 do 25 II 1945 był członkiem Centralnego Sądu Partyjnego PPS. Na XXVI Kongresie PPS został 1 VII 1945 zastępcą przewodniczącego Centralnej Komisji Rewizyjnej (CKR) partii. Wybrany do CKR ponownie na XXVII Kongresie 17 XII 1947, był od 10 I do 14 XII 1948 jej przewodniczącym. Od XIV do XV Zjazdu ZZK, tj. od 15 I do 14 V 1945 był przewodniczącym ZG Związku. Na XV Zjeździe ZZK został skarbnikiem ZG, pełnił tę funkcję do 23 IV 1950. Od 11 IX 1944 do 29 XII 1945 był posłem do Krajowej Rady Narodowej. W styczniu 1947 wybrano go na posła do Sejmu Ustawodawczego (otrzymał mandat ze Szczecinka). Od grudnia 1948 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W l. 1946–50 przewodniczył Spółdzielni Emerytów Kolejowych. Od r. 1950 do 25 VI 1952 pracował w Rzeszowie jako kontroler mechaniczny na kolei. Chory od r. 1948, przeszedł w r. 1952 na emeryturę. W ostatnich latach życia był członkiem Komisji Historycznej Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych w Rzeszowie i Komisji Historycznej Zarządu Okręgowego ZZK w Krakowie. Zmarł 27 IX 1972 w Rzeszowie.
Pierwsza żona R-a zmarła w obozie w Oświęcimiu; drugą jego żoną była Feliksa Kubik. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Eugenię.
W czterdziestą rocznicę powstania Krajowej Rady Narodowej. Materiały i dokumenty, W. 1984; – „Kwart. Hist. Ruchu Zawodowego” 1973 nr 1 s. 164; – Centr. Arch. KC PZPR: Ref. d/s Działaczy KC PZPR 715/51.
Aleksander Kochański